جوهر انديشه هاي سياسي نزد متفكران مسلمان، مبتني بر آموزه هايي است كه از يك نظام منسجم ديني حاصل مي آيد. آيين اسلام، مجموعه اي از تعاليم قدسي است كه در كلام وحي ـ قرآن ـ از طرف خداوند به پيامبر اكرم (ص) نازل گرديده است. در كنار قرآن به عنوان نصّ اول، سنت نبوي ـ و سنت امامان در آموزه هاي شيعي ـ به عنوان نص مفسر و ساير منابع نظير عقل و اجماع به عنوان نص مقوّم، بنيادهاي انديشه سياسي در اسلام را تشكيل مي دهد.به رغم اختلافات عمده اي كه در آموزه هاي كلامي مذاهب گوناگون در ميان مسلمانان وجود دارد، در بحث از دولت اخلاقي نزد آنان، نوعي قرابت فكري مشاهده مي شود. اين قرابت حاصل پيوند وثيقي است كه ميان دين و اخلاق وجود دارد. بنابراين براي شناسايي معيار فضيلت اخلاقي و مسيرهاي دستيابي به كمال انساني، بايد به متون مقدس و آموزه هاي ديني مراجعه شود. حال آن كه انديشه هاي غير ديني، عقل بشر را معيار سنجش خود قرار مي دهند. درباره مناسبات دين و اخلاق و انگاره هايي كه در اين باره وجود دارد، نظريات گوناگوني ارائه شده است كه به رغم تفاوت هايي كه ميان آن ها وجود دارد، همگي از بن مايه هاي مشتركي برخوردارند. در سنت فكري مسلمانان، فرامين اخلاقي، همان اوامر الهي اند كه منشأ خوبي ها و كمالات و فضائل اخلاقي هستند و از بدي ها و رذايل نهي مي كنند. معيار فضيلت اخلاقي و غايت كنش هاي اخلاقي، فلاح و رستگاري و وصول به مقام قرب الهي و خليفة الهي است كه حيات معنوي انسان را در برمي گيرد و از جنس ايمان است. با تكيه بر همين بنياد معرفتي است كه پيوند اخلاق با سياست نيز درك مي شود؛ چرا كه اين پيوند براي ايجاد نظمي در اجتماع فاضله است؛ همان گونه كه غزالي سياست را وسيله تربيت و هدايت مردم و رستگاري آنان مي داند. فارابي نيز با طرح مدينه فاضله براي عبور از جامعه تهي از فضيلت هاي اخلاقي و بحران زده، از فيلسوف يا رئيس اول كه به سعادت انسان و هدايت جامعه به كمال مقصود داناست، سخن رانده است.در مجموع سامان سياست نزد انديشمندان مسلمان را بايد در دل اهداف اخلاقي جستجو كرد و خود به تنهايي هدف نمي باشد. بنابراين چنانچه در زيست سياسي، رويكردهاي ناسعادتمند مشاهده شود، چنين زيستي دچار بي ساماني گرديده است.(9)تأسيس جمهوري اسلامي با هدف نوسازي جامعه بر اساس احكام شريعت، بر انديشه هاي سياسي معمار آن، امام خميني، استوار بوده است. دولت جديد در پاسخ به بحران هاي حاصل از نظام فلسفي و ارزشي و همچنين نظام مبادله و ساختارهاي اجتماعي تمدن جديد، به آفرينش گفتمان آييني تازه اي مبادرت ورزيد كه با وام گيري از مباني انديشه هاي سياسي شيعي به اصلاح و جايگزين كردن ارزش هاي ديني پرداخت. امام خميني براي اداره كارآمد دولت جديد در تلاش بود تا ميان دانش مورد نياز در حوزه سياست و ارزش هاي مبتني بر دين، پيوند وثيقي برقرار سازد. وي معتقد است:... همين جاست كه اجتهاد مصطلح در حوزه ها كافي نمي باشد؛ بلكه يك فرد اگر علم در علوم معهود حوزه ها هم باشد ولي نتواند مصلحت جامعه را تشخيص دهد و يا... به طور كلي در زمينه اجتماعي و سياسي فاقد بينش صحيح و قدرت تصميم گيري باشد، اين فرد در مسائل اجتماعي و حكومتي مجتهد نيست و نمي تواند زمام جامعه را به دست گيرد.(10)
لطفا منتظر باشید ...
