على صدرايى خويى نسخه خطى يعنى كتابى كه كاغذ آن به دست صنعتگر ماهرى ساخته شده و جلد آن را هنرمند توانايى به وجود آورده و محتواى آن را دانشمندى با خامه خويش به دقت و حوصله در طول روزها و ماهها تحرير نموده است. نسخههاى خطى ميراث دينى و فرهنگى هر ملتى محسوب مىشوند. پيشينه علمى و هنرى ملتها و تمدنها در لا به لاى نسخههاى خطى براى آيندگان به وديعه گذارده شده است. توجه و شناسايى نسخههاى خطى، براى نسل حاضر، گذشته درخشنده علمى و فرهنگى مسلمانان را بازگو مىكند. نسخههاى خطى برجاى مانده در علوم مختلف مانند حديث، تفسير، فقه، اصول، فلسفه، كلام، نجوم، رياضيات، موسيقى، پزشكى، خطاطى، كشاورزى، فيزيك، شيمى و...، نشانگر تلاش گسترده دانشمندان مسلمان در علوم مختلف و اختراع و ابداعهاى بىشمار در اين عرصه است. سوگمندانه در كشف و معرفى اين گنجينههاى عظيم، آن چنان كه بايد و شايد تلاش كافى صورت نگرفته است. با تلاش عدهاى از فرهيختگان علم و فرهنگ بيش از دويست جلد فهرست در ايران اسلامى براى نسخههاى خطى منتشر شده ولى با اين همه، هزاران نسخه در اين سرزمين شناسايى نشده و از دسترس محققين به دورمانده است. نسخههاى خطى فهرست نشده در كتاب خانههاى عمومى و خصوصى نگهدارى مىشوند. براى نمونه در كتاب خانه بزرگ حضرت آيت اللّه مرعشى از بيست و پنج هزار نسخه موجود تنها براى دوازده هزار نسخه آن فهرست منتشر شده و از حدود هيجده هزار نسخه خطى كتاب خانه مجلس شوراى اسلامى حدود يازدههزار نسخه آن فهرست گرديده است. در گنجينه عظيم كتاب خانه آستان قدس رضوى نيز تعداد فراوانى نسخه بدون فهرست نگهدارى مىشود. كتاب خانههاى شخصى كه فراوان هستند، اغلب فهرست ندارند و برخى از فهارس منتشرشده آنها نيز با توجه به مختصر بودن، نياز به بازنگرى و انتشار فهرست مجدد دارند. با توجه به مطالب گفتهشده، نياز به آموزش دانشجويانى براى فهرست اين گنجينهها كاملاً محسوس است؛ امّا متأسفانه تاكنون سازمانى عهدهدار آموزش و ترويج فن فهرستنويسى نسخههاى خطى نشده است. اين نوشتار بر چگونگى فهرستنويسى نسخههاى خطى از بدو ورود آن به مخزن تا انتشار فهرست نسخههاى خطى و روشهاى موجود در اين زمينه، نظر دارد. ابتدا نظرى داريم بر پيشينه فهرست نويسى در تمدن اسلامى و پس از آن روشهاى فهرست نويسى را بررسى خواهيم كرد.
لطفا منتظر باشید ...
