نخستين مطبعه چاپ سنگي را محمد صالح شيرازي معروف به ميرزا صالح تبريزي از روسيه به تبريز وارد كرد. محمدعلي‌خان تربيت در اين باره مي‌نويسد: در حدود سال 1240 ق عباس ميرزا نائب‌السلطنه ميرزا جعفر نام تبريزي را به مسكو فرستاد كه يک دستگاه چاپخانه سنگي بياورد و آن صنعت را نيز بياموزد. وي دستگاهي به تبريز آورده و داير كرد. مشهدي اسد آقا باصمه‌چي معروف تبريزي كه خودش حالا ( يعني در وقت تأليف كتاب در سنه 1330ق) زنده و مطبعه قديمش هنوز در تبريز دائر است روايت مي‌كند كه ميرزا صالح شيرازي وزير طهران ميرزا اسدالله نامي را از اهل فارس با مخارج زياد براي گرفتن صنعت چاپ به پترسبورگ فرستاد و مشاراليه پس از مراجعت در تبريز به دستياري آقارضا ( پدر مشهدي اسد‌آقا راوي اين روايت) مطبعه سنگي (ليتوگرافي) تأسيس نمود و اولين نسخه‌اي كه در آن مطبعه چاپ شد، قرآن مجيد بود به خط ميرزا حسين خوشنويس معروف. بعد از پنج سال شاه اين مطبعه را با اجزاء و اعمال آن به طهران خواست و اولين نسخه‌اي كه در طهران طبع شد، ديوان نشـاط( ميرزا عبدالوهاب معتـمدالدوله متـخلص به نشـاط ) بود.[7] چاپخانه سنگي تهران نيز ده سال بعد در سال 1260ق داير شد و نخستين كتاب چاپ شده در آن حديقة‌الشيعه مقدس اردبيلي بود. از اولين كتابهاي چاپ سنگي ايران مي‌توان كتابهاي زير را نام برد: قرآن كريم، چاپ شده در سال 1250 ق؛ زادالمعاد تأليف علامه محمدباقر مجلسي، چاپ شده در سال 1251ق؛ حديقة الشيعه، تأليف ملا احمد مقدس اردبيلي،چاپ شده در 1260ق. چاپ سنگي و تحولات معاصر دوران شكوفايي چاپ سنگي در ايران مصادف با تحولات سياسي و فرهنگي مهمي در ايران بود. نهضت تنباكو (1313ق) و نهضت مشروطيت (1325ق) تأسيس دارالفنون در اين دوره صورت گرفته‌است. صنعت چاپ در اين وقايع نقش اساسي داشته، اغلب اطلاع‌رساني‌ها و همچنين كتابهاي درسي به وسيله چاپ سنگي،به چاپ رسيده‌اند. به عنوان مثال روزنامه هاي زير كه در تبريز و قبل از مشروطيت منتشر شده و در زمينه‌سازي مشروطيت نقش اساسي داشتند - همه با چاپ سنگي منتشر شده‌است: -روزنامه ملتي تبريز؛ -روزنامه وقايع‌اتفاقيه؛ -روزنامه دولت عليه ايران؛ -روزنامه احتياج (اقبال) ؛ -روزنامه ادب ؛ -روزنامه كمال؛ -روزنامه مدنيت؛ -روزنامه ناصري؛ -روزنامه الحديد؛ -روزنامه معرفت؛ -روزنامه گنجينه فنون. -همچنين تعداد زيادي از روزنامه هاي عصر مشروطيت و پس از آن نيز به صورت چاپ سنگي منتشر شده‌است، مانند روزنامه هاي: -ناله ملت؛ -انجمن؛ -ابلاغ؛ -اخوت؛ -اسلاميه؛ -اميد؛ -آزاد؛ -آذربايجان؛ -شكر؛ -حشرات‌الارض.
لطفا منتظر باشید ...
