مهدي فقيهي پس از پيروزي انقلاب اسلامي، ضمن آنكه تحقيق در مسائل علوم اسلامي، شتاب بيشتري به خود گرفت، ابداعات و ابتكارات گرانسنگي نيز در زمينه‌هاي شيوه تحقيق، موضوعات مورد تحقيق و همچنين ابزار تحقيق به وقوع پيوست. در اين ميان، روح فرهنگي انقلاب اسلامي و نيز شناخت بخشي از نيازها توسط حوزه‌هاي مقدس علميه، باعث شد تا گروههاي بيشتري در حوزه، به سنگر تحقيق گام نهاده، به اين بازار كم رونق، سو و رونقي دوباره دهند. نگارنده در اين مجال، در صدد بحث از اهميت و يا شمارش نقاط ضعف و قوت مراكز تحقيقاتي و يا ابزار و شيوه‌هاي تحقيق و نيز مسائل مورد تحقيق، نيست، اما براستي جاي آن دارد كه پس از سالياني گام نهادن در اين وادي، اندكي به گذشته نظر انداخته، ضمن بازبيني ضعفها و قوتها، گذشته را چراغ راه آينده سازيم. رشد فزاينده مركز تحقيقاتي با عناوين و اسمهاي گوناگون در سالهاي اخير، ضمن آنكه فرداهاي روشن‌تري را در اين زمينه‌ها نويد مي‌دهد، عدم ارتباط و نبود برنامه‌هاي منظم وسازمان‌دهنده در اين امر، لطمه‌هاي نسبتاً سنگيني را به جامعه فرهنگي وارد مي‌سازد. يكي از كارهاي تحقيقي كه در سالهاي اخير از سوي وزارتخانه محترم ارشاد، نام بهترين تحقيق را از آن خود ساخته و به عنوان كتاب سال نيز شناخته شده است، تحقيقي در خصوص كتاب شريف مستدرك الوسائل اثر محدث گرانمايه، مرحوم حاج ميرزا حسن نوري طبرسي ـ قدس الله نفسه الزكيه ـ است. اين تحقيق كاري از سوي «مؤسسه آل البيت» (ع) است، كه بنا به گفته خود، در چهارچوب احياي ميراث علمي علماي سلف فعاليت دارد. در اين رهگذر، قصد ما اين است كه مروري داشته باشيم ـ اگر چه مختصر ـ به تحقيقي كه «موسسه آل‌البيت (ع)» بر كتاب شريف مستدرك الوسائل، انجام داده است. كتاب عظيم و شريف مستدرك الوسائل، از بزرگترين كنوز فقه (پس از كتب اربعه معروف) و نيز موسوعه‌اي جاويد و سرافراز در ميان كتب احاديث است. اين كتاب در عداد سه اثر عمده و عظيمي است كه ملجاً و معتمد فقهاي عظام و علماي اعلام در مسئله استنباط حكم و فتواست. بي‌ترديد نظر به اهميت فوق‌العاده اين كتاب، تحقيق در اين مورد نيز از اهميت وافري برخوردار بوده، ضرورت داشت كه در صورت عزم يك مؤسسه بر تحقيق پيرامون اين گونه كتابها كه ارج و منزلت والايي دارند ـ در كليه شئون مربوط به كتاب، همت تمامي مبذول مي‌شد تا آنكه اين تحقيق، خدمتي به آل‌البيت (ع) و نيز جامعه فرهنگي و حوزه‌هاي علميه، محسوب شود. ارباب فضل و علم مي‌دانند كه كار تحقيق متون و احياي آثار، كار صعب و سنگيني است و تحقيق در اين گونه مسائل بنا به آنكه محقق بايد به متن احاطه كامل يافته، مراد مؤلف را در كليه شئون اثر، دريابد و در گردونه الفاظ صحيح و غلط، الفاظ صحيح آن را از سقيم (بويژه در مخطوطات) تميز دهد و … از خود تأليف، امري مشكل‌تر و طاقت‌فرساتر است. بنابر اين ضروري است، كساني به اين كار همت كنند كه از هر جهت اين بضاعت را در خود يافته باشند و توان آنان به كارهايي از اين قبيل و نيز تعهد آنان در حفظ امانت محرز باشد. مؤسسه مزبور، در طليعه جلد اول اين كتاب از تشكيل لجنه‌هاي متعدد، در شئون مختلف اين تحقيق و در عظمت و دقت فوق‌العاده‌اي كه در مورد اين اثر شريف از خود به خرج داده، سخن بسيار گفته است. اين مؤسسه به حق ادعا كرده است كه مستدرك سنگي (چاپ سابق) داراي تصحيفات و اغلاط بسياري، بالغ بر صدها مورد بوده كه اين مركز تحقيقي با كوشش بسيار و با بهره‌گيري از متخصصين فن، همه آنها را اصلاح نموده است. مؤسسه مزبور، يكي از غلطهاي فاحش مستدرك چاپ سنگي را كلمه «الحباب» دانسته كه بنا به تحقيق، صحيح آن «الجباب» است (يعني اين قدر در تصحيح دقت شده است كه از افتادن يك نقطه نيز غفلت نشده است). در قسمت ديگري از مقدمه همين كتاب «مؤسسه آل البيت»(ع) ادعا كرده است كه مدار تحقيق و نسخه محوري و معتمد آقايان در تصحيح كتاب، نسخه‌اي از مستدرك، به خط شريف مرحوم محدث نوري است (كه در كتابخانه عظيم آستان قدس رضوي (ع) تحت شماره 1047 محفوظ است و در طليعه كتاب مستدرك محقق نيز تصويرهايي از اين نسخه به چاپ رسيده است) ضمن آنكه گفته‌اند در اين تحقيق، علاوه بر دقت در نسخه خطي، به مصادر احاديث و نسخه حجري (سنگي) نيز مراجعه شده و موارد اختلاف نسخه‌ها در پاورقي آمده است. به اضافه، مسائل ديگري كه در اين مقدمه ادعا شده و پرداخت به آن، مجالي واسع و در حد خود آن مقدمه مي‌طلبد. در هر حال بنابر دقتي كه تنها در جلد اول مستدرك محقق مؤسسه آل البيت (ع) شده است، حدود 300 مورد اشكال، ضعف و تفاوت ديده مي‌شود. اين ايرادات در يك دسته‌بندي كلي به هفت دسته، تقسيم مي‌شوند:
لطفا منتظر باشید ...
