آرمان ها و مقاصد سيد جمال - سید جمال الدین اسد آبادی نسخه متنی

آرمان ها و مقاصد سيد جمال

احمد امين مصرى مى نويسد: صاحب نظران در اين حدود، اجماع دارند كه سيدجمال الدين دو هدف بسيار روشن داشت:

1. دميدن روح تازه در كالبد شرق، تا با فرهنگ و علم و تربيت و دين زلال خويش به پاخيزد و عقايد خود را از خرافات بپيرايد و اخلاق و رسوم خويش را از پيرايه ها پاك سازد و بدين گونه شكوهمندى و عزت و جايگاه خود را باز به دست آورد؛

2. قيام شرق عليه نفوذ و استيلاى بيگانان، تا در نتيجه، ممالك شرق استقلال خويش را بازيابند و با اصول و روابطى ويژه اداره شوند و بدين سان از خطرهايى كه از همه سو آنان را در ميان گرفته است، خود را مصون بدارند.

سيدجمال الدين در سراسر زندگى خويش، اين هر دو پرچم را با هم به دوش مى كشيد، لكن چون او درگذشت، اين دو درفش از هم جدا گشتند و مصلحان بعدى، هر كدام يكى از اين دو را بر دوش داشتند نه هر دو را».(1)

اما به طور مشخص مى توان گفت مقاصد سيدجمال در اتحاد اسلام و استخلاص امت اسلام از زير يوغ استعمارگران مخصوصاً انگلستان خلاصه مى شد كه از آن طريق مجد و عظمت گذشته مسلمانان تجديد شده و در نهايت، اسلام و قرآن بر آنان حاكم باشد. آرا و فعاليت هاى سيدجمال الدين در زمينه آرمان اتحاد اسلامى، جداگانه و به تفصيل مورد بررسى قرار گرفته است.(2) لذا در اين جا تنها به پيروان مكتب اتحاد اسلامى سيدجمال در جهان اسلام در دوره معاصر، اشاره مى كنيم.

1.

محمدرضا حكيمى، بيدارگران اقاليم قبله، ص 43 و 44، به نقل از: زعماء الاصلاح.

2.

ر. ك: سيد احمد موثقى، استراتژى وحدت در انديشه سياسى اسلام، ج 1، فصل 3.