زراندود شدن حرم حضرت معصومه(ع) - قم در مسیر تاریخ (3) نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

قم در مسیر تاریخ (3) - نسخه متنی

علی اصغر فقیهی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

زراندود شدن حرم حضرت معصومه(ع)

درباره اين سخن معروف كه فتحعلي شاه در زمان وليعهدي نذر كرده بود كه اگر به سلطنت برسد، گنبد حضرت معصومه(ع) را زراندود كند، نويسنده اين سطور مطلب قابل اعتمادي نيافت، اما اصل نذر در پاره‏اي از مدارك معتبر ذكر شده است. از جمله جهانگير ميرزا فرزند عباس ميرزا نايب السلطنه و وليعهدفتحعلي شاه در كتاب خود به نام تاريخ نو- كه به گفته به استاد فقيد شادروان عباس اقبال آشتياني مصحّح كتاب، مطالب بسيار مهمّي در اين كتاب مي توان يافت كه در هيچ مأخذ ديگري نيست- درباره موضوع مورد سخن چنين گفته است: القصه ، خاقان مغفور (فتحعلي شاه) از دارالخلافه(تهران) حركت فرمود، به دارالايمان قم رسيدند، چون در دارالايمان قم كه مدفن بضعه موسي بن جعفر صلوات الله و سلامه عليها و علي آبائها است، خاقان مغفور خرج‏ها كرده و مدرسه دارالشّفا در كمال تنقيح ساخته و گنبد مقدس را در كمال خوبي به خشتهاي طلا و درهاي طلا و نقره آراسته‏اند و آن چه از اسباب زينت مثل قنديل طلا و نقره و زيارت نامه‏هاي به جواهر به قدر امكان در آن جا گذاشته‏اند. و در ايام سابق نذر فرموده بودند كه صد هزار تومان در آن مكان مقدس خرج نمايند. در اين وقت كه به آن مكان رسيدند، هفده هزارتومان باقي مانده بود. قدري را نقد تحويل فرمودند كه خشت طلا ساخته شده در رواق مبارك مصروف شود...(35) و اما درباره اصل زراندود شدن گنبد، چندتن از نويسندگان و مورخان معاصر فتحعلي شاه يا نزديك به زمان او به مسأله زراندود كردن گنبد بدون اشاره به نذر فتحعلي شاه پرداخته اند كه به دو تن از آنها اشاره مي‏شود: يكي عبدالرزّاق دُنْبُلي و ديگري ميرزامحمدتقي لسان الملك سپهر، اولي كه خود در دستگاه فتحعلي شاه و عباس ميرزا بوده در ضمن ذكر وقايع سال يكهزارو دويست و چهارده گفته است: كه فتحعلي شاه از دارالسلطنه تهران به سمت دارالايمان قم به عزم زيارت مضجع مطهر گوهر دُرْج نبوّت و رسالت، فاطمه بنت موسي بن جعفر عليهم صلوات‏اللّه الملك الاكبر روان گرديد. دنبلي بعد از شرح اقدامات او براي تعمير بقاع و مساجد گفته است: دستور بناي مدرسه جديده معروف به فيضيه و تذهيب قبّه مبارك حضرت معصومه و تعمير مسجد امام حسن عسكري(ع) و تجديد دارالشفاء را صادر كرد.(36)

وي در ضمن وقايع سال يكهزارودويست و پانزده نيز چنين گفته كه در بهاراين سال خجسته مآل، به تذهيب قبه پاك بضعه طيّبه حضرت معصومه(ع) و بناي مدرسه شروع رفت، معماران دانا و بنّايان صنعت نما، طاق قديم را برداشتند و قبّه استواري از نو برافراشتند و سدّي محكم بر رودخانه قم كه از سمت غربي آن روان است، بستند. و پس از چند سطر ديگر ادامه داده است كه: قبّه منوره از خشتهاي زراندود زينت گرفت.(37)

ديگر ميرزا محمد تقي لسان الملك سپهر، مورخ زمان محمد شاه و ناصرالدين شاه كه در ضمن وقايع سال يكهزار و دويست و سيزده هجري گفته است: فتحعلي شاه بعد از روزي چند(پس از ورودش به تهران) در خاطر گرفت كه گنبد مطهر و بقعه مباركه بضعه موسي بن جعفر عليهماالسلام را تعمير فرمايد، صد هزار تومان زر خالص از بهر زراندود قبّه و تذهيب بقعه به دارالامان قم فرستاد و بابي از زرناب كرد، در ضريح مباركش، نصب نمود(38) آن طور كه معلوم مي شود، زراندود كردن گنبد مطهر در سال يكهزار و دويست و چهارده آغاز شده و در سال يكهزارو دويست و هجده به انجام رسيده است و در همين زمان بود كه ميرزا محمد صادق متخلّص به ناطق قصيده بي نظير خود را به نام قصيده معجزيه سرود، مشتمل بر شصت و دوبيت و يكصدو بيست و چهار مصراع كه هر مصراع به حساب ابجد يك هزارودويست و هجده مي شود و مطلع آن، اين بيت است:

/ 16