شاردن تصويري از صحنهاي حضرت معصومه ارائه كرده كه در سياحتنامه او به چاپ رسيده و خود در اين باره چنين توضيح داده است: همان طور كه در تصوير ديده ميشود مسجد مزبور(مقصود صحن و سرا است) داراي چهار حياط است. محوطه نخستين همچو باغي است كه از گل و درخت پوشيده شده است و به شكل مربع مستطيل مي باشد . خيابان وسطي سنگفرش شده و با طارمَي و نرده از باغچه و گلستان مجزا گشته است و در منطقه مرتفع، آجر فرش به ارتفاع سه پا در دو طرف خيابان مشاهده مي شود كه در طول حياط امتداد يافته است. بر سطح هر يك از اين مناطق بيست باب اطاق ديده مي شود كه هر يك داراي طاقي به وسعت نه پاي مربع و يك بخاري و يك ايوان است در قسمت ورودي اين محوطه، در جانب چپ، سرداب عميقي ديده مي شود.همچنين جوي آب زلالي از حوضي كه در مدخل محوطه است خارج مي شود و به حوض ديگري كه در منتهي اليه حياط واقع است روان مي گردد.ده بيت كه با آب طلا در سردر مدخل نگاشته شده است، مقبره را معرفي ميكند.(شاردن مضمون بيتها را ذكر كرده و ماده تاريخ آن را مُشتاق دَرْك دانسته كه به حساب ابجدي حرف آن1065 هجري مي شود) حياط دوّم مثل اولّي زيبا و مصّفا نيست اما محوطه سومين عمارتهاي دوا شكوبهاي به آن احاطه كرده و داراي مهتابي و ايوان است و چشمه آبي درست نظير محوطه اولي، ساختمان را تكميل كرده است. در وسط حياط حوض بزرگ پر آبي ديده مي شود. و چهار درخت بزرگ در چهار گوشه آن كاشته شده است كه با شاخه و برگ خود آسمان حوض را مي پوشانند. با يك پلهكان مرمرين دوازده پلهاي، از اين محوطه به حياط چهارمي وارد مي شوند. سردرب مرتفع اين حياط بسيار عالي و پرشكوه است. در دو طرف حياط چهارم حجره هايي مشاهده مي شود كه مثل سه محوطه ديگر داراي مهتابي و ايوان است. اين منازل و حجرهها به طلّاب علوم دينيّه و متوليّان و فضلاي حوزه مقدّسه اختصاص دارد و مخارج زندگي آنها از عايدات اين آستان مبارك تأمين مي گردد.(25)عمارتهاي آستان حضرت معصومه(ع) در مقابل قرار دارد و عبارت از سه بارگاه با عظمتي است كه در كنار يكديگر قرار دارد. مدخل بارگاه وسطي فوق العاده معظّم و باشكوه است. سر درب آن از سنگ مرمرِ شفّافِ عقيق مانند بنا شده است. سطح خارجي بالاي سردرب كه نيمه گنبد عظيمي مي باشد با كاشيهاي بسيار زيبايي پوشيده شده و سطح داخلي آن كاملاً زرّين و لاجوردي است. خود درب كه به ارتفاع دوازده پا و پهناي شش پا ميباشد، از مرمر بلورين تعبيه گشته است. سطوح تخته هاي درب، باصفحات سيمين، مستور و با تزئينات طلايي و قلمكاري و صيقلي خاتمكاري فوقالعاده نفيسي به وجود آمده است . بارگاه هشت ضلعي است و گنبد مرتفعي، آسمان آن را پوشانيده است. قسمت سفلاي بارگاه به اندازه شش پا با صفحات عظيم سنگهاي سماق موّاج منقش به ازهار(گلها) زرّين و رنگين كه از فرط تلالو، چشم بينندگان را خيره مي سازد، پوشيده شده است، قسمت علياي آن با صفحات زرّين و لاجوردي فوق العاده درخشاني كه عبارات وكلمات مذهبي و ديني بر روي آنها نوشته شده، مستور گشته است. متن سطح داخلي گنبد نيز بعينه همينطور است. اين گنبد بسيار عظيم و بي نهايت، عالي است. در بالاي گنبد، رأس منارهاي افراشته شده است كه بر سر آن هلالي تعبيه شده و در تصوير مربوط ملاحظه مي شود... در وسط بارگاه مقبره مبارك جناب فاطمه عليهاالسلام واقع شده است.... درازاي اين مزار مبارك، هشت پا، پهنايش پنج و بلندي آن، شش است و با كاشيهاي بسيار عالي پوشيده شده و با روپوشي زربفت مستور گشته است. در اطراف مزار نرد سيمين توپري به ارتفاع شش پا تعبيه شده كه فاصله آن با خود مقبره نيم پا مي باشد. و در گوشه هاي آن چهار سيب بزرگ طلا نصب گشته است.اين محفظه را براي آن تعبيه كرده اند كه از تماس و اصطكاك دست و دهان زائران با مزار مقدّس حائلي باشد تابدين طريق از هر گونه فرسودگي مصون گردد و چون موءمنين خاك مقبره نيز مقدس نميشمارند پرده هاي مخملي مابين نرده و مزار تعبيه شده كه مانع ديدن خود مقبره است، و فقط با مساعدت متوليّان و خدام و با تقديم پول، ممكن است آن را مشاهده كرد.
لطفا منتظر باشید ...
