تحقیق و تقلید از دیدگاه مولانا در مثنوی معنوی نسخه متنی

(3- 572/2)

و مثال مى‏آورد كه:

داستان دلكش ديگرى كه مولانا در ممثل كردن زشتى و عاقبت‏بد تقليد و نيكويى تحقيق بيان مى‏كند، ماجراى اياز (8) و سلطان محمود است.از اين قرار كه شاه روزى جانب ايوان شاهى رفت و اركان سلطنت را آنجا فراخواند و گوهرى گرانبها آورد و در كف وزير نهاد و از قيمت آن پرسيد و وزير گفت «به ارزد ز صد خروار زر» و سلطان به او گفت:

شاه به او شاباش مى‏گويد و خلعتى به او مى‏بخشد و سپس گوهر را به دست‏حاجب مى‏دهد و ارزش آن را مى‏پرسد و مى‏گويد آن را بشكن و او هم از شكستن، سر باز مى‏زند و چندين نفر را اين گونه آزمايش مى‏كند: