تفسیر نمونه جلد 20

مشو" (كهف- 28).

تمام پيروزيهايى كه نصيب پيامبر و مسلمانان نخستين شد در سايه همين صبر و استقامت بود، و امروز نيز بدون آن غلبه بر دشمنان فراوان و مشكلات زياد ممكن نيست.

در دستور دوم مى‏فرمايد:" و براى گناهت استغفار كن" (و استغفر لذنبك).

مسلم است پيامبر بخاطر مقام عصمت مرتكب گناهى نمى‏شد، ولى چنان كه گفته‏ايم اين گونه تعبيرات در قرآن مجيد در مورد پيغمبر اسلام (ص) و ساير انبياء (ع) اشاره به گناهان نسبى است، چرا كه گاهى اعمالى كه در مورد افراد عادى عبادت و حسنات است در مورد انبياى بزرگ گناه محسوب مى‏شود چرا كه" حسنات الأبرار سيئات المقربين".

يك لحظه غفلت و حتى يك ترك اولى در مورد آنها سزاوار نيست، و به خاطر مقام والا و سطح عالى معرفتشان بايد از همه اين امور بركنار باشند و هر گاه از آنها سر زند از آن استغفار مى‏كنند.

اما اين كه بعضى گفته‏اند منظور گناهان امت است، يا گناهانى كه ديگران در مورد پيامبر (ص) انجام دادند، و يا استغفار در اينجا تعبدى است، بعيد به نظر مى‏رسد.

در آخرين دستور مى‏فرمايد:" تسبيح و حمد پروردگارت را هر عصر و صبح بجا آور" (وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِبْكارِ).

" عشى" به معنى بعد از ظهر تا قبل از غروب آفتاب است و" ابكار" بين الطلوعين را مى‏گويند.

ممكن است" عشى" و" ابكار" اشاره به دو وقت معين عصرگاهان و صبحگاهان باشد كه انسان آمادگى براى حمد و تسبيح الهى دارد، چرا كه هنوز مشغول كار روزانه نشده، و يا آن را به پايان رسانيده است.