تفسیر نمونه جلد 20

مى‏گرفتند بر سر آنان فرود آيد" (وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ).

در اينكه منظور از اين علم و دانشى كه آنها به آن مغرور بودند، و خود را با داشتن آن بى‏نياز از تعليمات انبيا مى‏ديدند، چه بوده است؟ مفسران احتمالات مختلفى داده‏اند كه همه با هم قابل جمع است:

1- شبهات واهى و سفسطه‏هاى بى‏اساسى را علم مى‏پنداشتند و به آن تكيه مى‏كردند كه نمونه‏هاى متعددى از آن در آيات قرآن منعكس است. گاه مى‏گفتند مَنْ يُحْيِ الْعِظامَ وَ هِيَ رَمِيمٌ:" چه كسى مى‏تواند اين استخوانهاى پوسيده را زنده كند"؟ (يس- 78).

و گاه مى‏گفتند أَ إِذا ضَلَلْنا فِي الْأَرْضِ أَ إِنَّا لَفِي خَلْقٍ جَدِيدٍ" آيا هنگامى كه خاك شديم و در زمين گم شديم ممكن است بار ديگر آفرينش تازه‏اى بيابيم" (سجده- 10).

گاه مى‏افزودند: ما هِيَ إِلَّا حَياتُنَا الدُّنْيا نَمُوتُ وَ نَحْيا وَ ما يُهْلِكُنا إِلَّا الدَّهْرُ" جز زندگى اين دنيا چيزى در كار نيست، گروهى مى‏ميرند و گروهى متولد مى‏شوند و جز طبيعت ما را هلاك نمى‏كند"! (جاثيه- 24).

و امثال اين ادعاهاى واهى و بدون دليل كه علمش مى‏پنداشتند.

2- منظور علوم مربوط به دنيا و تدبير زندگى است همانگونه كه قارون مدعى آن بود، و مى‏گفت: إِنَّما أُوتِيتُهُ عَلى‏ عِلْمٍ عِنْدِي" اين ثروت را به خاطر آگاهى خاصى كه نزد من بوده است به دست آورده‏ام"! (قصص- 78).

3- منظور علوم و دانشهايى همچون دلائل عقلى و فلسفى خواه در شكل رسميش يا غير رسمى كه گروهى با داشتن اينگونه علوم خود را از پيامبران بى‏نياز مى‏بينند، چه در گذشته چه در حال! و همانگونه كه گفتيم اين تفسيرها منافات با يكديگر ندارد، هدف اين است كه با اتكاى به علوم محدود بشرى، خواه در معارف عقلى و اعتقادات يا در دنيا