تفسیر نمونه جلد 20

و انواع فشارها و ستم‏ها ندارند، بايد سلاح شما پاكى و تقوا و سخن حق و نرمش و محبت باشد.

آرى مكتب ضلالت جز چنان ابزارى را نمى‏پسندد مكتب حق تنها از چنين وسائلى بهره‏گيرى مى‏كند.

گرچه" حسنة" و" سيئة" مفهوم وسيعى دارد، تمام نيكى‏ها و خوبيها و خيرات و بركات در مفهوم حسنه جمع است، همانگونه كه هر گونه انحراف و زشتى و عذاب در مفهوم سيئة خلاصه شده است، ولى در آيه مورد بحث آن شاخه‏اى از" حسنة" و" سيئة" كه مربوط به روشهاى تبليغى است منظور مى‏باشد.

ولى جمعى از مفسران حسنه را به معنى اسلام و توحيد و سيئه را به معنى شرك و كفر تفسير كرده‏اند.

بعضى" حسنه" را به اعمال صالح و" سيئه" را به اعمال قبيح، و بعضى" حسنه" را به صفات عالى انسانى همچون صبر و حلم و مدارا و عفو، و" سيئه" را به معنى غضب و جهل و خشونت و انتقام‏جويى تفسير كرده‏اند.

ولى تفسير اول از همه مناسبتر به نظر مى‏رسد.

در حديثى از امام صادق (ع) مى‏خوانيم كه در تفسير آيه فوق فرمود:

الحسنة التقية و السيئة الاذاعة
:" حسنه تقيه است، و افشاگرى سيئه است البته اين حديث ناظر به مقامى است كه افشا كردن عقيده موجب اتلاف نيروها و از بين رفتن نقشه‏ها و هدفها شود «1».

سپس براى تكميل اين سخن مى‏افزايد:" با روشى كه بهتر است بدى‏ها را پاسخ گوى و دفع كن" (ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ).

به وسيله حق باطل را دفع كن، و با حلم و مدارا جهل و خشونت را، و با عفو و گذشت به مقابله با خشونتها برخيز، هرگز بدى را با بدى، و زشتى را با

(1)" مجمع البيان" ذيل آيات مورد بحث.