تفسیر نمونه جلد 20

است استدلال بر وجود خداوند يكتا شده و از خالقيت و حاكميت او براى لزوم عبادتش اتخاذ سند كرده است.

جمله" إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ" در حقيقت اشاره به اين نكته دارد كه اگر قصد عبادت خدا را داريد غير او را حذف كنيد و چيزى را در عبادت او شريك قرار ندهيد، چرا كه عبادت او با عبادت ديگرى هرگز جمع نمى‏شود.

سپس مى‏افزايد: اگر اين دليل منطقى در فكر آنها اثر نگذاشت و باز هم به سراغ بتها و معبودهاى مجازى رفتند و معبود حقيقى را به دست فراموشى سپردند" اگر در عبادت خدا استكبار كردند هرگز نگران نباش، چون فرشتگان مقربى كه در پيشگاه او هستند شب و روز براى او تسبيح مى‏گويند، و هيچگاه از عبادت او ملالت و خستگى پيدا نمى‏كنند" (فَإِنِ اسْتَكْبَرُوا فَالَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ هُمْ لا يَسْأَمُونَ) «1».

اگر گروهى نادان و جاهل و بيخبر در برابر ذات پاكش سجده نكنند مساله‏اى نيست اين عالم وسيع پر است از فرشتگان مقرب كه دائما در حال ركوع و سجود و حمد و تسبيحند، تازه نيازى به عبادت آنها نيز ندارد، آنها نيازمند عبادت اويند، چرا كه هر افتخار و كمالى براى ممكنات است در سايه عبوديت او است.

چنان كه گفتيم آيات فوق از آيات سجده است ولى در اين كه آيا سجده بعد از آغاز آيه اول (جمله تعبدون) واجب است يا بعد از اتمام هر دو آيه (جمله و هم لا يسامون) در ميان فقهاى اهل سنت گفتگو است، گروهى اولى را پذيرفته‏اند، مانند شافعى و مالك و بعضى دوم را ترجيح داده‏اند مانند ابو حنيفه و احمد حنبل،

(1)" لا يَسْأَمُونَ" از ماده" سئامت" به معنى خستگى از ادامه كار يا جريانى است- ضمنا جمله" فَإِنِ اسْتَكْبَرُوا" جمله شرطيه است و جزاى آن محذوف مى‏باشد و در تقدير چنين است:" فان استكبروا من عبادة اللَّه و توحيده لا يضره شيئا".