تفسیر نمونه جلد 20

قرآن در پاسخ همه اين سؤالات مى‏گويد: خدايى كه به همه چيز احاطه دارد تمام اين مسائل براى او روشن است، و دليل بر احاطه علمى او بر همه چيز تدبير او نسبت به همه اشياء است، چگونه ممكن است مدبر عالم از وضع جهان بيخبر باشد؟! بعضى از مفسران اين آيه را نيز مربوط به مساله توحيد دانسته‏اند، نه معاد و گفته‏اند: منظور اين است كه اين استدلالها در زمينه توحيد پروردگار اين گروه كافر لجوج را سودى نمى‏بخشد، چرا كه آنها روشنترين دليل توحيد يعنى حضور خداوند را در همه جا و شهود او را بر همه چيز منكرند، با اينحال چگونه مى‏توانند از دلائل توحيد بهره گيرند؟! «1».

ولى با توجه به اينكه تعبير" لقاء اللَّه" در قرآن مجيد معمولا كنايه از قيامت مى‏باشد اين تفسير بعيد به نظر مى‏رسد.

نكته‏ها

1- برهان" نظم" و برهان" صديقين"

مى‏دانيم فلاسفه از ميان دلائل توحيد به دو دليل اهميت زيادى مى‏دهند:

نخست برهان" نظم" سپس برهان" صديقين".

برهان نظم چنان كه از نامش پيداست از نظام عالم هستى و اسرار و دقايق آن به مبدء علم و قدرتى كه آن را ايجاد و تدبير نموده، رهنمون مى‏گردد، و قرآن مجيد پر است از استدلال به اين دليل روشن، و در همه جا نمونه‏هايى از آيات حق را در آسمان و زمين، و عالم حيات، و موجودات مختلف، بيان مى‏كند، و از آن طريق آشكارى به سوى ذات پاكش مى‏گشايد.

اين دليل براى همه قشرها قابل درك است، و هر كس به مقدار فهم و معلومات‏

(1) تفسير" الميزان" جلد 17 صفحه 432.