تفسیر نمونه جلد 20

او را نسبت به آينده كنترل خواهد نمود.

2- گرچه ظاهر آيه عام است و همه مصائب را در بر مى‏گيرد، ولى مطابق معمول در عمومات استثناهايى وجود دارد، مانند مصائب و مشكلاتى كه دامنگير انبيا و ائمه معصومين (ع) مى‏شد كه براى ترفيع مقام يا آزمايش آنها بود.

و همچنين مصائبى كه گريبان غير معصومين را مى‏گيرد و جنبه آزمون دارد.

و يا مصائبى كه بر اثر ندانم كاريها و عدم دقت و مشورت و سهل‏انگارى در امور حاصل مى‏شود كه اثر تكوينى اعمال خود انسان است.

و به تعبير ديگر جمع ميان آيات مختلف قرآن و روايات ايجاب مى‏كند كه عموم اين آيه در مواردى تخصيص پيدا كند، و اين مطلب تازه‏اى نيست كه مايه گفتگوى بعضى از مفسران شده است.

كوتاه سخن اينكه مصائب و گرفتاريهاى سخت، فلسفه‏هاى مختلفى دارد، كه در بحثهاى توحيدى، و مباحث عدل الهى، به آن اشاره شده است.

شكوفايى استعدادها تحت فشار مصائب، هشدار نسبت به آينده، آزمون الهى، بيدارى از غرور و غفلت، و كفاره گناه و ...

اما از آنجا كه بيشتر افراد آن جنبه كيفرى و كفاره‏اى دارد آيه فوق آن را به صورت عموم مطرح ساخته است.

و لذا در حديثى مى‏خوانيم: هنگامى كه امام على بن الحسين (ع) وارد بر يزيد شد، يزيد نگاهى به او كرد و گفت: يا على! ما أَصابَكُمْ مِنْ مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَتْ أَيْدِيكُمْ! (اشاره به اينكه حوادث كربلا نتيجه اعمال خود شما بود).

ولى امام على بن الحسين (ع) فورا در پاسخ فرمود:

كلا! ما هذه فينا نزلت، انما نزل فينا" ما أَصابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‏ ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ" فنحن الذين لا ناسى على ما فاتنا من امر الدنيا، و لا