تفسیر نمونه جلد 20

ولى از آنجا كه يارى كردن يكديگر نبايد از مسير عدالت خارج شود، و به انتقام‏جويى، و كينه‏توزى، و تجاوز از حد منتهى گردد، در آيه بعد فورا آن را مشروط ساخته، مى‏افزايد: توجه داشته باشيد" كيفر بدى مجازاتى همانند آن است" (وَ جَزاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُها).

مبادا به خاطر اينكه بعضى از دوستان شما مورد ستم واقع شده‏اند از حد بگذرانيد، و خود مبدل به افراد ظالمى شويد، به خصوص اينكه در جوامعى همچون جامعه عرب در آغاز اسلام احتمال تجاوز از حد به هنگام پاسخ گفتن به ظلم احتمال قابل توجهى بوده، و مى‏بايست حساب يارى مظلوم از انتقام‏جويى جدا شود.

البته كار ظالم بايد" سيئه" و بدى ناميده شود، اما كيفر او مسلما" سيئه" نيست، و اگر در آيه از آن تعبير به" سيئه" شده، در واقع به خاطر قرينه مقابله است، يا اينكه از ديدگاه ظالم كه مجازات مى‏شود" سيئه" مى‏باشد، اين احتمال نيز وجود دارد كه تعبير از آن به" سيئه" به خاطر اين است كه مجازات آزار و ايذاء است و آزار و ايذاء ذاتا بد است، هر چند به هنگام قصاص و كيفر ظالم كار خوبى محسوب مى‏شود.

اين شبيه تعبيرى است كه در آيه 194 سوره بقره آمده است: فَمَنِ اعْتَدى‏ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى‏ عَلَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ:" هر كس به شما تعدى كند به مانند آن بر او تعدى كنيد، و از خدا بپرهيزيد (و زياده روى نكنيد).

ولى به هر حال اين تعبير مى‏تواند مقدمه‏اى باشد براى دستور عفو كه در جمله بعد آمده، گويى مى‏فرمايد: مجازات هر چه باشد يك نوع آزار است، و اگر طرف پشيمان شده باشد شايسته عفو است.

در اين گونه موارد عفو كنيد چرا كه" هر كس عفو و اصلاح كند اجر و