تفسیر نمونه جلد 20

از نوع تازه‏اى از آن است:" حاء" و" ميم".

در زمينه تفسير اين حروف بحثهاى فراوانى در آغاز سوره‏هاى" بقره"" آل عمران" و" اعراف" و بعضى ديگر از سوره‏ها داشته‏ايم، چيزى كه در اينجا بايد بر آن افزود اين است كه در بعضى از روايات، و همچنين در بسيارى از كلمات مفسران دو حرف آغاز اين سوره به نامهاى خدا كه با اين دو حرف آغاز مى‏شود تفسير شده است، چنان كه در حديثى از امام صادق (ع) به" حميد" و" مجيد" تفسير گرديده «1».

بعضى نيز" ح" را به نامهايى مانند" حميد" و" حليم" و" حنان" و" م" به نامهايى مانند" ملك" و" مالك" و" مجيد" تفسير كرده‏اند.

اين احتمال نيز وجود دارد كه" ح" اشاره به حاكميت و" م" اشاره به" مالكيت" خداوند بوده باشد.

از ابن عباس نيز نقل شده كه" حم" از اسمهاى اعظم خدا است «2».

روشن است كه اين تفسيرها با هم منافاتى ندارد و ممكن است همه در معنى آيه جمع باشد.

در آيه بعد همانگونه كه روش قرآن است بعد از ذكر" حروف مقطعة" سخن از عظمت مقام" قرآن" به ميان مى‏آورد، اشاره به اينكه اين كتاب با اينهمه عظمت از حروف ساده الفبا تركيب يافته، بنائى چنان عظيم از مصالحى چنين كوچك، و اين خود دليل بر اعجاز آن است.

مى‏فرمايد:" اين كتابى است كه از سوى خداوند قادر دانا نازل شده است"

(1)" معانى الاخبار" صدوق صفحه 22 (باب معنى الحروف المقطعة فى اوائل السور).

(2)" تفسير قرطبى" ذيل آيات مورد بحث.