شوخي‎هاي زننده - دوستي نسخه متنی

2- خرده گيري و شوخي‎هاي زننده

انسان موظف است از لغزش‎هاي دوستانش تا اندازه‎اي چشم پوشد و با ديدن هر خطايي لب به انتقاد نگشايد.

علي ـ عليه السلام ـ مي‎فرمايد:

عذر دوستت را بپذير و اگر نتوانست براي لغزش خود عذري بياورد تو براي او عذري بتراش.[1]

يكي از دانشمندان مي‎گويد:

عذر دوستان را بايد پذيرفت؛ اگر چه بي‎جا و غير منطقي نمايد؛ زيرا همين اندازه كه از كار خود پشيمان شد و پوزش خواست، به آن معنا است كه دستي براي دوستي و ادامة آن دراز كرده است. وظيفة شخص است كه چون دستي براي دوستي به جانب او دراز شود، بگيرد.

شوخي‎هاي زننده

شوخي‎هاي ركيك و زننده و نيز سبك شمردن و به بازي گرفتن دوستان، از آفت‎هاي بزرگ دوستي است. حارث بن اعور كه از اصحاب علي ـ عليه السلام ـ بود، روزي مراتب اخلاص و ارادت قلبي خود را به عرض رسانيد و اظهار داشت: اي امير مؤمنان، من شما را دوست دارم. چون سخن از دوستي به ميان آمد، حضرت فرمود:

كسي را كه دوست داري:

1. با او دشمني مورز.

2. او را به بازي مگير.

3. با او ستيزه‎جويي مكن.

4. از شوخي‎هاي نامناسب با وي بپرهيز.

5. او را خوار و كوچك مشمار.

6. در مقام برتري‎جويي بر او نباش.[2]

هيچ كس شوخي بي‎جا نكند جز آن كه مقداري از عقل خويش را از دست دهد.[3]

چنان كه در اين حديث ملاحظه شد، آنچه كه باعث نابودي دوستي مي‎شود؛ شوخي‎هاي زننده است نه هر نوع شوخي. مزاح نمك دوستي است و براي تحقق زندگي اجتماعي با نشاط و ارتباط‎هاي سالم و فرح‎بخش ضرورت دارد. البته مزاحي كه باعث كدورت و كينه شود، نتيجة معكوس مي‎دهد.

برخلاف تصور كساني كه مي‎كوشند چهره‎اي خشن و عبوس از اسلام ارائه دهند، در فرهنگ ديني مسألة شاد كردن ديگران و به تعبير روايات، «ادخال سرور» از خصلت‎هاي مثبت و پسنديده به شمار آمده است.

امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: «هيچ مؤمني نيست مگر اين كه در او «دعابه» است».

راوي از امام پرسيد: دعابه چيست؟

حضرت فرمود: «يعني مزاح و شوخي».[4]

البته شاد ساختن ديگران و شوخي نيز چارچوبي دارد و نبايد به آزار ديگران يا گناه انجامد. رواياتي كه مؤمنان را از شوخي باز مي‎دارد يا شوخي را سبب سبكي و از دست دادن مي‎شمارد، ناظر به شوخي‎هاي نامناسب و بيرون از چارچوب اعتدال ناظر است. علي ـ عليه السلام ـ مي‎فرمايد:

كس كه زياد شوخي كند، به سبب همان، سبك مي‎شود و هر كه زياد بخندد، هيبتش مي‎رود.[5]

[1] . نهج البلاغه.

[2] . سيد محمد صحفي: تعاليم آسماني اسلام، ص 211.

[3] . نهج البلاغه، حكمت 450.

[4] . جواد محدثي، اخلاق معاشرت، ص 250.

[5] . براي توضيح بيش‎تر در اين زمينه ر.ك: جواد محدثي، اخلاق معاشرت، صص 260 - 249.