لطفا منتظر باشید ...
بسم الله الرحمن الرحيم
«مراتب معنوى حج كه سرمايه حيات جاودانه است و انسان را به افق توحيد و تنزيه نزديك مى نمايد، حاصل نخواهد شد مگر آنكه دستورات عبادى حج بطور صحيح و شايسته مو به مو عمل شود». حضرت امام خمينى(قدس سره)حجّ نمايشى پرشكوه، از اوج رهايى انسان موحّد از همه چيز جز او، و عرصه پيكارى فرا راه توسن نفس، و جلوه بى مانندى از عشق و ايثار، و آگاهى و مسؤوليت، در گستره حيات فردى و اجتماعى است. پس حجّ تبلور تمام عيار حقايق و ارزشهاى مكتب اسلام است.مؤمنان گرچه با اين عبادت الهى، آشنايى ديرينه دارند، و هر سال با حضور شورانگيز از سراسر عالم، زنگار دل، با زلال زمزم توحيد مى زدايند، و با حضرت دوست تجديد ميثاق مى كنند، و گرچه ميراث ادب و فرهنگ ما، مشحون از آموزههاى حياتبخش حجّ است، امّا هنوز ابعاد بى شمارى از اين فريضه مهمّ، ناشناخته و مهجور مانده است.پيروزى انقلاب اسلامى، در پرتو انديشههاى تابناك امام خمينى(قدس سره) حجّ را نيز همچون ساير معارف و احكام اسلامى، در جايگاه واقعى خويش نشاند، و سيماى راستين و محتواى غنى آن را نماياند. امّا هنوز راهى دراز در پيش است، تا فلسفه و ابعاد و آثار و بركات حجّ، شناخته و شناسانده شود، و مؤمن حجّگزار با آگاهى و شعور دينى، بر آن مواقف كريمه، و مشاعر عظيمه، كه محلّ هبوط ملائكة الله، و توقّف انبيا و اوليا بود، گام بگذارد.درراستاىتحققاينهدفبزرگ، بعثهمقاممعظّمرهبرىباالهاماز انديشههاى والا و ماندگار امام راحل(قدس سره)، احياگر حجّ ابراهيمى و بهرهگيرى از رهنمودهاى ارزشمند رهبر عزيز انقلاب اسلامى حضرت آيةالله خامنهاى مدّ ظلّه العالى ـ با تأسيس معاونت آموزش و تحقيقات، تلاش مى كند فصل جديدى فرا راه انديشمندان مسلمان، و علاقمندان به فرهنگ حجّ، و زائران و راهيان حرمين شريفين بگشايد. از اين رو در عرصه تحقيق و تأليف و ترجمه، آثار گوناگون پيرامون حقايق و معارف حجّ، آشنايى با اماكن مقدسه، تاريخ و سرگذشت شخصيتهاى بزرگ اسلام، بررسى رويدادها و عرضه خاطرات و بويژه آموزش مسائل و آداب حجّ تلاشهايى را آغاز كرده است.آنچه اينك پيش روى خواننده قرار دارد برگ سبزى است از اين دفتر.بى گمان راهنمايى و همراهى انديشوران، از نارساييها خواهد كاست، و در اين راه معاونت آموزش و تحقيقات بعثه مقام معظّم رهبرى، از همكارى همه علاقمندان استقبال كرده، و دست آنان را به گرمى مى فشارد.
پيشگفتار
حج فريضهاى است جهانشمول و داراى ابعاد گوناگون فردى، اجتماعى، فرهنگى، سياسى، اجتماعى، اقتصادى و مادى و معنوى كه هر يك در جاى خود شايان توجه و تأمل است و بايد به شرح آن پرداخت.يكى از اين ابعاد كه روح حج را تشكيل مى دهد; كمال انسانى، تزكيه نفس و تخلّق به اخلاق فاضله و تأدّب به آداب حسنه اسلامى است كه از يك سو در پربار شدن معنويات حج و عمره نقش اساسى دارد و منابع روايى، رهنمودهاى بسيار ارزندهاى را در اين باره ارائه مى دهد; و از سوى ديگر آثار درخشانى است كه حج و زيارت در پالايش روح و تكامل نفس و رشد اخلاقى، فردى و اجتماعى بر جاى مى نهد و با هدف انسان سازى در ارتباط است.به عبارت ديگر: همانگونه كه اخلاق و آداب، در كمال حج تأثير دارد، حج نيز در رشد و تكامل بيشتر اخلاق و آداب انسانى مؤثر استو اين همان تأثير متقابل است كه در تمامى مسائل اعتقادى، اخلاقى و عبادى اسلام نيز مى توان يافت و نشان دهنده انسجام معارف شرع مقدس است.جايگاه تزكيه و اخلاق
اگر به فلسفه بعثت بنگريم و با نقشى كه خداوند براى رسالت خاتم انبيا(صلى الله عليه وآله) در تزكيه نفوس و تعليم و تربيت انسانها قائل شده; }وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمْ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ{(1) آشنا شويم. اگر توجه ويژهاى كه قرآن دراينباره دارد را به دقت مطالعه كنيم، آنجا كه با سوگندهاى مكرر در سوره «والشمس» (كه نظير آن را در ديگر موارد نمى توان يافت) تأكيد مى ورزد كه فلاح و رستگارى انسان در تزكيه نفس است و زيانكارى و بدبختى او، در آلودگى نفس; }قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا * وَقَدْ خَابَ مَنْ دَسَّاهَا{(2).پاداش صائم شب زندهدار قائل شدهاند: «اِنّ صاحب الخُلق الحسن له مثل أجر الصائم القائم»(6) و بالأخره اگر به روايات بسيار ديگرى كه در اين زمينه وجود دارد توجه كنيم، اذعان خواهيم كرد كه جايگاه اخلاق كريمه و سجاياى خجسته در شريعت والاى اسلام، در چه پايه از اهميت است تا آنجا كه با عنايت مخصوصى از ميان همه غايات و اهداف رسالت روى آن انگشت نهاده شده است!و به عبارتى: انسان سازى و اتصاف به صفات ربوبى ، غايت خلقت و فلسفه بعثت انبي مى باشد و شرايع و احكام در اين راستا جهتگيرى دارد كه حج نيز از اين قاعده مستثنا نيست; چنانكه قرآن كريم تصريح مى كند:«سخنان زشت، لغو، فحش، فسق، فجور، مِراء و جدال در حج جايگاهى ندارد»; }فَلاَ رَفَثَ وَلاَ فُسُوقَ وَلاَ جِدَالَ فِي الْحَجِّ{(7)
