لطفا منتظر باشید ...
نهج البلاغه و حقوق بشر
همانطور كه در گذشته تذكر داديم، حقوق بشر كه يك سلسله حقهاى طبيعى فطرى اى است كه هر انسانى كه در هر نقطه اى از جهان قرار دارد، آن را حقوق مسلم خود مى داند، و پديد آورندگان 'اعلاميه جهانى حقوق بشر' براى حفظ آن، مواد اين اعلاميه را تنظيم و به تصويب اعضاء مجمع عمومى سازمان ملل متحد رسانده اند، و هم اكنون 143 كشور جهان كه عضو اين سازمان هستند، مواد اين اعلاميه را قبول دارند، در كتاب شريف نهج البلاغه مورد توجه خاص امام عليه السلام قرار داشته به مناسبتهائى از اين حقوق، سخن به ميان آورده است كه ذيلا رئوس مواد اعلاميه ى حقوق بشر و گفتار امام مورد مقايسه قرار مى گيرد.حق آزادى
[ درباره ى حق آزادى رئوس مسائل مربوط به ماده 21 -20 -19 -18 -13 -4 -3 -1- اعلاميه ى جهانى حقوق بشر مورد مقايسه قرار گرفته است. ]آزادى كه هان 'نبودن مانع در سر راه انديشه ى درست و اعمال شايسته است' طبيعى ترين حق آدمى است. با آنكه اين حق همواره با بيرحمانه ترين وجه مورد تجاوز صاحبان 'زور و زر و تزوير' قرار داشته در عين حال در همه ى اعصار، انساندوستانى بوده اند كه از آن حمايت جدى بعمل مى آورده اند.
اين حق كه داراى مصاديق فراوانى است و از آن جمله است: آزادى شخصى- آزادى فكرى- آزادى مدنى- آزادى سياسى- آزادى مذهبى و... و در كتاب شريف نهج البلاغه مورد حمايت همه جانبه امام عليه السلام قرار گرفته است كه ذيلا ببرسى آن مى پردازيم.
آزادى شخصى
منظور از آزادى شخصى اينست كه آدمى مالك اراده و اختيار و سرنوشتش باشد و كسى حق نداشته باشد جان و مال و اراده اش را تملك كند و صاحب اختيارش گردد. امام عليه السلام در تاييد اين حق تصريح مى كند:
'لا تكن عبد غيرك وقد جعلك اله حرا'
'خود را برده ى ديگران مساز كه خدا ترا آزاد آفريده است.' [ نهج البلاغه نامه ى 31. ]
و در جاى ديگر فرموده است:
'الناس كلهم احرار الامن اقر على نفسه بالعبودته'
'تمام مردم آزاد آفريده شده اند، مگر كسانى كه از روى اختيار بردگى را براى خود پذيرفته اند.' [ وسائل ج 3 ص 243. ]
امام عليه السلام در اين دو عبارت كوتاه در عين آنكه به آزادى شخصى تمام افراد بشر اعتراف مى كند به اين حقيقت نيز تصريح مى كند كه بردگى فردى و اجتماعى افراد و ذلت و توسرى خورى مردم مربوط به خود آنهاست اگر آنان مردمى بى عرضه و بى لياقت نبودند، وظائف فردى و اجتماعيشان را خوب انجام مى دادند و از حقوقشان دفاع مى كردند، هيچگاه ديگران نمى توانستند آنان را ببردگى بكشند، جان و مال و وطنشان را استثمار نمايند.
و اما مساله جواز بردگى در اسلام علل و عوامل اقتصادى، سياسى، اجتماعى و اخلاقى موسمى خاصى داشته كه به يكباره نمى شد همه ى آنها را ناديده گرفت و بكلى بردگى را از بين برد، ولى راههاى زيادى براى استخلاص بردگان قرار داده شده كه با رعايت آنها تدريجا بردگى از بين خواهد رفت و اثرى از آن باقى نخواهد ماند. [ در اين باره بطور تفصيل در كتاب 'اسلام و حقوق بشر' ص 224 -196 بحث كرده ايم به آنجا مراجعه شود. ]
