حج، فرمان خداى بزرگ است و سنّت ديرين آدم (عليه السلام) و راه و رسم خليل خدا، حضرت ابراهيم(عليه السلام).حج، ميعادگاه انسان و خداى رحيم و رحمان و پايگاه وحدت رهروان خط ابراهيم (عليه السلام).حج، مبارزه با شيطان و خودپرستى، اعلام برائت از شرك، وابستگى به راه پيامبران.نماز خواندن در كنار مقام ابراهيم، تكرار هاجروار سعى صفا و مروه و هماهنگى با فرشتگان عرش الهى، بخشى از محتواى عميق و انسان ساز حج است.حج، نوعى جهاد است و بزرگترين و جاودانه ترين مانور عبادت انسانها.حج، كانون آشنايى و ارتباطات امّت بزرگ اسلامى و اردوى آگاهى و آزادى وخودسازى است.حج، آيين ديرين همه پيام آوران خداست و كعبه اولين پرستشگاه خدا بر كره خاك.راهيان كعبه و حاجيان حرم، مهمانان حضرت حق اند و باريافتگان بارگاه لطف و كرم الهى و چه خوب است كه مهمان با خانه ميزبان و آداب زندگى در شهر و ديار او آشنا باشد.كسى كه به كوى دوست راه مى يابد، بايد شيوه زندگى در محضر يار را فرا گيرد و راه و رسم حضور را بياموزد.ايّام حج، فرصتى است تا از تنگناى كوته بينى و خود محورى و غفلت و دنيازدگى آزاد شويم.حج، نمودار قيام قيامت و تجلّى حركت عمومى بشريت، كانون دعا و نيايش است و جايگاه وحى و تلاوت قرآن.حج، يكى از وظايف عمومى مسلمين و از فروع پرفروغ دين و پرچم برافراشته اسلام عزيز است.اعمال حج از بزرگترين واجبات سياسى ـ عبادى اسلام است كه اگر با آگاهى و بينش و شناخت دقيق مناسك و همراه با اخلاص و قصد قربت انجام پذيرد، سرنوشت افراد و جوامع اسلامى را دگرگون مى سازد و شيطان هوس را از درون و شيطان بزرگ را از سرزمينهاى اسلامى فرارى مى دهد.فراگيرى مسائل شرعى حج زمينه استفاده معنوى بيشتر را فراهم مى آورد و راه قُرب خدا را هموار مى كند. از اين رو زايران بيت الله الحرام بايد با استفاده از روحانيون بزرگوار و مطالعه منابع فقهى و تاريخى و اخلاقى مربوط به حج و زيارت و اماكن مقدسه مكّه و مدينه، خود را براى اين سفر معنوى آماده كنند و قبل از سفر، ساز و برگ لازم را به همراه بردارند. راهنمايان سفر حج و مديران كاروانها و ديگر خدمتگزاران اين اردوهاى مقدس و ابراهيمى نيز بايد خداى بزرگ را براين توفيق شكربگزارند وپيامهاى رهبرراحل انقلاب اسلامى ومجدّد حج ابراهيمى، حضرت امام خمينى(قدس سره) را يادآور شوند كه فرمود:«علماى اعلام كاروانها از زوّار خويش دعوت نمايند و براى آنان مجلس درس مناسك قرار دهند و بر حجّاج واجب است براى يادگرفتن، لحظه اى را كوتاهى نكنند و با تمام توان مسائل را ياد بگيرند و با علم به مسائل، مناسك را عمل كنند.» اميد است اين دفتر مصوّر كه به طور فشرده اعمال و مناسك حج را بيان مى كند، راهيان ديار يار را مفيد افتد و زايران حرم مقدس نبوى (صلى الله عليه وآله)را به كار آيد و به درستى عبادات برادران و خواهران كمك كند.
چند يادآورى
1 ـ اين نوشته، شامل چهار بخش است:بخش اول، اعمال عمره را بيان مى كند.بخش دوم، اعمال حج را شامل مى شود.بخش سوّم، محرّمات احرام را بازگو مى كند، (نبايدها).و در بخش چهارم، مختصرى از آداب و مستحبات اين سفر آورده شده است.2 ـ متن اين نوشته، مطابق با فتاواى حضرت امام خمينى (قدس سره) مى باشد، و بيشتر به مسائل اصلى و ضرورى پرداخته شده است، بنابراين اختلاف فتوا، كمتر در آن يافت مى شود، ولى در موارد اندكى كه اختلاف فتوا به حدّى است كه امكان بطلان عمل يا ترك واجبى، براى مقلِّدين ساير مراجع مى باشد، فتاواى سه تن از مراجع بزرگ تقليد، حضرات آيات عظام، اراكى (دام ظله)، گلپايگانى و خوئى (قدس سرهما)، ]كه بر آنها دست يافتيم[ در پايان همان صفحه آورده شده است، تا اين رساله براى مقلّدين آن بزرگواران هم مفيد باشد. 3 ـ با كمال احترام به مقام مراجع عظام تقليد، جهت حفظ اختصار، در حواشى كتاب، تنها به لقب معروف آنان اكتفا شده است.4 ـ چون در اين نوشته، بنابر فشردگى مطالب بوده است، تنها به اَهمّ مسائل عمره و حج و برخى از آداب و مستحبات آن اكتفا شده است، بنابراين، افرادى كه خواهان تفصيل بيشتر مى باشند و يا مسأله خاصى برايشان پيش آمده كه پاسخ آن را در اين نوشته نمى يابند، مى توانند به كتاب مناسك مراجعه كرده و يا از روحانى كاروان بپرسند.5 ـ در تدوين اين متن، سعى بر آن بوده تا از لغات و اصطلاحات مشكل پرهيز شود، تا براى تمام مطالعه كنندگان مفيد باشد، ولى در برخى موارد، به ناچار لغت يا اصطلاح مشكلى بكار رفته، امّا توضيح آن در پايين همان صفحه آمده است.6 ـ در پايان، از واحد سمعى بصرى بعثه مقام معظم رهبرى كه در تهيه تصاوير اين نوشته ياريمان فرمودند، تشكر كرده پذيراى دريافت نظرات و پيشنهادات شما براى كمال بخشيدن به اين جزوه مى باشيم.رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنّا إنَّكَ اَنْتَ السَّميعُ الْعَليممحمّد حسين فلاح زادهبهار 1371 هـ . ش