اگر ما بپذيريم كه اديان متعدد و متفاوتى وجود دارند، اگر بپذيريم كه تجربه هاى [دينى] تحول آفرين گوناگونى وجود دارند و خداوند به انحاى گوناگون و در مكانهاى متفاوت خويش را متجلى مى كند يا فعل لطف آميز خويش را جارى مى سازد و در عين حال اگر تصديق نماييم كه مدعيات اديان درباره واقعيت غايى، صدق و كذب بردار هستند، آنگاه شايد به آن چيزى معتقد باشيم كه هيك شمول گرايى دينى مى خواند. از يك سو، شمول گرايان همانند انحصارگرايان بر اين باورند كه تنها يك راه براى رستگارى وجود دارد و اين راه نيز صرفا در يك دين خاص قابل شناخت و شناسايى است. البته همه مى توانند در اين راه قدم بگذارند، اما تنها به شرطى كه به ضوابط مطرح شده در آن دين حق، گردن بنهند يا در طريق رستگارى بخشى كه آن دين پيش مى نهد، سالكان صادقى باشند. از سوى ديگر، شمول گرايان همانند كثرت گرايان معتقدند كه خداوند و لطف و عنايت او به انحاى گوناگون در اديان مختلف تجلى يافته است. هر كسى مى تواند رستگار شود، حتى اگر از اصول اعتقادى آن دين حق چيزى نشنيده و بى خبر باشد. به اين ترتيب شمول گرايى از انحصارگرايى فراتر مى رود، زيرا به رغم پذيرفتن اين مدعاى انحصارگرايانه كه يك دين خاص، حق مطلق است، مى پذيرد كه پيروان ساير اديان نيز (به دليل آنچه در همان دين حق محقق شده است) مى توانند رستگار شوند. كارل رانر (1904 - 1984) متاله كاتوليك معتقد بود كه انسان ها صرفا به دليل وقوع يك واقعه رستگارى بخش خاص است كه مى توانند رستگار شوند. مسيحيت يك دين مطلق است و از راه هيچ دين ديگرى نمى توان رستگار شد. كلمه منحصر به خداوند در عيسى كه به خاطر همه انسان ها مصلوب شد، تجسد يافت.مسيحيت نه تنها ما را با اين كلمه منحصر به فرد آشنا ساخت، بلكه زمينه اجتماعى لازم براى حضور عيسى مسيح در ميان انسان ها را نيز فراهم آورد. البته اين نكته نيز درست است كه خداوند مايل است همه انسان ها نجات يابند. براى تحقق همين رستگارى فراگير بود كه عيسى كفاره اى پرداخت و خداوند بركات فعل رستگارى بخش او را شامل حال همه انسان ها (حتى كسانى كه از عيسى، از مرگ او و از سلطنت او هيچ نشنيده باشند) نمود. به اين ترتيب خداوند اين امكان را فراهم آورد كه همه، حتى آنها كه در متن مسيحيت تاريخى نزيسته اند، متحول شوند و با خداوند آشتى نمايند.
لطفا منتظر باشید ...
