ديباچه جنّات ثمانيه - مکه، جنت اول (1) نسخه متنی

ديباچه جنّات ثمانيه

ستايش و سپاس بي قياس، خداي لايزالي را سزاست، كه بني نوع انسان را اشرف مخلوقات فرموده، و بيت العتيق را از براي ايشان قبله، و محلّ امن و معبدگاه قرار داده، و بقاع و مشاهد انبيا و اوليا را محلّ استجابت دعا و زيارتگاه ساخت، و بالاتر از ايشان وجودِ محمودِ صَدر صُفّه صفا را برگزيد، و نقطه دايره اصطفا را پسنديد.

بيت:

ذاتي كه بگفتش ايزد پاك «لَولاك لَما خَلقتُ الأفْلاك»
و درود نامحدود، بر روان صاحب اورنگ كشور دين، و خداوند ديهيم، دار الملك يقين، نخستين رقم خامه ازل، ختم پيغمبران مُرسل، ماه روي «والشّمس والضّحي» ،²سياه موي «واللَّيل إذا سَجي» ،³ صدرگُزين «ما وَدَّعك ربُّك وما قَلي» ،⁴ مَسندنشين «وللآخرة خيرٌ لكَ مِنَ الأُولي» ،⁵ شافع «ولَسوفَ يُعطيكَ رَبُّكَ فَترضي» ،⁶ پرورده «أَلَمْ يَجِدْكَ يتيماً فآوي»،⁷ يتيم نواز «فَأمّا اليَتيمَ فَلا تَقْهَر» ،⁸ كارساز «وأمّا السائِلَ فَلا تنهر» ،⁹ صاحب نعمت «وأمّا بِنِعْمَتِ رَبِّكَ فَحَدّث» ،¹⁰ سرافراز «إنّكَ لَعلي خُلُق عَظيم» ،¹¹ و ممتاز «حَريصٌ عليكُم، بالمؤمنينَ رؤفٌ رحيم» ،¹² مفتخر «أنت الحبيب وأنت المحبوب»، و مورد الطاف «أنت المريدُ وأنتَ المُراد»، مُدَرّس صُفّه رسالت، و مهندس حُجره جلالت، قطب فلك نبوّت، و محور آسمان فتوّت، گوينده «كُنتُ نَبيّاً وآدم بين الماءِ والطّين» ، حبيب إله العالمين، محمّد بن عبدالله، صلوات الله عليه وآله أجمعين.

امّا بعد: چنين گويد مُحرّر اين مقاله، و مؤلّف اين رساله، ابن مرتضي محمدباقر الحسيني الخلخالي، چون از بدو تمييز تاكنون سال هزار و سيصد و بيست و چهار هجري است، به مقتضاي شوقي كه به زيارت مشاهد مقدسّه اهلبيت طاهرين داشتم، اگر چه كرّات و دفعات به عتبات عاليات مُشرّف شده بودم، باز روزي از روزها كه دستم نه به كعبه خدا و نه به مشاهد ائمّه هدي نمي رسيد، جذبه تجلّيات حضرت الله، و جذبات محبّت اولياءالله، دل اين محزون بينوا را به هيجان آورد، خواستم چندي از براي سكونِ دلِ پر درد خود را به مصداق «الَمجازُ قَنْطَرَةُ الحَقيقَة» به ذكر مكّه معظّمه و بقاع متبرّكه آن برگزيدگان مشغول سازم.

شعر:

چون علماي اعلام، وخلفاي ائمّه انام، بسي سعي ها و كوشش ها در نشر اخبار سيّدالمرسلين و ائمّه طاهرين نموده اند، سيّما مولانا علاّمه مجلسي نهايت سعي و اهتمام در نشر اخبار سيّد انام و اهلبيت(عليهم السلام) فرمود، بعد از آنكه نزديك بود كه آثار دين و مذهب و ملّت تمام شده و مندرس گردد، سعي خود را به اعلا درجه رسانده است و بسياري از مؤلفين و مؤرّخين از علماي جغرافي و غيره، امّا هيچكدام از ايشان جغرافي مشاهد مقدّسه و شرح بقاعِ بلاد اسلام در يك مجموعه كه عوام فهم باشد مرقوم نداشته اند، تا از براي حاجيان بيت الله الحرام و زايرين ائمه هدي، دليل و بينايي بوده، از روي بصيرت و معرفت به جانب مقصد رفته باشند، لهذا آنچه از اخبار ائمه اطهار و از كتب اركان دين به يقين رسيده بود به تأليف درآوردم و اوقات تدوين اين وجيزه از كتب احاديث و تواريخ و انساب و رجال و جغرافي و لغات و اخبار، از خاصّه و عامّه تقريباً شصت مجلد كتاب حاضر داشتم، از روي اخبار صحيحه و با اسناد موثّقه معتبره به تحرير درآوردم. بحمدالله تعالي ابواب فيوضات الهيّه بر دل اين عبد گشوده شد، تا اينكه به عموم فضل و عنايت ازلي و تأثير نظرات برگزيدگان لم يزلي، و به همّت آل الله كه مراد انوار مقدّسه اهلبيت طاهرين اند، جغرافي حرم هاي مُطهّره و ذكر مقام هاي مشاهد منوّره، و شرح قبور و بقاع مشرّفه، از مشاهد انبيا و ائمه هدي، و امام زاده ها و اوليا و علما وحكما و عرفا و سلاطين و وزراء و شعرا، از زمان آدم تاكنون «كه» از مشهورين عالم بوده اند، از تاريخ ولادت و وفات و مدفن و جغرافي مكان ها و انساب باهره، از فراز هر دياري كه پرتو نور اسلام به نقاط كره زمين تابيده است بر قلم و زبان اين آشفته ناتوان ملفّق گرديد، مناسب ديد كه مسمّي نمايد به جنّات ثمانيه، اميدوارم عموم حجاج بيت الله الحرام، و زوّار ائمه انام بهره مند گردند.

چون اين كتاب از مكمن غيب به وضع مرغوب جلوه گر آمد، آنكه كعبة الله و حرم هاي شريفه چهارده معصوم(عليهم السلام) است، بنابر اشرفيّت و افضليّت، به مفاد«السّابِقونَ السّابِقون أُولئِكَ المُقرّبون» ،¹³ومن باب اولي بالتّقدم، مقدمةً در جزء اوّل كتاب ذكر گرديد، لاجرم تتمه بقاع به ترتيب حروف تهجّي در جزء ثاني كتاب به تحرير پيوست، و توفيق اتمام از ملك در خواسته آمد«إنّه عَلي كُلّ شي قدير »¹⁴ و بالإجابة جدير.

نظم:

چه بهتر مرد را از يادگاري كه بعد از وي بماند روزگاري

الإعانة والتوفيق من الملك الجبّار.