لطفا منتظر باشید ...
جو سياسى نامطمئن - تحولات مذهبى، موضع سرسختانه تر رژيم سلطنتى در مورد تظاهركنندگان
سند شماره 51تاريخ: 1 اوت 10 1978 مرداد75
از: سفارت آمريكا تهران
به: وزارت امور خارجه واشنگتن
طبقه بندى: سرى
موضوع: جو سياسى نامطمئن تحولات مذهبى، موضوع
سرسختانه تر رژيم سلطنتى در مورد تظاهر كنندگان
خلاصه: منبع كه در كار وساطت براى تماس دوباره با گروههاى مذهبى
كمك مى كرده متذكر مى شود كه در محافل رسمى در برابر تحولات
اخير خصوصاہ امتناع آيت الله شريعتمدارى از اينكه در ملاع عام
روابط خود را با خمينى بر هم زند نا اميدى وجود دارد.حال و
سلامتى شاه بعضى مقامات دربار را نگران كرده است.بگفته اين
منبع به دنبال شورشهاى 26 29 ژوئيه شاه آغاز خط خيلى
خشن ترى را عليه تظاهركنندگان توصيه كرده است.در حال حاضر
نيروهاى كمونيست و نيروهاى خمينى در كنار صحنه ئ مخالفت قرار
دارند، دولت ايران را هنوز فاقد نظم و صف آرايى مى دانند.منبع
ديگاه بدبينانه اى را كه عرضه مى كند در مجامع چندى رايج است،
اما احتمالاہ در بيان وجود منفى وضع فعلى مبالغه مى كند، به هر
صورت در مراكز ديگر نيز از بخشهاى مختلفى از نظرياتش
حمايت مى شود و حالت سياسى ايران ظاهراہ در حال حاضر بر
پايه هاى لغزانى استوار است.پايان خلاصه.1- هدايت اسلامى نيا كه طى چندين ماه اخير وضع مذهبى را با
كارشناسان سياسى سفارت در ميان گذاشته در 25 ژوئيه در حالى
كه روحيه اش خراب بود، ملاقاتى با كارشناس سياسى استمپل
داشته است.وضع مذهبى بهم ريخته شد، اسلامى نيا از ژنرال و
رئيس ساواك مقدم فهميده بود كه شاه خيلى ناراحت است كه آيت
الله شريعتمدارى به طورعلنى با دعوت آيت الله خمينى براى
جلوگيرى سياسى از برگزارى تولد امام دوازدهم " 21ژوئيه "
مخالفت نكرده است.اسلامى نيا مى گويد شريعتمدارى و حاميانش
بى علاقگى شان را نسبت به گروههاى طرفدار شريعتمدارى را با
تهديد به بستن يا آتش زدن مغازه هايشان در بازار تحت فشار قرار
داده اند.در مورد آيت الله شريعتمدارى اسلامى نيا گفت وقايع
اخير نگرانى شريعتمدارى را در مورد موقعيت خودش افزايش داده
است.خمينى تقريباہ از احترام عرفانى توده ئ جمعيت بى سواد
برخوردار بوده و شريعتمدارى احساس مى كند كه با بودن خمينى
در جمع نمى تواند مخالفت قابل توجهى با او ابراز دارد." نظريه:
مامطمئن نيستيم كه تا چه حد شريعتمدارى مستقل است " .اسلامى
نيا اشاره كرد كه تمام آيت الله هاى عمده در ايران مبارزه براى
موقعيت شخصى را شروع كرده اند اين مى تواند وضعى را به وجود
بياورد كه در آن شخصيتهاى مذهبى ميانه رو مشكلاتى در حفظ
سياست مركزيت در برابر رقابتهاى گروههاى ارتجاعى داشته
باشند.در برابر آشوبهاى ايران در 21 و 22 ژوئيه شاه با يارانش ژنرال
فردوست و رئيس ساواك ژنرال مقدم ملاقات كرد تا سياست آينده
در برابر تظاهر كنندگان را تعيين كند.اسلامى نيا كه هم با فردوست
و هم با مقدم دوست است گفت شاه از نتايج تظاهرات مذهبى
دلخور بوده و بعد از جلسه اى كه در آن به مقدم شديداہ انتقاد شد،
شاه دستور داد كه از اين به بعد تظاهرات توسط نيروى نظامى
پراكنده شود
و ارتش اجازه آتش گشودن بر تظاهر كنندگان را بدست آورد.در
جواب سوئالى اسلامى نيا گفت كه او براى سه روز تلاش مى كرده تا
اين تصميم را عوض و يا معتدل كند، ولى شاه و مشاوران اصليش
معتقد هستند كه سازش با رهبران مذهبى امكان ندارد.اسلامى نيا
معتقد است كه اين موضع افراطى است و اميدوار است كه عوض
شود، ولى روشن است كه شاه موضع سرسخت ترى در برابر
مخالفين با آگاهى به عدم توانايى با عدم علاقه شريعتمدارى به
مخالفت علنى با خمينى اتخاذ كرد، مثلاہ شاه حالا مخالف اجازه
دادن به ملا فلسفى براى سخنرانى عمومى است چون مى ترسد كه
او اغتشاش قابل توجهى را جرقه بزند.بعد اسلامى نيا گفت كه
فردوست و مقدم كه دوستان خوب او هستند نگران سلامتى شاه
هستند.كارشناس سياسى اشاره كرد كه شايعاتى در تهران وجود
دارند كه اتفاقى افتاد، اسلامى نيا فوراہ جواب داد كه تا تاريخ 22
ژوئيه شاه از لحاظ جسمى سالم بوده است ولى روحيه اش پائين
است .بگفته ئ اسلامى نيا جهت آزمايشان خون دستور داده شده تا
مشخص شود كه آيا ناراحتى جسمانى دارد يا خير.اسلامى نيا
بعداہ در صحبتها گفت كه آمريكا و ديگران بايد مواظب شاه باشند و
اگر اتفاقى بيفتد آنها بايد او را مجبور كنند تا شوراى سلطنت
تشكيل دهد و ايران را براى تغييراتى آماده كند نه اينكه ايران را
مانند پدرش بدون مقدمه ترك كند.وقتى كه كارشناس سياسى نظر
داد كه اين فكرها هنوز زود است، اسلامى نيا صرفاہ به طورغمناكى
لبخند زد و گفت كه آينده ئ نگرى عميق تر است." غيبت شاه از چشم
عموم باعث شايعاتى مى شود.اسلامى نيا نگران است چون
نزديكان شا، كه او آنها را مى شناسد، نگران هستند.اين وضع
نتيجه سفر اخير شاه است كه در آن فقط چند بار در ميان عموم
حاضر شد.سفارت شواهدى ندارد كه نشان دهد كه مشكلى پيش
آمد، ولى شايعات به صورتى درآمده اند كه حالت واقعيت را پيدا
كرده اند." وقتى كه از اسلامى نيا پرسيده شد رهبران مذهبى
تغييرات كابينه اى اخير را چگونه مى بينند،
