خروج فرانسويان از مصر و ارسال مجدد جامه از آن ديار - جامه کعبه معظمه در دوران عثمانی نسخه متنی

خروج فرانسويان از مصر و ارسال مجدد جامه از آن ديار

از گفته هاي پيش روشن مي شود كه ارسال جامه كعبه در سال هاي سه گانه 1213، 1214 و 1215 ه . ق . به علت لشكركشي فرانسويان به مصر و تصرف اين كشور، متوقف شد، ليكن چنين به نظر نمي رسد كه كعبه در سال هاي يادشده عاري از جامه باشد; زيرا دولت عثمانيان، كه در آن هنگام داراي قدرت و بزرگي بر سرزمين هاي مقدسه بود، خود عهده دار ارسال جامه گرديد. و به نظر مي رسد كه آنان جامه را پس از ساختن در آستانه به همراه كاروان محمل شامي به سوي اين ديار فرستادند.

دولت عثماني در ماه ربيع الثاني سال 1216 ه . ق . و اين تاريخ همان زماني است كه فرانسويان از مصر خارج گرديدند اقدام به ارسال محمل مصري نمود. گفتني است كه تا آن زمان در شهر قدس به وديعت نهاده شده بود و به علت آغاز حمله فرانسويان به مصر، نتوانسته بودند آن را بازگردانند.

محمل به همراه سليمان آغا و برخي از اميران كه از شام حركت كرده بودند، به قاهره وارد گرديد. قاهره با ورود محمل، جشن عظيمي را برپا كرد.¹⁵ و در ماه جمادي الثاني يعني زماني كمتر از دو ماه پس از خروج فرانسويان از مصر جامه نويني كه در آستانه بافته شده بود، به قاهره وارد شد. سلطان عثماني وقتي از خروج فرانسويان از مصر آگاهي يافت، فرمان داد جامه يادشده را به سرعت آماده ساخته، از راه دريا به مصر و سپس به مكه مكرمه ارسال نمايند. جامه، طي يازده روز به اسكندريه وارد شد و مصريان با خوشحالي و سرور فراواني از آن استقبال كردند. بي شك اين كار براي سلطان عثماني پايان دوران غصه و گرفتاري بود و مردم به خاطر خروج فرانسويان از مصر، با خوشحالي به درگاه پروردگار شكرگزاري كردند.

جبرتي ماجراي ورود آن جامه به مصر و خوشحالي و پايكوبي مردم براي آن را توصيف كرده، مي نويسد:

((مردم از قضيه ورود جامه از سوي حضرت سلطان آگاه شدند. پس هنگاميكه روز چهارشنبه 19 جمادي الثاني سال 1216 ه. ق . فرارسيد، همراهان و خادمان جامه، به همراه بزرگ خود حاضر شده و حركت كاروان جامه را در روز پنج شنبه اعلام كردند. روز پنج شنبه كه فرارسيد، اعيان و بزرگان و درجه داران و ((عثمان كتخدا))، كه نامزد اميرالحاجي بود، به همراه تعدادي از گروهبان ها و سربازان و قاضي و نماينده اشراف و بزرگاني از فقها گرد آمده و همگي رو به سوي ((بولاق)) نهاده و جامه را در پيش روي خود قرار دادند. آنان اجزاي مختلف جامه كعبه از كمربندها و نيز پرده دَرِ كعبه و مقام حضرت ابراهيم خليل(ع) همه را مشاهده نمودند. تمامي آنها به وسيله گلدوزي هاي عالي و نوشته هاي برجسته و متيني آذين گرديده بود ساير قسمت هاي جامه در صندوق هاي زيبايي بسته بندي شده كه روي آنها را با پارچه اي از نوع ماهوت سبز پوشانيده بودند. مردم با ديدن آن، احساس خوشحالي و سرور كردند و آن روز لحظات فراموش نشدني براي آنان بود. گروهي كه با جامه همراه بودند، خبر دادند وقتي كه خبر فتح مصر (خروج فرانسويان) به آستانه رسيد، سلطان فرمان داد كه جامه را تهيه نمايند كه طي سي روز جامه مهيا گرديد. سپس نامبرده دستور داد آن را شبانه حمل كنند كه در آن هنگام باد مخالف جهت حركت كاروان بود. هنگاميكه اسكله ها را پشت سرگذاشتيم با عنايت پروردگار باد ملايم شد و در مدت يازده روز آن را به اسكندريه رسانديم.))¹⁶

اين جامه در موسم آن سال (1216 ه . ق .) طبق عادت همه ساله، در ماه شوال به همراه كاروان محمل و خزانه، به سوي مكه به حركت درآمد كه در آن سال، اميرالحاج عثمان بك كتخدا بود.¹⁷

از آن پس تا سال 1221 ه . ق . مصر همچنان طبق سنت همه ساله، جامه كعبه را ارسال مي كرد. در سال يادشده، طبق معمول، كاروان محمل به همراه جامه به حركت درآمد و هنگاميكه به مكه رسيدند، امير سعود بزرگ رهبر جنبش سلفي ها بساط قدرت خويش را بر حجاز گسترده بود، نامبرده با امير محمل مصري برخورد تندي كرد و او را نسبت به اشاعه بدعت هايي نظير طبل زدن و همراهي گروه موزيك با كاروان حج، مورد سرزنش شديد قرار داد و تأكيد كرد كه از اين پس از ورود چنين كارواني در سال هاي بعد جلوگيري به عمل خواهد آورد. او چنين آورده است:

((در سال بعد ديگر اينگونه به حج سفر نكن و در صورتيكه بيايي همه را به آتش خواهم كشيد.))¹⁸

اين برخورد موجب شد كه مصر از ارسال جامه بيروني كعبه خودداري كند، پس امير سعود جامه اي از خز سرخ را بر كعبه آويخت كه پس از آن جامه كعبه را با ديباج جايگزين نمود. امير سعود در اين پوشش، ديواره و پرده دَرِ كعبه را از ابريشم سرخ گلدوزي شده به وسيله طلا و نقره آذين نمود.

هنگاميكه پس از آن مجدداً دولت عثماني قدرت خويش را بر حجاز بازيافت مصر دوباره همانند پيش ارسال جامه بروني كعبه را آغاز نمود.¹⁹