غلامرضا رشيديان محمد بن زين‌الدّين علي بن ابراهيم بن حسن ابن ابراهيم بن ابي‌جمهور اَحسائي يا لَحضاوي (زنده در 904 ق/1499 م) فقيه، محدث و متکلم صوفي مشرب شيعي امامي است که تاريخ ولادت اين دانشمند به درستي معلوم نيست. الشيّبي با استناد به صورت مجلس مناظره احسائي با متکلم سنّي، تولد او را به طور قطع (838 ق /1435) دانسته است.[1] آنچه از منابع معتبر موجود برميآيد، اين است که ابن‌ابي‌جمهور در نيمه اول قرن (9 ق /15 م) در شهر لحصا يا احساء بحرين، در خانواده‌اي از اهل علم و تقوا به دنيا آمد. پدرش زين‌الدّين علي و جدّش شيخ ابراهيم، از علما به شمار مي‌رفتند. وي در ابتدا نزدِ فضلاي احساء علوم متداول را فرا‌گرفت و از محضر پدر خود بهره‌ها برد؛ سپس به عراق سفر کرد و در نجف به حلقه شاگردان شيخ شرف الدين حسن بن عبدالکريم فتّال پيوست و از او اجازه روايت گرفت.[2] در (877 ق /1472 م) از طريق شام عازم زيارت کعبه گرديد. ضمن اين سفر، در (کرک نوح) از نواحي جبل عامل و از مراکز معروف شيعه نشين، محضر درس شيخ علي بن هلال جزايري، از شاگردان ابوالعباس احمد بن فهد حلّي، را دريافت و يک ماه نزد وي ماند و از برکات انفاس او بهره‌مند گرديد و اجازه روايت گرفت. پس از اين سفر به احساء بازگشت و چندي به قصد زيارت عتبات رهسپار عراق شد، و از آنجا براي زيارت مشهد رضا (ع) عازم طوس گرديد. در اين سفر، رساله «زاد‌المسافرين في اصول‌الدّين» را تأليف كرد كه بعدها به درخواست سيد محسن بن محمد رضوي قمي ـ از بزرگان و معاريف مشهد ـ شرحي به نام «كشف‌البراهين» بر آن نوشت. ابن ابي‌جمهور، بقيه عمر خود را در خراسان گذرانيد و همواره ميان طوس و شهرهاي ديگر در سير و سفر بود. در طوس علاوه بر تدريس و تأليف، با علماي اهل سنّت در اثبات حقّانيت مذهب تشيع و خلافت علي (ع) مناظراتي داشته است. مهم ترين اين مناظرات، مناظره با فاضل هروي است كه در 878 ق در خانه سيد محسن رضوي انجام گرفته و فاضل هروي را مجاب كرده است. گرچه در متن مناظرات، درباره فاضل هروي توضيحي داده نشده است. ولي گمان مي‌رود كه مقصود از اين شخص، شيخ الاسلام احمد بن يحيي بن سعد‌الدين تفتازاني باشد كه مدت سي سال سمت قضاوت هرات را داشت و در (916 ق / 1510 م) با جمعي از علماي هرات به دستور شاه اسماعيل صفوي كشته شد.[3] سال دقيق وفات ابن ابي‌جمهور روشن نيست؛ اما از قراين چنين برميآيد كه شيخ تا ذيقعده سال (904 ق /1499 م) زنده بوده است. زيرا در اين تاريخ، به درخواست دوستان و شاگردان خود، شرحي به نام «معين الفکر» بر کتاب «باب حادي عشر» نوشته است. ابن ابي جمهور با فقيه معروف، محقق ثاني علي بن عبد العال کرکي، معاصر بود.[4]
لطفا منتظر باشید ...
