لطفا منتظر باشید ...
الف ـ جامه حجره و منبر نبوى :
جامه حجره نبوى شريف همانند جامه درونى كعبه، همهساله تجديد نمىشد، بلكه هرگاهدچار فرسودگى و خرابى مىگرديد، آن را با جامه نوين ديگرى جايگزين مىكردند، اين
جامه، برخلاف جامه بيرونى كعبه، تحت تأثير عوامل آب و هوايى نبوده و فرسوده نمىشد.
و از عوامل يادشده مصون بود.
قلقشندى مىگويد: حسينبن ابىالهيجاء داماد مرد نيكوكار «طلائع بن زريك» وزير
خليفه العاضد فاطمى (555ـ567هـ.ق.) كه آخرين شخص از خلفاى فاطميان در مصر بود، براى
نخستين بار حجره نبوى شريف را جامه پوشانيد.
«حسين بن ابىالهيجاء» جامهاى بهرنگ سفيد، كه روى آن با نقش و نگارها و
كمربندهايى از ابريشم زرد و سرخ آذين گرديده بود، تهيه كرد. اين جامه با سوره ياسين
بهطور كامل تزيين شده بود. در آن هنگام «المستضىء بأمرالله» خلافت را در دست داشت.
هنگامىكه جامه ياد شده به مدينه منوّره رسيد، «قاسم بن مهنا» امير مدينه در آن
هنگام از قرار دادن آن در حجره نبوى امتناع كرد و اجازه خليفه عباسى «المستضىء
بأمرالله» را در اين باره ضرورى دانست. اينجا بود كه «حسين بن ابىالهيجاء»
فرستادهاى را به بغداد گسيل نمود تا در اينباره از خليفه اذن بگيرد. سرانجام خليفه
اجازه داد و جامه مزبور حدود دو سال در حجره نبوى شريف آويزان گرديد.
از آن پس، خليفه عباسى، «المستضىء» جامهاى از ابريشم بنفش را كه گلدوزى و نقش و
نگار و كمربندهاى سفيد نوشته شده داشت و بر كمربند آن نامهاى: «ابوبكر»، «عمر»،
«عثمان» و «على»نوشتهشدهبود،ارسالداشت همچنين بر قسمتى از كمربند جامه يادشده، نام
خليفه «المستضىء بأمرالله» ديده مىشد. بنابراين، جامه «حسين بن ابىالهيجاء» را از
حجره برداشتند و به سوى محل دفن (حضرت)اميرالمؤمنينعلى بن ابىطالب (عليه السلام) در
كوفه(1) فرستادند و جامه خليفه، جايگزين آن، در حجره نبوى شريف گرديد.
به هنگام خلافت «الناصر لدينالله» عباسى (573 ـ 622هـ.ق.) جامه ديگرى براى حجره
نبوى شريف از ابريشم سياه بافته شد و آن را بر روى جامه پيشين; يعنى جامه «المستضىء
بأمرالله» قرار دادند. تا اينكه پس از آن وقتى مادر خليفه «الناصر لدينالله» حج
گزارد، جامه ديگرى همانند جامه فرزندش را بر روى دو جامه پيشين در حجره نبوى آويخت.(2)
«ابن جبير» در سفرنامهاش، به هنگام زيارت مدينه منوره، در محرم سال 580هـ. آن
جامهها را بر حجره نبوى شريف ديده و به هنگام توصيف حجره نبوى و روضه مباركه
اينچنين مىگويد:
«از بالاى ضريح تا حد ديوار مرمرين جامههايى لاجوردى رنگ آويختهاند كه بر آنها
ستارههاى هشتپر و چهارپر سپيدِ نگيندوزى شده وجود دارد و درون نگينها دايرههايى است
كه پيرامون آنها را نقطههايى سپيد در بر گرفته و منظرهاى بسيار زيبا و دلنشين را
بهوجود آورده است. در بخش زبرين اين جامهها نيز كمربندى مايل به سفيد قرار
دارد...».
خليفه «الناصر لدينالله» عباسى تنها به ارسال جامه حجره نبوى شريف اكتفا نكرده،
بلكه صدقاتى را براى فقرا و نيازمندان مدينه منوره در هرسال بدين شهر مىفرستاد و
نيز مقدار فراوانى از پارچههاى پنبهاى را براى كفن نمودنِ درگذشتگان از فقرا ارسال
مىكرد كه در ميان آنان تقسيم مىشد. اين مطلب، افزون بر قنديلها و شمعها و انواع
گوناگون از بخور وعطرهايى كه همهساله جهت مسجد نبوى شريف به اينسو گسيل مىداشت.
خلفاى بنىالعباس از اين پس همواره جامههايى را براى حجره نبوى شريف مىفرستادند.
همچنانكه آنان هرسال جامهاى از ابريشم سياه را كه به آن پرچمى مزيّن بهطلا بود براى
منبر نبوى شريف نيز مىفرستادند «هنگامىكه جامهها در نزد آنان فراوان گرديد. از آنها
براى پرده درهاى حرم استفاده كردند... اين مطلب تا دوران انقراض خلافت در بغداد
ادامه داشت كه از آن پس سرزمين مصر همچنانكه عهدهدار جامه كعبه بود، مسؤوليت اين
امر را نيز به عهده گرفت...».
سلاطين مصر به دوران مماليك، جامه حجره نبوى شريف و منبر نبوى را همچنان
مىفرستادند ليكن اينكار بهصورت منظم انجام نمىشد، تا اينكه دوران سلطنت «ملك صالح
اسماعيل» فرزند «سلطان ناصر محمد بن قلاوون» (743 ـ 746هـ.ق.) فرارسيد كه نامبرده
برخى دهكدههاى مصرى را وقف كرد تا درآمد آنها صرف تهيه جامه بيرونى كعبه مشرفه
گردد. از آن پس اين جامه در سال يكبار و جامه حجره نبوى و منبر نبوى هر پنج سال
يكبار بافته مىشد و ارسال مىگرديد.
سلاطين مصرى بعد از آن، سالى يكبار جامه بيرونى كعبه را ارسال مىداشتند. آنان
افزون بر اين، به هنگام رسيدن بر سلطنت جامه ديگرى بهرنگ سرخ، ويژه درون كعبه
وجامهاى نيز بهرنگ سبز براى حجره نبوى شريف ارسال مىكردند. بر هريك از سه جامه
يادشده جمله «لا اله الاّالله، محمد رسولالله» در درون حرف دالهايى كه در كنار
يكديگر قرار داده شده بود، نوشته مىشد. همچنين در حاشيه و كنارههاى آن دال، آيات
مناسب ديگر و نام ياران و اصحاب رسول خدا (صلى الله عليه وآله) نقش بسته بود.
در دوران عثمانى، سلاطين آل عثمان به همان شيوه دوران مماليك عمل كردند بهطورى
كه «سلطان سليم اوّل»، بههنگام اقامتش در مصر، پس از دستيابى به حكومت، عنايت
ويژهاى را نسبت به تهيه جامه كعبه مشرفه و جامه حجره نبوى شريف و جامه مقام ابراهيم
خليل (عليه السلام) كرد و تزيين و آذينبندى آن را به درجه والايى رسانيد.
هنگامىكه «سلطان سليمان قانونى» به خلافت رسيد، به آگاهى او رساندند كه درآمد
وقفى كه از سوى ملك صالح اسماعيل براى تهيه جامه كعبه قرار داده شده، كافى نيست و
او دستور داد كه از محل خزانه سلطنتى در مصر، هفت دهكده ديگر مصرى خريدارى شود و به
وقف پيشين افزوده گردد. بنابراين، از آنپس تعداد دهكدههاى وقف شده به ده(3)
رسيد كه اين مطلب در سال 947هـ.ق. اتفاق افتاد.
نامبرده درآمد اين وقفها را براى تهيه و ساخت جامه بيرونى كعبه در هر سال قرار
داد واضافه عايدات را نيز براى ساختن جامه درونى كعبه و جامه حجره نبوى شريف و منبر
نبوى و ديگر جامهها در هر پانزده سال يكبار اختصاص داد.
اضافه بر آن ـ همچنانكه پيش از اين در مورد سلاطين مصرى اشاره شد ـ هريك از
سلاطين عثمانى به هنگام جلوس بر كرسى خلافت، جامه ويژهاى براى درون كعبه و نيز
جامهاى براى حجره نبوى شريف ارسال مىداشتند. اين روش همچنان ادامه داشت تا اينكه
عثمانيان از ارسال اين دو جامه خوددارى نمودند.
