حجّ پيامبران و تمدن ها - حج در رهگذر تمدن ها نسخه متنی

حجّ پيامبران و تمدن ها

حج را در تمدّن ها ديديم، جاى اين پرسش است كه پيامبران كجا بودند؟ مگر آنها براى ارشاد مردم نيامدند و مردم كجا بودند؟ مگر آنها فرزندان تمدّن هاى پراكنده در اقطار جهان نبودند؟

حقيقت اين است كه پيامبران با عدد انبوهشان در ميان همين تمدّن ها مى زيسته اند و سنت و سيره آنان ارشاد مردم به دين خدا بوده است. به رغم اينكه ابراهيم(عليه السلام) در تمدن بين النهرين مى زيسته و يوسف و موسى در وادى نيل زندگى مى كرده اند و پيامبران بنى اسرائيل در تمدّن فينيقى و برخى از تمدّن هاى ديگر روزگار مى گذرانده اند اما شناخت همه آنها كه بنا به روايات وارده از پيامبر و ائمه(عليهم السلام) عددشان به 124 هزار مى رسد، ميسر نيست.

همين قدر مى توانيم بگوييم كه آنچه از شعائر دينى صحيح در تمدّن ها بر جاى مانده، بى ترديد به وسيله انبيا پايه گذارى شده است. پيامبران در همه تمدن هاى پيشين پيشواى حقيقى ملت هاى خود، بلكه همه مردم بوده اند و در هدايت آنان از آسمان الهام مى گرفته اند.

و از آنجا كه حج نيز يك فريضه بزرگ دينى است، پيامبران طلايه دار آن بوده و در اقامه شعائر حج، مردم را رهبرى مى كرده اند.

روايات بسيارى از پيامبران و اهل بيت(عليهم السلام) آمده است كه همه انبيا و مرسلين، حج خانه خدا كرده اند و هيچ پيامبرى از اين فريضه ربّانى رخ بر نتافته است.

و اكنون برخى روايات اين باب را مى نگريم:

1 ـ بنا به روايت حلبى، از امام صادق(عليه السلام) مى پرسند: آيا قبل از بعثت حضرت محمد(صلى الله عليه وآله)حجّ خانه كعبه وجود داشته است؟ امام در پاسخ مى فرمايند: «آرى، و دليل آن گفتار شعيب است كه در قرآن آمده كه در برابر ازدواج دخترش به حضرت موسى، گفت: { ...عَلَى أَنْ تَأْجُرَنِي ثَمَانِيَةَ حِجَج...} .مهريه اش اين است كه هشت حج اجير من باشى و نگفت هشت سال.

همچنين، آدم و نوح حج گزاردند و سليمان با همراهى جن و انس و پرندگان و بادها حج به جاى آوردند و موسى بر شتر سرخ موى آهنگ حج كرد در حالى كه مى گفت: «لبيك، لبيك» و همان گونه كه قرآن كريم بيان مى كند: «نخستين خانه اى كه براى مردم نهاده شد، خانه اى است كه در مكه است و هدايت گر جهانيان مى باشد»; { إِنَّ أَوَّلَ بَيْت وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكاً وَهُدىً لِلْعَالَمِينَ} .

و نيز خاطرنشان مى سازد: «و آنگاه كه ابراهيم و اسماعيل ديوارهاى خانه را بالا مى بردند» و نيز خطاب به ابراهيم و اسماعيل مى فرمايد: «خانه مرا براى طواف كنندگان و مجاوران و ركوع و سجود كنندگان، پاك و پاكيزه كنيد و همانا خداوند حجرالأسود را براى آدم فرستاد و خانه از همان زمان وجود داشت».

2 ـ از امام رضا(عليه السلام) است كه اگر كسى بپرسد: چرا موسم حج ماه ذى حجه مقرر گرديده است؟ در پاسخ گفته شود:

«براى اينكه خداوند دوست داشت كه با اين مناسك در ايّام تشريق پرستيده شود و نخستين كسان كه حج خانه نمودند، فرشتگان بودند كه در همين ايام طواف كردند و اين سنت هميشگى شد تا روز قيامت و اما پيامبران: آدم، نوح، ابراهيم، عيسى، موسى و محمد(صلى الله عليه وآله) و ساير انبيا در همين وقت حج به جا آوردند و اين سنت شد براى فرزندانشان تا روز قيامت».

و در كتاب «اخبار مكه» ازرقى آمده است: «ميان ركن و مقام تا حوالى زمزم قبر نود و نه تن از پيامبران است كه به قصد حج بدين جا آمدند و پس از وفات به خاك سپرده شدند».