19 ـ معادن الحكمة في مكاتيب الأئمة، تأليف علَم الهدى بن فيض كاشانى
مؤلف در اين اثر نامه ها و رساله هاى ائمه را جمع آورى نموده است. علم الهدى بخشى از خطبه را بدون ذكر سند آورده است.[37] جدا از مصادر و منابع فوق، عده اى ديگر از علماى ادب و حديث در ضمن شرح لغات به صدور اين خطبه از حضرت اشاره نموده اند. اين افراد عبارتند از: 1 ـ خليل بن احمد الفراهيدى، متوفاى 175 هجرى ق. او در كتاب العين مى نويسد: و في الحديث: جائت فاطمة إلى أبي بكر في لَميمةٍ من حفدها و نسأ قومها.[38] 2 ـ جارالله محمد بن عمر الزمخشرى، متوفاى 538 هجرى ق، در كتاب الفائق در مادّه «اللّمّة» مى نويسد: و في حديث فاطمة إنها خرجت في لَمّةٍ من نسائها تتوطَّأ ذيلها حتى دخلت على أبي بكر.[39] 3 ـ ابوالفرج عبدالرحمان بن على بن الجوزى، متوفاى 597 هجرى ق، در كتاب غريب الحديث نوشته است: و في الحديث: أن فاطمة خرجت في لَمّةٍ من نسائها إلى أبي بكر فعاتبته، اى في جماعة، و قيل من الثلاث إلى العشر.[40] 4 ـ مبارك بن محمد جزرى، معروف به ابن أثير، متوفاى 56 هجرى، در كتاب النهاية في غريب الحديث به شرح لغات و اصطلاحات برخى از احاديث پرداخته، و به اين مناسبت در مادّه «لمّة» به بخش كوتاهى از خطبه اشاره نموده است.[41] 5 ـ ابوالفضل جمال الدين بن منظور، متوفاى 711 هجرى ق، در كتاب لسان العرب به اين خطبه اشاره كرده است.[42] از ميان اين مصادر، برخى از منابع دست اول و بخشى نيز از منابع متأخر و دست دوم به شمار مى روند. در ميان مؤلفان فوق الذكر، ده نفر شيعه و دوازده نفر از اهل سنت اند. قديمى ترين كتابى كه خطبه در آن آمده، كتاب بلاغات النسأ ابن ابى طيفور است.
لطفا منتظر باشید ...
