پى نوشتها - تاریخ تشیع در مکه، مدینه، جبل عامل و حلب (2) نسخه متنی

پى نوشتها

1 ـ در باره ارتباط دولت عثمانى و صفوى نكـ :

B .L.J,TNIMMARG-EUQCA seL ,ulgokutuk .B ; 8891 lubnatsI ,snisiov sruel te sedivafas seL ,(5791) 6 acicruT eIVX ud eitiom ednoces al snad narI'l te namottO eripmE'l ertne snoitaler.541-821

te euqitilop eiv al ed tnanruot :reI mileS ed enger eL ,TTEHNIETS-UNAECIDLEB .I . .84-43 ,(5791) 6 acicruT ,namottO eriomE'l ed esueigiler

2 ـ همان، صص 467 و 468

3 ـ نكـ : اعيان الشيعه، ج 7، ص 485

4 ـ نكـ : محبى، ج 2، صص 195 تا 196، 457 تا 464، ج 3، صص 166 تا 161 همچنين 271 و 272

5 ـ محبى، ج 4، صص 46 و 47; الحر العاملى، امل الآمل فى ذكر علماء جبل عامل، بيروت، 1984، ج 1، ص281; البحرانى، لؤلؤة البحرين، نجف، 1966، صص 119 ـ 120 ; كحاله، معجم المؤلفين، دمشق، 62 ـ 1957، ج 10، ص 298 ; الخوانسارى، روضات الجنات، قم، ج 7، صص 38 ـ 36

6 ـ محبى، ج 3، صص 134 ـ 132; اعيان الشيعة، ج 8، صص 290 ـ 286; لؤلؤة البحرين، ص 44 ـ 40; امل الآمل، ج 1، صص126 ـ 124

7 ـ [مترجم]: رضوى كاشانى در كتاب «حديقة الشيعه» خود كه نسخه خطى آن در كتابخانه آية الله مرعشى (ش 1124) موجود است در برگ 49 علت به شهادت رسيدن وى را عدم هماهنگى با سنيان در تعيين روز عرفه يا به تعبيرى مخالفت با حج اكبر سنيان دانسته است. «رساله مفرحة الانام فى تأسيس بيت الله الحرام» او به كوشش ما در «ميراث اسلامى ايران» دفتر اول، چاپ شده است. (قم، كتابخانه مرعشى، 1373)

8 ـ اعيان الشيعه، ج 10، ص 46 ; الأمينى، صص207 ـ 205; محبى، ج 4، صص 432 و 433

9 ـ اعيان الشيعه، ج 4، ص171 ـ 167; امل الآمل، ج 1، ص145 ـ 141; لؤلؤة البحرين، صص80 ـ 76; روضات الجنات، ج 7، صص105 ـ 96; تكملة امل الآمل، صص 340 و 341; محبى، ج 3، صص435 ـ 432; معجم المؤلفين، ج 9، ص 205 نيز نكـ : EI2، مقاله «الحرالعاملى»، از (G.Scarcia)

10 ـ [مترجم]: گزارش اين واقعه را به تفصيل عصامى (1049 ـ 1111) در «سمط النجوم العوالى» (ج 4، صص 528 و 529 مصر، مطبعة السلفيه) آورده است. وى مى نويسد: «در روز پنجشنبه هشتم شوال 1088 حادثه غريبى در مكه رخ داد و آن اين كه در شب آن روز، حجرالاسود، باب و پرده كعبه ومصلاى جمعه، به چيزى شبيه عذره آلوده شد و هر كس مى خواست حجر را ببوسد، دست و صورتش آلوده مى شد. اين سبب تحريك مردم و تركها شد. آنان جمع شدند و همه جا را شستشو دادند. در آنجا يكى از فضلاى رومى درس مى گفت. وى شاهد بود كه هر روز جماعتى از رافضيان به نماز و سجود و ركوع در برابر كعبه مشغولند. وقتى اين واقعه رخ داد، گفت: اين كار جز از رافضه كه ملازمه بيت الله هستند سر نزده است. در آن لحظه سيد محمد مؤمن رضوى در پشت مقام ايستاده قرآن مى خواند. آنها نزد او آمده، قرآن را از دست او گرفته بر سر او كوفتند و به كتك زدن وى مشغول شدند. آنگاه وى را از باب الزياده بيرون انداختند و آن قدر با سنگ بر او زدند كه بمرد. در اين حال، يكى از سادات رفاعى، لب به اعتراض گشود، او را هم به وى ملحق كردند! پس از آن سوّمى و چهارمى و پنجمى. من خود آنها را ديدم كه بر روى هم افتاده بودند و مردم آنها را سب مى كردند. عصامى مى افزايد: من از نزديك آنچه را كه به كعبه ماليده بود ديدم، متوجه شدم كه از قاذورات نيست، بلكه از سبزيجات و روغن متعفن است كه بوى نجاست مى دهد. معلوم نشد اين كار چه كسى بوده، اما گمان من اين است كه اين كار را عمدا براى كشتن اين افراد انجام داده بودند.» احمد سباعى از معاصران هم گزارش اين نقلها را آورده و نوشته است، اگر اين نسبتها به شيعه درست بود، هر ساله، به دليل حضور هزاران شيعه در مكه، نبايد جاى سالمى در آن مى ماند. تاريخ مكه، ص 384

11 ـ كتابخانه آية الله مرعشى نسخه خطى شماره 10517

12 ـ تنها چيزى كه من توانستم بيابم آن كه ميزان بن على بن محمد الحسينى تا اواخر قرن شانزدهم امير مدينه بوده است. (اعيان الشيعه، ج 10، ص 199). زامباور در (Manuel de genealogie..., Hannover 1927, 115) از حسين بن زهرى به عنوان امير مدينه در حوالى سال 1100 / 1699 ياد كرده است. من نتوانستم نام او را در ميان نسبنامه افراد خاندان بنوالحسين كه در اختيار داشتم بيابم، در اين زمان، اعقاب برخى از شاخه هاى هواشم، در قاهره سكونت داشته اند. از جمله قاضى مالكى محمد بن مسى بن محمد الجمازى الحسينى (م 1065 / 1655) كه محبى (ج 4، صص 234 و 235) از او ياد كرده است.

13 ـ اعيان الشيعه، ج 2، ص 596 ـ 597

14 ـ A. Rizvi, 286در آنجا همين مطلب را نقل كرده اما آن را در دوره برهان اول نظام شاه آورده است. و طبعا سيد حسن به عنوان فرزند برهان خوانده شده است.

15 ـ همان، صص 484 و 485

16 ـ اعيان الشيعه، ج 3، صص 154 و 155 ; معجم المؤلفين، ج 2، ص 159 SHERVANI, 601-603; A. RIZVI, 336-337

17 ـ در باره كركى به مقاله مادلونگ در دائرة المعارف اسلام EI2 مدخل «AL-Karaki» رجوع كنيد. در باره موقعيت او در دوره صفوى نكـ :

S DIAA RIMA DNAMOJR eht dna tfarcetatS gninrecnoC psmahaT hahS fo seerced owT ilarak-la hkyahS fo ytirohtuA)رد هدش همجرت(S DIAA RIMADNAMOJR dna ytirohtuA ,msiihS )de( 262-052 ,09991 ,erutluC lacitiloP

18 ـ در باره سفر شهيد به استانبول نگاه كنيد به:

S .M ,ITALA inaht-la dihahA-la niD-la nyaZ id oiggaiv li :orepmIllen omsiics oiius ehcreciR.29-18 ,)0991( 3-1 ,9 .S.N onredoM etneirO ocifingaM li onamiloS id ipmet la lubnatsI a

19 ـ نكـ : على العاملى، الدرالمنثور، ج 2، صص 209 ـ 199 ; محبى، همان، ج 2، صص23 ـ 21 ; امل الآمل، ج 2، صص 63 ـ 57; تكملة امل الآمل، صص142 ـ 138 ; روضات الجنات، ج 2، صص302 ـ 296 ; لؤلؤة البحرين، صص51 ـ 45

20 ـ Janisseries(جان نثار = ينى چرى).

21 ـ نصرالله، همان، ص 186

22 ـ در باره آن به ارجاع شماره 54 نگاه كنيد. و نيز:

23 ـ اين جشنبها به تولد حضرت محمد(ص) يعنى مراسم مولد النبى (ص) ارتباط داده مى شد. نكـ : الغزى، همان، ج 2، صص 282 ـ 283