بسيارى از خود كامگيها ستمكاريها نزاعها و... از خود خواهيها و تكبر سرچشمه گرفته است و گاه به صورت مشربها ونحله ها و نظاير آن بروز كرده است و احياناً شكلى ظاهرالصلاح هم به خود گرفته است.تواضع چه در زندگى فردى و چه اجتماعى وسيله مهمى براى غلبه بروسوسه هاى شيطانى و هواهاى نفسانى و ازبين بردن زمينه هاى انحراف و نزاعهاست. از اين روى على(ع) در خطبه قاصعه از تواضع به عنوان دژى تسخيرناپذير در برابر ابليس ياد كرده است:(اتخذوا التواضع مسلحة بينكم و بين عدوكم ابليس و جنوده فانّ له من كلّ امة جنوداً واعواناً11)فروتنى را سنگرى ميان خود و دشمنتان شيطان و سپاهيانش برگزينيد; زيرا او را از هرگروهى لشكرها و ياورانى است.از اين رهگذر اظهار خضوع و تواضع انسان را در اصلاح نفس و رهايى وى از مفاسد اجتماعى و اختلافها و نزاعها يارى مى دهد. آرامش و سعادت وى را تأمين مى كند و در رسيدن به اهداف عالى انسانى به او كمك مى كند و چونان سدى آهنين شخصيت و شرافت او را از شر دشمنان درونى و برونى محافظت مى نمايد.
5 . محبت و دوستى
تأليف قلوب و ايجاد محبت و دوستى سبب جلب توجه مردم و تقويت علائق و پيوند هرچه مستحكمتر امت اسلامى با يكديگر است. فروتنى دلهاى مردمان را نرم و نسبت به يكديگر رئوف و مهربان مى سازد. از اين رهگذر مى تواند عاملى مهم در جهت تأليف قلوب و ايجاد محبت و دوستى بين مردم به حساب آيد. على(ع) مى فرمايد:(ثمرة التواضع المحبّة وثمرة الكبر المسبّة12)نتيجه فروتنى دوستى و محبت است و نتيجه تكبر خوارى و دشنام است.و يا مى فرمايد:(ثلاث يوجبن المحبّة الدين والتواضع والسخاء13)سه چيز محبت و دوستى مى آورد: ديندارى فروتنى بخشندگى.از اين روى در فرهنگ اسلامى تصريح شده است كه رهبران و راهنمايان جامعه اسلامى بايد با نرمى و ملايمت با مردم برخورد نمايند و با خوشرويى و فروتنى محبت و دوستى آنان را جلب كنند. قرآن مجيد نرمى و تواضع پيامبر را در برابر مؤمنان عاملى در جهت جلب توجه مردم و جلوگيرى از تشتت و پراكندگى از اطراف وى مى داند:(فبما رحمة من اللّه لنت لهم ولو كنت فظّاً غليظ القلب لأنفضّوا من حولك فاعف عنهم و استغفر لهم و شاورهم في الأمر14)از پرتو رحمت و لطف الهى در برابر آنها نرم و فروتن شدى و اگر خشن و سنگدل بودى از اطراف تو پراكنده مى شدند پس از آنان درگذر و برايشان طلب آمرزش نما و در كارها با آنها مشورت كن.اگر رهبران و مديران نظام اسلامى از سر تواضع و فروتنى به مردم شخصيت بدهند و در مسائل مختلف كشور و حكومت با آنان مشورت نمايند و به رأى و نظر آنان احترام بگذارند طبعاً توجه و محبت آنان را به دست مى آورند ولى اگر متكبر باشند همه از گردشان پراكنده مى گردند.
لطفا منتظر باشید ...
