سستى ارزش ها و رواج گناهان
در دوران پيش از ظهور، معيار ارزش، سرمايه و پول است و هر كس در اين ميدان پيشترباشد ارزشمندتر است; جامعه چنين معيارى را پذيرفته و مردمان به ثروتمندان مى نگرند
و از آنان فرمان مى برند. ارزشهاى الاهى و معنوى كه بالاترين ارزشهاست در نظام
ارزشى چيزى به حساب نمى آيد و مورد توجه قرار نمى گيرد.
قال اميرالمؤمنين ـ عليه السلام ـ :
« . . . فتاهم
عارم وشائبهم آثم، وعالمهم منافق وقارئهم ممازق لا يعظّم صغيرهم كبيرهم ولا يعول
غنيّهم فقيرهم»([29])امير مؤمنان على ـ عليه السلام ـ مى فرمايند: . . . جوان آنها بدخو و هر كه با آن
مردم در آميزد گنهكار باشد. دانشمند آنان منافق و قاريان قرآن دروغ گويند. كوچكان
بزرگان را احترام نكنند و توانمندان فقيران را پوشش ندهند.
قال الامام الصادق ـ عليه السلام ـ :
«. . .
ورأيت الرجل
إذا مرّ به يوم ولم يكسب فيه الذنب العظيم من فجور أو بخس مكيال أو ميزان أو غشيان
حرام . . . كئيباً حزيناً يحسب أنّ ذلك اليوم عليه وَضيعَةً من عمره»([30])امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمودند:
. . . در آن روزگار ـ خواهى ديد كه مردى چون روزى بر او گذشت و گناه بزرگى چون فجور
و كم فروشى و ارتكاب حرام . . . انجام ندهد ـ ناراحت و غمگين بوده و گمان دارد كه
آن روز عمرش تلف شده است.
پيامبر اكرم ـ صلّى اللّه عليه وآله وسلّم ـ فرمودند:
«يابن مسعود!
يتفاضلون باحسابهم وأموالهم»([31]).اى فرزند مسعود! ـ در آن هنگام ـ مردم بر يكديگر با نياكان و ثروتهاى خود برترى
مى جويند.
قال الامام الصادق ـ عليه السلام ـ :
«ورأيت صاحب المال أعزّ من المؤمن»([32]).در آن روزگار خواهى ديد كه ثروتمند از مؤمن عزيزتر است.
وضعيت اقتصاد
شيوع گرانى
از آنجا كه عوامل گوناگونى چون رواج گناهان، ظلم و چپاول و بيداد حاكمان و . . . دردوران پيش از ظهور پديد آمده اند بديهى است كه پديده ى
گرانى جوامع را تسخير مى سازد از اين رهگذر به چند روايت اشاره مى كنيم:
قال الامام الصادق ـ عليه السلام ـ :
«إنّ قدام
قيام القائم علامات بلوى من اللّه تعالى لعباده المؤمنين قلت: وما هي؟ قال: ذلك قول
اللّه عزّ وجلّ: (ولنبلونّكم بشيء من الخوف والجوع . . .) والجوع بغلاء أسعارهم».در آن زمان مؤمنين مبتلا به گرسنگى مى شوند و علّت آن بالا رفتن قيمت اجناس است
بگونه اى كه توان خريد مايحتاج اوليّه خود را از دست مى دهند([33])([34]).
قال أبو عبداللّه ـ عليه السلام ـ :
«لابدّ أن
يكون قدّام القائم سنة يجوع فيها النّاس»([35])امام صادق ـ عليه السلام ـ فرموده اند: ناگزير قبل از قيام قائم سالى خواهد بود كه
مردم در آن گرسنگى خواهند كشيد.