اين كتاب از تأليفات محمد بن يعقوب بن محمد فيروزآبادي شيرازي است. مؤلف كتاب در سال 729 هـ .ق.) در شهر كازرون كه در فاصله حدود يك صد و پنجاه كيلومتري جنوب شيراز قرار دارد، متولد شد. فيروزآبادي به فقيه ابي اسحاق شيرازي (ابراهيم بن علي بن يوسف) و از اين جهت به ابي بكر، خليفه اوّل منسوب است.فيروزآبادي مراحل تعليمي خود را در شيراز طي كرده و سپس به بغداد، دمشق، بيت المقدس، مصر، حجاز و يمن مسافرت كرد و از علماي اين ديار مطالب زيادي آموخت و در زبان و علم لغت عرب تبحّر يافت و كتاب «قاموس» را تأليف نمود.فاسي، مورخ مكه و سخاوي بيش از پنجاه كتاب از تأليفات فيروزآبادي را برشمردهاند. اين تأليفات در رشتههاي لغت عرب، تفسير و حديث و تاريخ است.فيروزآبادي چهار بار به مكه مكرمه سفر كرد و در آن شهر اقامت گزيد. از مكه به طائف رفت و با كاروان حاجيان عراقي رهسپار حج گرديد. در مكه مدرسهاي بنا كرد و سه مدرّس بر آن گماشت. سپس به مدينه منوره رفت و در آنجا نيز مدرسهاي احداث كرد و مشابه مدرسه مكه براي آن مدرّس و برنامه مقرر ساخت.پس از آن به مكه بازگشت و از آنجا رهسپار يمن گرديد و مجدداً به مكه بازگشت و آخر سال 805 به طائف رفت و سپس حج به جا آورد و بعد به مدينه و خلف و خليف و زبيد رفت (مدتي در زبيد اقامت گزيد) سپس به تعز رفت و به تدريس در مدارس مويديه و مجاهديه مشغول شد.فيروزآبادي با پادشاهان و امراي عصر خود ارتباط داشت و لذا از طرف ملك اشرف و فرزندش الناصر احمد به رياست قضات يمن منصوب شد به مدت بيست سال عهدهدار اين مقام بود. ايشان همچنين با عثمان، سلطان ترك ها و تيمور لنگ نيز ارتباط داشت و از طريق ارتباط با پادشاهان به اموال و ثروت هاي هنگفتي نايل ميآمد.فاسي، شعر فيروزآبادي را زياد و برخي از ابيات آن را ناميزان ميدانست.از كتاب فيروزآبادي برميآيد كه ايشان به جمعآوري و تأليف ميپرداخت و كمتر ابتكار به خرج ميداد. به لحاظ مذهب، فيروزآبادي از علماي شافعيه و داراي گرايش هاي متصوّفانه است. برخي از محقّقين اين گرايش را عجيب دانستهاند; زيرا فيروزآبادي داراي امكانات مالي و ثروت زيادي بوده و در خرج كردن گاهي راه اسراف را در پيش ميگرفته است.گفته مي شود كه فيروزآبادي رسالهاي هم در ردّ معترضان ابن عربي دارد و از اين رساله نسخهاي در كتابخانه ظاهريه دمشق و نسخهاي در كتابخانه داماد در استانبول موجود است. ايشان در اين رساله، بنا به گفته شيخ حمدالجاسر در تحقيق خود، مخالف آراي علماي حديث همچون ابن تيميه است. از تأليفات فيروزآبادي ميتوان كتاب هاي زير را نام برد:1 ـ «مهيجالغرام اليالبيتالحرام»; نسخهاي از اين كتاب در كتابخانه بغداد وجود دارد.2 ـ «اثارة الحجون الي زيارة الحجون»; درباره شخصيت ها و علماي اسلام، كه در منطقه حجون مكه مكرمه دفن شدهاند، ميباشد.3 ـ «احاسن اللطائف في محاسن الطائف»; كه اطلاعي از آن در دست نيست.4 ـ فصل الدره من الخرزه في فضل قرية السلامه علي الخبزه» (درباره دو دهكده در حومه طائف است).5 ـ «تعيين الغرفات للمعين علي عين عرفات».6 ـ «الوصل و المني في فضائل مني».7 ـ «المتفق وضعاً المختلف صقعاً» نام اماكن است.8 ـ «المغانم المطابه في معالم طابه».فيروزآبادي در 20 شوال (981 هـ .ق.) در شهر زبيد در يمن وفات يافت و در قبرستان شيخ جبرتي مدفون شد.
لطفا منتظر باشید ...
