فرهنگ - تهاجم فرهنگی و گفتگوی تمدن ها نسخه متنی

فرهنگ

در مورد فرهنگ، تعاريف مختلفي عرضه شده است كه هر يك از زاويه‏اي خاص به اين مقوله توجه نموده‏اند.1 اما آنچه در اين تعاريف ملاكي براي شناسايي فرهنگ و كاركرد آن در رفتار بين ملتها محسوب مي‏شود اين است كه:

ــ فرهنگ كليت پيوسته‏اي از ارزشها و اعتقادات، آداب و سنن، احساسات و گرايشها، افكار، انديشه‏ها، بينشها و عناصر سازنده و شكل‏دهنده شخصيت و اخلاق و اعمال هر قوم و ملتي است.

ــ فرهنگ اغلب دربرگيرنده معناي عام و بعضاً حاوي معناي خاصي است. در وجه خاص، فرهنگ به كليه امور معنوي، روحي و اخلاقي اختصاص دارد و در وجه عام، كليه امور مادي در حالي كه واجد شأني از شئون معنوي و روحي است را شامل مي‏شود.

ــ جامعه‏شناسان فرهنگ را اساس تمدن هر جامعه مي‏دانند و فرهنگ‏شناسان در تعريف جامعه، آن را گروهي متشكل مي‏دانند كه داراي فرهنگ مشتركي هستند. از جمله ويژگيهاي فرهنگي با توجه به حدود 300 تعريف از آن2 مي‏توان به موارد زير اشاره كرد:

الف ـ فرهنگ، هويت دهنده است.

حب ذات و صيانت نفس در جامعه تنها جنبه فردي ندارد، بلكه داراي تجلي اجتماعي و جلوه‏هاي ناشي از روح جمعي است.

ب ـ فرهنگ توسعه‏خواه است.

فرهنگ در جوهر و سرشت خويش خواهان تبادل، تركيب، ارتباط و انتقال است. امتزاج، رشد و تعالي از خصوصيات فرهنگ است.

ج ـ فرهنگ، خلاق و پوياست.

فرهنگها مجموعه‏اي از محفوظات و معلومات علمي نيستند بلكه پديدهاي اجتماعي ريشه‏دار و عميق محسوب مي‏شوند، لذا قدرت انطباق با شرايط و مقتضيات خاص اجتماعي را در بستر زمان و مكان خاص دارند.

با توجه به خصوصيات فرهنگها مي‏توان اذعان داشت كه تمامي فرهنگها همواره با روندي كند وتدريجي تغيير مي‏پذيرند. روانشناسي اجتماعي، تغيير در يك فرهنگ را به عواملي خاص نسبت مي‏دهد كه اين امر از رفتارهاي جمعي و ويژگيهاي شخصيتي افراد نشأت مي‏گيرد. اين انگيزه‏ها زيرساختهاي اصلي مطالبي چون تقابل، تعامل و تهاجم فرهنگي را شكل مي‏دهند. بعضي از اين عوامل عبارتند از:

1ـ نوگرايي و نوآوري

انگيزه‏هاي‏فردي در جوامع از جمله تنوع‏طلبي، ابداع، كنجكاوي و تقليد از ديگران از خصوصيات نوگرايي فرهنگي به‏شمار مي‏آيند.

2ـ پذيرش اجتماعي

ورود عنصري جديد در فرهنگي خاص كه ناشي از نوگرايي است و پذيرش مردم نسبت به آن عنصر جديد فرهنگي از مظاهر كاركرد تغيير فرهنگي است.

3ـ طرد انتخابي