ابزار گفت‏وگوي تمدنها - تهاجم فرهنگی و گفتگوی تمدن ها نسخه متنی

فرايندهاي "اجتماعي شدن" و "فرهنگ‏پذيري"، امروزه مبين ارتباط قابل توجه فرهنگ و تمدن در عرصه روابط انسانها و ملتهاي مختلف است و گفت‏وگوي تمدنها به معناي تبادلات مدني و فرهنگي از قدمت بسياري برخوردار است.

جوامع مختلف همواره تحت تاثير فرايندهاي فرهنگي و تمدني قرار داشته و دارند و فرهنگ و تمدن نيز به نوبه خود تحت تاثير كاركردهاي اجتماعي و تاريخي ملتها در طول تاريخ بوده و خواهند بود. بنابراين هرگونه تغيير و تحرك اجتماعي كه متضمن تبادل و تعامل فرهنگهاست توسط فرايند فرهنگي و تمدني تحقق مي‏يابد. لذا فرهنگ و تمدن دو پديده مرتبط و تنيده در يكديگرند كه در اثر تحولات جديد به سبب اختلاف در ضريب تحريك بين آنها به نوعي نابرابري نسبي در پويايي و پيدايش فاصله از يكديگر دچار شده‏اند. بنابراين براي حل مسايل ناشي از تمدن جهاني راهي جز بهره‏گيري از ارزشهاي سازنده فرهنگهاي متفاوت نيست. نتيجه اينكه امروزه وقتي مسئله گفت‏وگوي تمدنها مطرح مي‏شود ضرورتاً خودشناسي و خودسازي فرهنگي و اجتماعي نخستين گام در مسير تحقق اين گفت‏وگو مي‏باشد. به عبارتي شايد در عرصه گفت‏وگوي تمدنها، اصلح باشد كه آن را گفت و گوي فرهنگها ناميد. بر اين اساس است كه بسياري، تمدن را فرهنگي مي‏دانند كه در طول زمان، تداوم، گسترش و نوآوري داشته تا آنكه به يك حيات معقول اخلاقي جديد ارتقاء يافته است. فرهنگ و تمدن از جمله مفاهيمي هستند كه گستره تاريخي آنها به درازي تفكر اجتماعي انسانها بوده و همانند درخت پرباري هستند كه ريشه در اولين نهاد جامعه و در زندگي بشريت داشته‏اند و در طول زندگي انسانها ادامه خواهند داشت.

ابزار گفت‏وگوي تمدنها

تمدنها در مواجهه با يكديگر دچار التهابها و نارسائيهاي متعدد هستند كه رفع آن تنها با ايجاد تفاهم و بهتر فهميدن آرا و نظرات يكديگر ميسر است. در تحليل جامعه شناختي، زبان در فرآيند گفت‏وگوي تمدنها نقش بسيار مهمي ايفا مي‏كند. در واقع ماهيت گفت‏وگو اين است كه حقيقت مورد شناخت دو طرف طي مكالمه و گفت‏وگوي دوجانبه روشن شود. در يك ارتباط گفتاري فقدان يك زبان مشترك به عنوان نقطه اتكا و تقويت تبادل و تعامل فرهنگي سوء تفاهماتي را به دنبال دارد. سوء تفاهم به عنوان عامل مخرب ارتباطات بشري است. سوءتفاهم بين افرادي كه داراي نژاد، فرهنگ، دين، زبان و حتي گويش مشتركند نيز روي مي‏دهد. اما در مواردي كه دو انسان از دو نژاد، فرهنگ، دين و زبان متفاوت در مقابل يكديگر قرار مي‏گيرند، امكان و احتمال بروز سوء تفاهم به مراتب بيشتر مي‏شود. چنانكه گفته مي‏شود در ارتباطات بين‏فرهنگي اغلب موانع نامرئي، مانع از ايجاد ارتباط منطقي شده و در نهايت روابط تيره و يا به كلي قطع مي‏گردد، بدون آنكه در ظاهر دليلي موجود باشد. همين موانع نامرئي تاكنون باعث فروپاشي روابط بين انسانها و تعامل فرهنگهاي مختلف شده است. در بستر گفت‏وگوي تمدنها مهمترين ابزاري كه بشريت در اختيار دارد "زبان" است. آنچه مسلم مي‏نمايد اين استكه گفت‏وگوي تمدنها، هم شرايط خاصي را مي‏طلبد و هم به زبان مشترك قابل فهم و قابل قبول در عرصه فرهنگها نياز دارد. ديدگاههاي پارسونز و آلتوسر نيز صريحاً به مقوله‏اي به نام "تداوم انديشه‏هاي بشري" و صور گوناگون آن در تمدنهاي اصيل بشري اشاره دارد كه در واقع به معناي پذيرفتن نوعي "مفاهيم مشترك" بين تمدنها در جهت فراهم آوردن زمينه گفت‏وگوي متقابل است.