و ـ زندگينامه يا اطلاع‏رساني - نقد و بررسی کتابهای کودکان پیرامون زندگی معصومان (علیهم السلام) (2) نسخه متنی

هـ . از آنجا كه محتواي كتابهاي كودك و تصاوير آن با كتاب نوجوان تفاوت دارد نبايد هيچ يك از اين دو را به يكديگر درهم آميخت. اين در حالي است كه بسياري از كتابها كه ادعا مي‏شود براي كودكان نوشته شده است گاهي از نظر تصاوير و گاهي از نظر محتوا و متن، مناسب آنان نيست و براي نوجوانان مي‏باشد و بعكس.

اصولاً كمتر مي‏توان كتابي مناسب را يافت كه با توجه به محتواي آن، هم براي كودكان نوشته شده باشد و هم نوجوانان. با اين حال مشاهده مي‏شود كه بسياري از اين كتابها در آغاز چنين نوشته‏اند كه اين كتاب هم ويژه كودكان و هم نوجوانان است. در اين قبيل كتابها در نظر گرفتن معيار كتابهاي كودك سبب مي‏شود تا ما كتاب را براي نوجوانان ملال‏آور به شمار آوريم و آنگاه كه معيارهاي كتب نوجوانان در نظر گرفته شود كتاب در خور فهم كودكان نخواهد بود.

و ـ زندگينامه يا اطلاع‏رساني

از آثار نگاشته شده پيرامون زندگي معصومان ـ عليهم السلام ـ چهارده جلد كتاب كوچك به نامهاي معصومين ـ عليهم السلام ـ نوشته صادق.ذ.ي مي‏باشد. آنچه در اين دوره چهارده جلدي مانند شمار زيادي از ديگر كتابها كه در اين باره نوشته شده است به چشم مي‏خورد درهم آميختگي «زندگينامه» و «اطلاع‏رساني» است. در اين قبيل كتابها نويسندگان، آثار خود را كه ادعا مي‏شود بيان زندگينامه چهارده معصوم است با اطلاع‏رسانيهاي گوناگون درهم آميخته‏اند. در حالي كه زندگينامه‏نويسي شرايط خاصي دارد. مؤلفي كه زندگينامه مي‏نويسد نبايد نوشته خود را آكنده از نقل‏قولهاي ديگران نمايد و سعي كند در لابه‏لاي شرح حال، انبوهي اطلاعات پراكنده به خواننده دهد. اين اطلاعات را بايد در كتابي ديگر جستجو كرد نه در زندگينامه.

تصويري از جبرئيل در حال نزول اولين آيات

سوره علق بر پيامبر!

استاد رضا رهگذر از جمله نويسندگان كوشا در اين زمينه است. ايشان نثر ويژه‏اي را در نقل زندگي پيامبر و اهل بيت برگزيده كه تقريبا در تمام آثار وي به شكلي يكسان تداوم يافته است. اين نويسنده با استفاده از دانش خود در داستان‏نويسي و درس آموختن از تجربه‏هاي ديگر نويسندگان كه پيش از او در اين باره‏ها كتاب نوشته‏اند توانسته است با استفاده از نثر داستاني و جذّاب، خوانندگان را با زندگي اهل بيت آشنا كند و بحق از ديگر نويسندگان موفق‏تر بوده است.

بقيه در صفحه 67

ز ـ درهم آميختگي ماجراهاي تاريخي و داستان كوتاه

در كتاب ديدار با امام زمان(ع) نوشته جواد نعيمي شرح ماجراي چند نفر از كساني كه موفق به ديدار امام زمان(ع) شده‏اند آمده است. مؤلف تنها در صدد بوده است تا ماجراي ملاقات اين افراد را با آن حضرت با كوتاهترين عبارتها بيان كند. اين شيوه شايد تا پيش از اين، اندكي جاذبه داشت اما چند سالي است كمترين جاذبه‏اي ندارد. اين قبيل ماجراها را مي‏توان به شكل داستانهاي كوتاه (با در نظر گرفتن شرايط داستان كوتاه) به شيوه‏اي نگاشت كه براي همه خوانندگان كودك يا نوجوان پرجاذبه باشد.

در باره نام كتابها

پس از تصوير روي جلد، نام آن يكي از مهمترين شاخصها در جلب توجه خوانندگان است. با اين حال انبوهي از كتابهاي كودكان از نظر نام جاذبه‏اي ندارند و يا مفهوم آن براي كودكان نامعلوم است؛ از جمله كتابهاي ذيل:

محاصره اقتصادي، عاق والدين، نبرد با مارقين و صدور انقلاب.

يادآور مي‏شويم: ارائه كتاب خوب براي كودكان تنها از عهده يك فرد (نويسنده) برنمي‏آيد؛ امروزه كار تدوين و عرضه كتاب خوب براي كودكان را گروههاي مختلف بر عهده دارند. از نويسنده و نقّاش و ويراستار تا مسؤولان چاپ و توزيع همه در بهتر ارائه كردن كتاب نقش دارند. از همين‏رو بسا معايب كتابها كه ناشي از ضعف نويسنده نيست بلكه همكاران ديگر اويند كه در اين مهم ايفاي نقش شايسته نكرده‏اند.

در پايان كوشش همه نويسندگاني را كه براي هدايت كودكان اين سرزمين اسلامي قدم و قلم زده‏اند ارج مي‏نهيم و اميد داريم گفتار ما را پيش از آنكه خرده‏اي بر اثر خويش پندارند هديه‏اي ناچيز بدانند.