شیخ فضل ‏الله نوری نسخه متنی

اين اتهامات از ديد لندن و هواداران و عوامل داخلي آنها كافي است كه شخصي مانند شيخ فضل‏اللّه را به اعدام محكوم كنند. جالب‏توجه اينكه طرح دادگاه فرمايشي براي محكوميت شيخ فضل‏اللّه نخستين بار در سفارت انگليس تهيه مي‏شود. همچنانكه طرح ترور شيخ فضل‏اللّه را هم در سفارت بريتانيا تهيه كردند و "كريم دواتگر" از كميتؤ مجازات را وادار به ترور شيخ فضل‏اللّه كردند. او نيز [اين طرح را] در شب 16 ذي‏الحجه سال 1326 هجري قمري به اجرأ گذاشت. در اين حادثه شيخ فقط مجروح شد. طرح ترور شيخ ناكام ماند و لندن 6 ماه بعد طرح محاكمه شيخ را به اجرا درآورد.

قابل‏توجه اينكه اعضاي كميته مجازات را اكثراً بهائيان و مشروطه‏خواهان افراطي تشكيل داده بودند. كريم دواتگر ضارب شيخ فضل‏اللّه نوري قاتل چند شخصيت ديگر بود و سپس خود به دست همين كميته ترور و كشته شد.27

زنده ياد جلال‏آل احمد دربارؤ شيخ فضل‏اللّه نوري مي‏گويد:

من نعش آن بزرگوار را بر سردار همچون پرچمي مي‏دانم كه به علامت استيلاي غربزدگي، پس از دويست سال كشمكش بر بام سراي اين مملكت افراشته شد.28

مظلوميت شيخ فضل‏اللّه به اندازه‏اي است كه تا امروز هم گروهي كه از رسوبات فكري روشنفكران دين‏ستيز صدر مشروطيت تغذيه شده و به شرح حال شيخ پرداخته‏اند او را ضدمشروطه و هواخواه استبداد معرفي مي‏كنند. حال آنكه همان‏گونه كه گفتيم شيخ از همه عناصر به ظاهر مشروطه‏خواه آزاده‏تر، روشنفكرتر و در دين‏محوري متعصب‏تر از همگنان خود بوده است.

در تاريخ خونبار تشيع، بزرگان بسياري به اتهام‏هاي واهي كه عمدتاً دفاع از ساحت ولايت بود به شهادت رسيده‏اند. شيعه از اين‏جهت هم پرافتخار است. جنازه‏هاي برخي از آن بزرگان را سوزاندند و خاكسترشان را به دجله ريختند. اما با هيچ جنازه‏اي آن‏گونه كه با جنازه شيخ فضل‏اللّه صورت گرفت، رفتار نشده است. مگر شيخ چه ذنب لايُغفري مرتكب شده بود كه مستوجب اين جريمه بود؟

تنها گناه شيخ فضل‏اللّه دفاع از اسلام و دفاع از حكومت اسلامي بود.