راه شناخت - جهان بینی الهی و جهان بینی مادی نسخه متنی

روان خود آگاه را نيز نفى نكرد بلكه به يك سلسله قوانين ديگر در روان ناخود آگاه دست يافت كه حاكم بر قوانين روان خود آگاه است .

راه شناخت

در اينجا مساله مهم اينست كه الهى از چه راهى و به چه طريقى به جهانى ماوراء جهان محسوس , كه نسبت آن به جهان محسوس نسبت روان نا آگاه به روان آگاه است , بلكه بالاتر , نسبت (( شى ء )) به (( فيى )) يعنى نسبت شخص به سايه , و عاكس با عكس , و شعاع با منبع نور است شناخت پيدا ميكند ؟ آيا راهى از معرفت بدان سوداريم ؟ درست است كه فرضا راهى به شناخت آن نداشته باشيم , بايد از اين جهت به (( لاادريگرى )) بپيونديم نه مكتب مادى كه مكتب نفى و جزم است , ولى به هر حال آنچه دشوار است پيدا كردن راهى است به شناخت جهان ماوراء , و شناخت قوانينى علاوه بر قوانينى كه از ماده و در ماده است ؟

راههاى شناخت جهان ديگر متعدد است و ما در اين مقاله نمى توانيم به توضيح و تفصيل همه آنها بپردازيم ( 1 ) . يكى از آن راهها راهى است كه مستقيما از طبيعت عبور ميكند , راهى است كه در آن راه , طبيعت (( آيينه )) و (( آيت )) و (( نشانه )) ماوراء طبيعت قرار گرفته است , در اين طريقه ثابت ميشود كه طبيعت ماهيت (( ازاوئى )) و (( به سوى اوئى )) دارد .

اينگونه از شناخت ماوراء طبيعت , كه شناخت از راه آثار و علائم است از نظر ماهيت عين همان راهى است كه بسيارى از امور اين جهانرا نيز از آنراه مى شناسيم , يعنى شناخت ما از پاره اى از اشياء شناخت مستقيم

1 - در جلد پنجم اصول فلسفه و روش رئاليسم آن راهها ذكر شده است , در رساله اى كه بنام شناخت در قرآن , در نظر است منتشر شود , اين مساله با بيانى ديگر توضيح داده ميشود .