46- آية الله العظمى سيد محمد حجت كوه كمرى - فقهای نامدار شیعه نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

جستجو بر اساس ... همه عنوان پدیدآور موضوع یادداشت تمام متن
اصطلاحنامه مجموعه ها مرورالفبایی لغت نامه دهخدا
➟
جستجو در لغت نامه
بیشتر
کتابخانه شخصی پرسش از کتابدار ارسال منبع

فقهای نامدار شیعه - نسخه متنی

عبدالرحیم عقیقی بخشایشی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
میخواهم بخوانم
درحال خواندن
خوانده شده
ارسال به دوستان

آدرس پست الکترونیک گیرنده :

آدرس پست الکترونیک فرستنده :

نام و نام خانوارگی فرستنده :

پیغام برای گیرنده ( حداکثر 250 حرف ) :

کد امنیتی را وارد نمایید

ارسال
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
➟
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات

كاربرد فقه

طبقات فقهاء:

اهميت فقه و فقهاء:

امانتداران شريعت:

تاريخ و جامعه:

انحراف مسير تاريخ:

نگاهى به كتابهاى موجود:

تشكر و سپاسگزارى:

1- على بن بابويه قمى

گفتار استاد:

على بن بابويه كيست؟

گفتار ابن نديم:

تاليفات او:

مورد عنايت و توجه:

وفات او:

سمرقندى 2- محمد بن مسعود عياشى

گفتار استاد:

عياشى كيست؟

گفتار مرحوم مدرس:

قرين سعادت:

گفتار مرحوم حاج آقا بزرگ تهرانى:

گفتار آية الله سيد حسن صدر:

ارادت به اهل بيت(ع):

گفتار صاحب سفينه:

گفتار مؤلف جامع الرواة:

تاليفات او:

فرزندان او:

وفات او:

3- ابن ابى عقيل عمانى

گفتار استاد:

گفتار صاحب رياض:

گفتار نجاشى:

گفتار شيخ طوسى:

گفتار بزرگان در حق او:

گفتار اردبيلى:

گفتار مرحوم سيد صدر:

گفتار مرحوم آية الله خويى:

وفات او:

4- ابن جنيد اسكافى

گفتار استاد:

ابن جنيد و روزگار او:

گفتار نجاشى:

گفتار سيد صدر:

گفتار صاحب معجم رجال الحديث:

تاليفات او:

وفات او:

5- شيخ مفيد(ره)

گفتار استاد:

شيخ مفيد و روزگار زندگى او:

بازگشت به خويشتن:

مكتب مفيد:

مفيد از ديدگاه دانشمندان شيعه:

نظر دانشمندان اهل سنت:

اساتيد او:

شاگردان او:

تاليفات او:

وفات او:

6- سيد مرتضى علم الهدى

گفتار استاد:

علم الهدى از ديدگاه دانشمندان اهل سنت:

يكى از اساتيد ادبيات مصر گويد:

حوزه درسى او:

داستان آغاز تحصيل او:

اساتيد و شاگردان او:

تاليفات او:

لقب علم الهدى:

مناعت طبع و ملكات فاضله او:

وقف ملك براى هزينه فقهاء:

كتابخانه او:

وفات او:

حوزه نجف 7- شيخ ابو جعفر طوسى،مؤسس

گفتار استاد:

ولادت:

كتابهاى مرجع:

كرسى تدريس در بغداد:

گفتار نجاشى:

گفتار حاج آقا بزرگ تهرانى:

مقام و موقعيت شيخ طوسى:

مجتهدى كه مرجعيت مجتهدان را داشت:

گفتار بحر العلوم:

فرزندان شيخ:

وفات شيخ:

البراج) 8- قاضى عبد العزيز حلبى(ابن

گفتار استاد:

گفتار ارباب تراجم در باب او:

تاليفات او:

وفات او:

9- شيخ ابو الصلاح حلبى

گفتار استاد:

ولادت و عصر زندگى او:

ولادت:

اساتيد او:

گفتار بزرگان در حق او:

توثيق بزرگان:

گفتار صاحب مجمع البحرين:

گفتار صاحب معجم رجال الحديث:

فرزندان او:

آثار و تاليفات او:

وفات او:

ديلمى(سلار ديلمى) 10- حمزة بن عبد العزيز

گفتار استاد:

زندگى او:

گفتار صاحب ريحانه:

تاليفات او:

شاگردان او:

وفات او:

11- سيد ابو المكارم ابن زهره

گفتار استاد:

ابو المكارم و عصر زندگى او:

نياكان او:

آراء دانشمندان درباره او:

گفتار صاحب رياض:

سخن علامه مجلسى در بحار:

گفتار مرحوم مدرس:

خاندان زهره:

داستان جالبى از زندگى ابن زهره:

اساتيد او:

شاگردان او:

الدين طوسى 12- ابن حمزه معروف به عماد

گفتار استاد:

ولادت:

تاليفات او:

گفتار صاحب رياض:

گفتار صاحب روضات:

وفات او:

13- محمد بن ادريس حلى

گفتار استاد:

ولادت او:

سرزمين حله:

ابن ادريس در نظر محققين:

ابن ادريس خبر واحد را نمى پذيرد:

آيا ابن ادريس نوه شيخ طوسى است؟

وفات وى:

حسن «محقق حلى » 14- شيخ ابو القاسم جعفر بن

گفتار استاد:

ولادت و تحصيلات او:

استاد چهار صد مجتهد نامدار:

از اشعار او:

اساتيد او:

شاگردان او:

تاليفات او:

محقق و خواجه نصير الدين طوسى:

گفتار مرحوم افندى در اين مورد:

وفات او:

حلى حلى) 15- شيخ حسن بن يوسف (علامه

گفتار استاد:

ولادت او:

عصر زندگى او:

اساتيد او:

مشايخ روايتى او:

شاگردان او:

تاليفات او:

گفتار تفرشى:

گفتار صاحب مستدرك:

گفتار صاحب رياض:

دانشمندان اهل سنت و علامه:

وفات او:

علامه حلى 16- فخر المحققين حلى فرزند

گفتار استاد:

استعداد و نبوغ وى:

نظريه ديگر:

تحقيق و بررسى در اين مورد:

فخر المحققين در نظر علامه:

استاد-شاگردان:

تاليفات او:

وفات و مدفن او:

بن مكى محمد 17- شهيد اول شمس الدين

گفتار استاد:

شهيد و شهادت:

ولادت و شهرت او:

خاندان پربركت:

اساتيد او:

مشايخ روايتى و اجازه:

شاگردان او:

تاليفات و آثار او:

خصوصيات روحى و جسمى او:

عامل شهادت:

18- فاضل مقداد سيورى حلى

گفتار استاد:

گفتار بزرگان در حق او:

1- گفتار صاحب رياض:

گفتار صاحب روضات:

3- گفتار صاحب ريحانة الادب:

تاليفات او:

وفات او:

19- احمد بن فهد حلى اسدى

گفتار استاد:

گفتار ديگران درباره او:

مناظره و گفتگو با ارباب مذاهب:

شاگردان او:

وفات او:

جزائرى 20- شيخ الاسلام على بن هلال

گفتار استاد:

عنوان شيخ الاسلام چيست؟

گفتار دانشمندان درباره او:

گفتار صاحب رياض:

وفات او:

21- محقق كركى يا محقق ثانى

گفتار استاد:

محقق دوم،صاحب جامع المقاصد:

گفتار ديگران در حق او:

1- شهيد ثانى:

2- سيد نعمت الله جزائرى:

3- صاحب رياض العلماء:

4- گفتار صاحب امل الآمل:

5- گفتار صاحب ريحانة الادب:

تاليفات او:

فرزند او:

شاگردان او:

وفات او:

احمد«شهيد ثانى » 22- زين الدين على بن

گفتار استاد:

سفرهاى علمى:

شهرت علمى:

اقامت دائمى در موطن اصلى:

عظمت شخصيت او:

كار و تلاش:

اساتيد شهيد ثانى:

تاليفات و آثار علمى شهيد ثانى:

الف- كتب و رسالات فقهى:

ب-كتب درايه:

ج-كتب اصول فقه:

د-كتب مربوط به حديث:

ه-كتب ادعيه:

و-كلام:

ز-تفسير:

ح-نحو:

ط-اخلاق و عرفان دينى:

ماجراى شهادت او:

«مقدس اردبيلى » 23- احمد بن محمد اردبيلى

گفتار استاد:

ولادت او:

گفتار دانشمندان درباره او:

گفتار محدث نورى:

گفتار محدث قمى:

كرامات روحى و فضايل اخلاقى:

نامه او به شاه عباس:

اساتيد او:

شاگردان او:

تاليفات و آثار او:

وفات او:

عاملى «شيخ بهائى » 24- شيخ بهاء الدين محمد

گفتار استاد:

ولادت:

منزلت علمى و قلمى او:

عصر زندگى او:

اساتيد او:

شاگردان او:

تاليفات او:

الف-فقه(29 جلد):

ب-علوم قرآنى(9 جلد):

ج-حديث(2 جلد):

د-ادعيه و مناجات(6 جلد):

ه-اصول اعتقادات(5 جلد):

و-اصول فقه(5 جلد)

ز-رجال و اجازات(8 جلد):

ح-ادبيات و علوم عربى(28 جلد):

ط-وقايع الايام(1 جلد):

ى-رياضيات(20 جلد):

ك-حكمت و فلسفه(3 جلد):

ل-علوم غريبه(4 جلد):

سخنى در تاريخ وفات او:

25- ملا محمد باقر سبزوارى

گفتار استاد:

تاليفات او:

وفات او:

26- محقق خوانسارى

گفتار استاد:

اساتيد او:

شاگردان او:

تاليفات او:

وفات او:

27- آقا جمال خوانسارى

گفتار استاد:

تاليفات او:

وفات او:

28- فاضل هندى

گفتار استاد:

ولادت او:

تاليفات و آثار او:

وفات او:

الكل) 29- علامه وحيد بهبهانى(استاد

گفتار استاد:

ولادت او:

نسب او:

مهاجرت به بهبهان:

سفر به كربلا:

تاليفات او:

اساتيد و شاگردان او:

وفات او:

بحر العلوم 30- آية الله سيد محمد مهدى

گفتار استاد:

آثار علمى و عملى بحر العلوم:

«بحر العلوم »چرا؟:

گفتار بزرگان:

شاگردان او:

آثار و كتب او:

رسيدگى به حال بينوايان:

وفات او:

الغطاء 31- آية الله شيخ جعفر كاشف

گفتار استاد:

ستايش بزرگان از كاشف الغطاء:

اخلاق كاشف الغطاء:

آثار علمى و شاگردان كاشف الغطاء:

تاليفات شيخ:

وفات او:

عاملى 32- آية الله سيد جواد حسينى

اساتيد او:

شاگردان او:

تاليفات او:

احترام استاد:

ترجمه گفتار او:

حادثه دلخراش حمله وهابيها:

وفات او:

33- شيخ محمد حسن صاحب جواهر

گفتار استاد:

ولادت:

پدر و مادر:

موقعيت سياسى نجف:

اساتيد او:

شاگردان او:

ديدگاه صاحب جواهر نسبت به شيخ مرتضى:

نامه به سعيد العلماء و جواب ايشان:

حفر كانال نجف اشرف:

گفتار ديگران درباره او:

وفات او:

34- شيخ مرتضى انصارى

گفتار استاد:

ولادت او:

مسافرت به كربلا:

مسافرت به مشهد:

مبتكر علم اصول جديد:

اخلاق و رفتار شيخ:

نماز استيجارى:

حاشيه نويسان محقق:

سبك نگارش او:

اساتيد شيخ:

مجيزين شيخ:

شاگردان او:

آثار و تاليفات ارزنده شيخ انصارى(ره):

وفات او:

35- ميرزاى شيرازى

گفتار استاد:

ولادت:

تحصيلات:

گزينش ميرزا به مرجعيت و زعامت دينى:

سيرت ميرزا در دوران زعامت:

حافظه ميرزا:

خرد ميرزا:

شيوه ميرزا در رسيدگى به امور:

اخلاق او:

كرامات ميرزا:

تاليفات و تصنيفات:

اقدامات و اصلاحات عملى ميرزا:

تحريم تنباكو:

سفر سوم ناصر الدين شاه به اروپا:

قيام مردم شيراز:

قيام مردم تبريز:

قيام مردم اصفهان:

متن حكم:

حكم تبعيد ميرزاى آشتيانى:

وفات ميرزا:

خراسانى 37- آخوند ملا محمد كاظم

گفتار استاد:

تاليفات او:

سياست:

مبارزه با اومانيسم و لامذهبى:

تلگراف آخوند خراسانى به آية الله انگجى:

وفات او:

دوم » 37- ميرزا محمد تقى شيرازى «ميرزاى

تاليفات او:

موقعيت عراق و نجف:

اشغال نيروهاى اجنبى:

گفتار حاج آقا بزرگ تهرانى:

گفتار مرحوم صدر:

نامه تكان دهنده:

تامين اعتبار جهاد:

نامه دوم:

هم رزمان مرحوم ميرزا:

شهيدان فضيلت:

وفات او:

طباطبايى يزدى 38- آية الله العظمى سيد كاظم

ولادت و تحصيلات او:

تاليفات او:

نمونه اى از اشعار او:

بناهاى خيريه:

شهادت فرزند:

شخصيت سيد از زبان بيگانه:

فتواى او درباره جهاد با استعمار غرب:

وفات او:

اصفهانى 39- آية الله شيخ الشريعة

ولادت و رشد و نماى او:

سفر حج:

امتيازات شيخ شريعت:

تاليفات او:

شاگردان او:

مرجعيت او:

40- آية الله علامه نائينى

گفتار استاد:

ولادت:

مقام علمى او:

شاگردان و تاليفات او:

اخلاق و ملكات آية الله نائينى:

خدمات سياسى و اجتماعى او:

انقلاب عراق و نقش آية الله نائينى:

تبعيد مراجع شيعه به ايران:

وفات او:

عبد الكريم حائرى 41-آية الله العظمى حاج شيخ

ولادت:

هجرت به اراك و قم:

تاسيس حوزه علميه قم:

توطئه كشف حجاب:

ولاى به اهل بيت(ع):

خدمات ارزنده آية الله حائرى نسبت به مستضعفين:

شاگردان آية الله حائرى:

نظر مرحوم آية الله شيخ مرتضى حائرى در مورد استاد و والد خويش:

1- توجه به حقوق همسر:

2- ايثار به ديگران:

3- گرسنگى خانواده در شب رحلت مؤسس حوزه علميه قم:

تاليفات آية الله حائرى:

وفات آية الله حائرى:

الحسن اصفهانى 42- آية الله العظمى سيد ابو

ولادت:

صفات و اخلاق او:

صبر و پايدارى:

دخالت در امور سياسى:

متن فتواى آية الله اصفهانى:

حادثه مسجد گوهرشاد:

شاگردان مكتب او:

وفات:

طباطبايى قمى 43- آية الله العظمى حاج حسين

اساتيد ايشان:

تاليفات ايشان:

تحصيل در سامراء:

آية الله قمى و مشهد:

ايستادگى در برابر ظلم و تقوى:

سرباز امام زمان(عج):

درخواستهاى پنجگانه از دولت ايران:

عبرت از تاريخ:

قضيه گوهرشاد از زبان آية الله اراكى:

گفتار آية الله العظمى مرعشى:

وفات او:

محمد فيض قمى 44-آية الله العظمى حاج ميرزا

اصرار در مهاجرت:

شاگردان:

ترويج براى خدا:

تاليفات:

اخلاف شايسته:

وفات:

تقى خوانسارى 45- آية الله العظمى سيد محمد

ولادت:

نقش معظم له در نگهدارى حوزه:

نماز استسقاء:

ويژگيها و خصوصيات:

تاليفات:

شاگردان:

گفتار صاحب نقباء البشر:

وفات او:

خواب راستين:

در رثاى او:

حجت كوه كمرى 46- آية الله العظمى سيد محمد

ولادت و نسب:

بيوگرافى اجمالى:

ويژگيها و خصوصيات روحى آية الله حجت:

آثار و خدمات:

دخالت در امور سياسى:

گفتار صاحب ريحانة الادب:

آثار و تاليفات:

رحلت:

صدر عاملى موسوى 47- آية الله سيد صدر الدين

مولد خاندان صدر:

اساتيد او:

گفتار سيد عليرضا ريحان يزدى:

آل صدر الدين:

دوران فترت:

دوران مرجعيت:

اخلاق و ويژگيها:

حق استاد:

آثار و تاليفات:

گفتار كوتاه مرحوم خيابانى:

يادگارهاى ارزنده:

وفات او:

بروجردى 48- آية الله العظمى سيد حسين

گفتار شهيد استاد مطهرى:

1- آشنايى با تاريخ فقه:

2- تبحر در شناخت رجال:

3- آشنايى با مكاتب فقهى:

توضيح مطلب:

آثار تاريخى:

شاگردان او:

تاليفات او:

وفات او:

الهادى شيرازى 49- آية الله العظمى سيد عبد

ولادت و نسب:

خصوصيات و ويژگيها:

مراتب علمى:

ورع و تقوى:

از دست دادن بينايى:

آثار و تاليفات:

يادگارهاى او:

سيد محمد محقق داماد 50- آية الله العظمى حاج آقا

ولادت:

حوزه درس فعال:

خصوصيات و روحيات:

آثار و تاليفات:

فرزندان و اخلاف:

تاريخ وفات:

طباطبائى حكيم 51- آية الله العظمى سيد محسن

ولادت:

اساتيد او:

شاگردان ايشان:

تاليفات او:

فعاليتهاى سياسى او:

1-حضور شجاعانه در جبهه:

2-تكفير حزب شيوعى و اشتراكى:

3-كمك به جنبشهاى آزادى بخش:

4-شركت در نهضت اسلامى ايران:

الف-تلگراف ايشان به مرحوم آية الله بهبهانى:

ب-تلگراف دعوت از مراجع عظام قم:

ج-محكوم نمودن عوامل فاجعه 15 خرداد:

آثار و ابنيه:

فرزندان آن مرحوم:

وفات آن بزرگوار:

معصومى همدانى 52- آية الله العظمى ملا على

ولادت:

تقرب پيش استاد:

خاطره اى از آن روزگاران:

مقامات علمى:

ويژگيهاى اخلاقى:

مقامات معنوى:

عباى وصله دار:

تبادل رمز بين دو همرزم:

پايگاه روحانيت غرب كشور:

عشق به استاد:

عبادت و تهجد:

تاثير سخن:

طبع شعر:

حاضر جوابى و بديهه گويى:

خصوصيت مجلس او:

اساتيد او:

جمعى از شاگردان او:

آثار و تاليفات:

خدمات اجتماعى و فرهنگى:

چند داستان شيرين:

2-تفرس به سنت:

اخلاف و فرزندان:

وفات او:

احمد خوانسارى 53- آية الله العظمى حاج سيد

تحصيلات:

اقامت در تهران:

مرجعيت عمومى:

تاليفات:

وفات:

دو اعلاميه تسليت:

پيام آية الله العظمى گلپايگانى:

تحليلى جزئى از دو تسليت مهم:

الله الموسوى الخمينى 54- آية الله العظمى سيد روح

ولادت:

مدرس عاليقدر حوزه:

مكتب درسى و تربيتى امام خمينى:

اساتيد او:

شاگردان او:

آثار و تاليفات امام:

تشكيل حكومت اسلامى:

رحلت:

نجفى 55- آية الله العظمى مرعشى

خدمات ارزشمند:

تاسيس كتابخانه:

مصاحبه با فرزند عاليقدر آن مرحوم:

تاليف و تصانيف و آثار علمى و سفرنامه ها:

اجازات و استجازات:

نقش او در انقلاب اسلامى:

يادى از سال 1384:

خصوصيات اخلاقى:

1-ساده زيستن:

2-عشق به كمال و علم:

3-استفاده از امكانات داخلى:

4-مداومت بر نماز جماعت:

5-ارادت به اهل بيت(ع):

بناها و آثار دينى:

عاشق كتاب:

تاسيس كتابخانه فعلى:

شيوه بهره بردارى از كتب خطى:

وصيتنامه:

نگهدارى كتابخانه:

رحلت:

القاسم خويى 56- آية الله العظمى سيد ابو

ولادت:

اساتيد او:

عاشق تاليف و تدريس و تربيت شاگرد:

آثار و تاليفات او:

تقريرات دروس او:

توضيحاتى پيرامون آثار فقهى و اصولى آن مرحوم:

آثار فقهى معظم له:

آثار اصولى آية الله العظمى خوئى:

آثار ديگر آية الله العظمى خوئى:

مشايخ آية الله العظمى خوئى:

ويژگيهاى آية الله العظمى خوئى:

شاگردان او:

خدمات اجتماعى و آثار باقيه و جاودانى:

رحلت مظلومانه او:

رضا گلپايگانى 57- آية الله العظمى سيد محمد

زندگى ايشان در شكل گيرى حوزه و تحولات آن:

حوزه پربركت:

در روزگار مراجع سه گانه:

ولادت:

گفتار مرحوم سيد ريحان الله يزدى:

اساتيد او:

خصوصيات علمى و اخلاقى:

اخلاص در توسل:

در عالم شهود:

استقلال حوزه:

فعاليتهاى سياسى و اجتماعى او:

روز شمار حوادث آن روز:

نمونه هايى از اعلاميه هاى پيش از پيروزى انقلاب:

پس از پيروزى انقلاب:

يك فقيه بزرگوار و اين همه خدمات:

تاليفات:

وفات او:

پيامهاى تسليت:

على اراكى 58- آية الله العظمى شيخ محمد

ولادت:

سندى از تاريخ:

خصوصيات و ويژگيها:

نعمات الهى:

دوران تحصيل و اساتيد:

آشنايى با حضرت امام(ره):

مرجعيت:

تاليفات:

اقدامات اجتماعى و سياسى:

2-اقامه نماز جمعه:

3-امامت جماعت:

4-همگانى با انقلاب اسلامى:

5-حمايت از دفاع مقدس:

6-تاييد و تقويت رهبرى بعد از رحلت امام:

7-پيامها در مقاطع حساس:

8-مرجعيت:

وفات:

توضیحات
افزودن یادداشت جدید

46- آية الله العظمى سيد محمد حجت كوه كمرى

(متولد 1310،متوفى 1372 ه.ق)

آية الله العظمى حاج سيد محمد حجت كوه كمرى،يكى ديگر از شاگردان برجسته آية الله العظمى حائرى و يكى از فقهاى نامدار قرن چهاردهم هجرى مى باشندكه در دوران فترت،نقش اساسى در حفظ و نگهدارى حوزه قم از خود به يادگارگذاشته است.

ولادت و نسب:

او فرزند آية الله سيد على برادر زاده آية الله سيد حسين كوه كمرى تبريزى مى باشد كه از مراجع معروف نجف بودند.تولد ايشان در سال 1310 در تبريز،در بيت رفيع علم و ادب رخ داده و در همانجا رشد و نما نموده است.سپس از محضر مرحوم ميرزا حبيب الله رشتى و فاضل شرابيانى كسب فيض نموده است،و از شاگردان شيخ الشريعة نمازى اصفهانى و آية الله نائينى و عراقى بوده است و آنگاه در سال 1349از مسقط الراس خويش به قم آمده و از محضر درسآية الله حائرى در فقه و اصول و حديث استفاده نموده است.

آقاى سيد عليرضا ريحان يزدى در آئينه دانشوران در مورد جلسه درس ايشان مى نويسند:

«يكى ديگر از جلسات تدريس فقه و اصول كه امروز رونقى بسزا دارد مجلس درس آقا سيد محمد حجت است فضلاء و طلاب در اين جلسه شركت دارند و جاى!421 آن مدرس مدرسهدار الشفاء مى باشد.» (1)

حقير در سال 1359 در كتاب «يكصد سال مبارزه روحانيت ج 3 ص 58 درمورد ايشان چنينآورده ام «آية الله العظمى حجت كوه كمرى بنيانگذار بنياد فرهنگى بزرگ:

آية الله حجت فقيه وارسته،مجتهد متبحر،درايه شناس و بيوگرافيست اسلامى متقن و انديشمند آگاه،وى در فقه و اصول و از نظر مراتب تقوى و ورع مورد عنايت خاص استادگرانقدرش مؤسس حوزه علميه قم قرارداشت و بارها و بارهااز طرف ايشان موردمحبت و عنايت قرارگرفته بودند،به حدى كه محل نماز جماعت خود را در صحن مطهر حضرت معصومه(س)به اوواگذار نمودند و او رايكى از دو وصى شرعى خود قراردادند كه انجام وظايف و مسئوليتهاى حوزه در اختيار آنان بوده باشد

وى در شرايط بحرانى و ايام تاريك و ظلمانى به مدت كوتاهى پس از فوت مؤسس حوزه،زعامت حوزه را همراه ياران خود در اختيار داشت و با سبك خاص علمى و با روش تدريس ويژه،تشنگان معارف اسلامى را با منابعاوليه اسلامى آشنامى ساخت.

بيوگرافى اجمالى:

از آبادى كوه كمر از توابع تبريز مى باشند كه تبار وى با 25 واسطه به وجود پرجودامام سجاد(ع)مى رسد و از آن شجره طيبه شاخ و برگ و ميوه مى گيرد.او تحصيلات خود را نخست در آذربايجان،سپس در نجف اشرف از محضر آية الله شريعت اصفهانى و آية الله نائينى و آية الله ضياء عراقى انجام دادند.او اهل مطالعه و تحقيق وغور و بررسى و دقت در مسائل بود،به حدى كه در اندك مدت به درجه عاليه اجتهادنائل آمدند

و در اثر بدى آب و هواى نجف و ضعف مزاج،ناچار در سال 1349 ه.ق به قم مهاجرت كردند و با آن لياقت و استعداد ذاتى و اندوخته هاى علمى و فضيلتى كه داشت مورد توجه و عنايت خاص آية الله مؤسس(كه عاشق فضيلت و اهل آن بود)قرارگرفتند بحدى كه او را در جايگاه نماز خود دستور اقامه نماز جماعت دادند و در بالاى سر حرم حضرت معصومه(س)تعيين نمودند ضمن انجام نمازجماعت،به كليه امورو مسائل مذهبى و شرعى قيام مى ورزيدند.

ايشان داراى حافظه قوى و ذهن وقاد و فكر صائب بودند و در مورد حافظه شان از خودشان نقل شده است كه مى فرمودند:«اگر 20 سال پيش حديثى را در بحار الانوارديده باشم با فضلالهى هم اكنون مى توانم بگويم عين روايت چه بوده و در كدام صفحه آن قرار داشته است.»

ويژگيها و خصوصيات روحى آية الله حجت:

از خصوصيات روحى آن مرحوم اين بوده است كه از تظاهر و خودنمائى!423 گريزان بوده است او به اصحاب و دوستان خود هميشه توصيه داشت كه از تبليغ وترويج وى،خوددارىنمايند.به اهل منبر مى فرمودند:«راضى نيستم نام مرا بر منابرببريد.»

او از عزم و تصميم قوى برخوردار بوده است و اين اراده هاى استوار و محكم است كه رجال بزرگ و تاريخ ساز را مى سازد و بالندگى مى بخشد مرحوم استاد شهيدمرتضى مطهرىمى نويسند:

«مرحوم آية الله حجت يك سيگارى بود كه تا كنون نظير او را نديده بودم گاهى سيگار او از سيگار ديگر بريده نمى شد بعضى از اوقات هم كه مى بريد بسيار مدتش كوتاه بود طولى نمى كشيد كه مجددا سيگارى را آتش مى زد در اوقات بيمارى اكثروقتشان صرف كشيدن سيگار مى گشت.

وقتى مريض شدند و او را براى معالجه به تهران بردند،در تهران اطباء گفتند چون بيمارى ريوى داريد بايد سيگار را ترك كنيد وبه سينه تان ضرر دارد ايشان ابتدا به شوخى فرموده بودند:من اين سينه را براى كشيدن سيگار مى خواهم اگر سيگار نباشد سينه را مى خواهم چه كنم؟»عرض كردند

به هر حال سيگار برايتان ضرر دارد و واقعا مضر است، ايشان فرموده بودند واقعا مضر است گفته بودند بلى واقعا همينطور است.فرموده بودند ديگرنمى كشم.يك كلمه نمى كشم كار را يكسره نمود يك حرف و يك تصميم اين مرد رابه صورت يك مهاجر از عادت قرار داد.» (2)

آثار و خدمات:

ايشان داراى آثار ارزنده و خدمات برازنده اى بودند كه يكى از آثار بلند ايشان احياء تفسيربزرگ «التبيان »تاليف شيخ بزرگوار طوسى(اعلى الله مقامه الشريف)مى باشد.

و از خدمات درخشان ايشان،ايجاد و احداث مدرسه بزرگ حجتيه قم است كه در هشت هزار متر مربع با126 حجره روشن و مجهز است(البته با مهندسى و طراحى خودشان)هم اكنون مورد استفاده و بهره بردارى طلاب و فضلا مى باشد و تا كنون فضلاى نامدارى از آن مدرسهبرخاسته اند.

يكى ديگر از خدمات ايشان،كتابخانه نفيس و ذى قيمتى است كه در قلب مدرسه حجتيه جا گرفته است و در تاسيس و راه اندازى آن دانشمند محترم حجة الاسلام و المسلمين حاج آقا مهدى حائرى امام جماعت مسجد ارك تهران نقش مؤثرو همكارى تمام داشته است و اكنون بيش از 25 هزار جلد كتاب متنوع و نفيس در زمينه هاى كتب درسى طلاب،تفسير ادبيات، اخبار و احاديث و رجال و تاريخ مى باشدساكنين مدرسه و ديگر طبقات،طبق وقفنامه،شبانهروز مى توانند از آن استفاده نمايند.

نگارنده خود در ايام تحصيل در سالهاى 39 تا 45 ش،فراوان از كتابهاى تاريخى مفيدآن بهرهبرده است.

دخالت در امور سياسى:

ايشان كه پس از ارتحال مؤسس عاليقدر زحمات و مسئوليت حوزه را بر عهده داشتند،در مبارزات و برخوردهاى سياسى هم بى دخالت نبودند،به ويژه آنگاه كه پاى دين و مسائل شرع مقدس اسلام در ميان مى آمد.به عنوان ذكر نمونه،يكى از مواردى كه آن روزها مطرح شده بود،مسئله كشف حجاب به صورت اجبارى بود،ايشان درمورد دخالت اجبارى دولت در اموردينى اعلاميه اى به اين مضمون توسط آية الله بهبهانى به دولت وقت مخابره نمودند:

«بسم الله الرحمن الرحيم.به شرف عرض عالى مى رساند خيلى مناسب است كه حضرت مستطاب عالى به اولياى امور تذكر دهيد كه در بلاد اسلامى،امرى كه مخالفت آن از جهاتى با شريعت مقدسه محرز است،اجراى آن غير ممكن است و توليد مفاسدخواهد نمود.از مساعى جميله حضرتعالى تشكر مى نمايم.محمد الحسينى الكوه كمرى.» (3) به اين ترتيب ايشان با جرات و شجاعت تمام با دولتى گفتگو مى نمايند كه ازپيشتيبانى كامل آمريكا و دولتهاىبريتانيا و ديگر دول غربى برخوردار و حمايت مى گردد.

گفتار صاحب ريحانة الادب:

مرحوم ميرزا محمد على مدرس صاحب ريحانة الادب كه همشهرى او و يكى از تلامذه وشاگردان ايشان مى باشد.در ج 2،ص 23،در حق استاد خود مى نويسند:

«سيد سند،حبر معتمد مولينا الاجل سيد محمد بن سيد على بن نقى بن محمدحسينى كوه كمرى كه از سادات آبادى كوه كمر نامى از توابع تبريز،به صحت نسب وشرافت حسب،در غايت شهرت معروف مى باشد نسب عاليش به سيد محمد مصرى ملقب به حجازى از اولاد على اصغر بن الامام السجاد(ع)موصول مى گردد ايشان حاوى فروع و اصول،جامع معقول و منقول،فقيه كامل،عالم عامل،عابد زاهد،محدث ثقه رجالى،داراى كمالات نفسانيه حائز مقامات معنويه مى بودند در مضمار مسايقت گوى سبقت را از اكابر و اقران ربودند حاوى قدحمعلى و مرجع تقليد گروه انبوهى ازشيعيان و استاد الكل في الكل مى باشند...

مرحوم مدرس سپس عين نگارش مرحوم آية الله حجت را مى آورند كه در سال 1310 متولد شده اند و اساتيد را نام مى برد كه از محاضر والد خويش فقه را،و از حوزه درسى آية الله يزدى، حديث را،و از حوزه درسى آية الله سيد ابو تراب خوانسارى،فقه و اصول را،و از آية الله شريعت اصفهانى،ميرزا حسين نائينى،سيد محمد فيروز آبادى و شيخ ضياء الدين عراقى و ديگر اكابر وقت تلمذ نموده است.آنگاه به منابع رشته تخصصى خود كه بيشتر فن رجال و درايه بوده است مى پردازد كه استاد روايتى ايشان آقاى شيخ عبد الله مامقانى،شريعت اصفهانى،سيد حسن صدر،سيد ابو تراب خوانسارى،شيخ محمد باقر بيرجندى و والد معظم خودشان آيةالله سيد على كوه كمرى بوده اند.

آثار و تاليفات:

آثار و تاليفات ايشان عبارت است از:

1-الاستصحاب

2-البيع

3-تنقيح المطالب المهمة في عمل الصور المجسمة

4-جامع الاحاديث و الاصول،كه تمامى احاديث شيعه را كه در اين زمان دردسترس فرقه محقه شيعه تواند بود،جامع و بيان معانى و مقاصد و جمع بين متناقضات آنها را مشتمل،و مطالب مهمه رجالى اينان حال اسانيد اخبار را به طرزى بس عجيب محتوى،و تمامىطبقات اهل علم را رهين منت خود فرموده اند.

5-حاشية الكفاية في الاصول

6-الصلوة

7-لوامع الانوار الفردية في مرسلات الآثار النبوية.

8-مستدرك المستدرك في استدراك ما فات عن صاحب المستدرك

9-الوقف،كه يك كتاب استدلالى و مشحون از جواهر و لئالى است و غير اينهاكه درموضوعات متنوعه بسيار و حواشى و تعليقات بر كتب حديث و رجال و درايه دارد...»

يكى از مؤلفان و خوشه چينان درس و بحث آية الله العظمى حجت و مؤلف محترم دو جلد از آثار الحجة،حجة الاسلام حاج شيخ محمد شريف رازى مى باشد كه دو جلد از تاليف خود را به نام آن بزرگ مرجع وقت ناميده است

و در لابلاى كتاب خويش محاسن شايسته اى را از استاد خويش به عنوان اداى حق استادى انجام داده اندو در ضمن آن اخلاص و بساطت خاص خدمات و آثار و شاگردان بزرگ مردم علم وفقاهت را باز شمرده اند ما ضمن چشم پوشى از برخى از خطاها و اشتباهات لفظى ولبى كه احيانا در اغلب نوشته ها امكان وقوعى دارد با توجه به اخلاص و علاقه آن نويسنده تلاشگر بخشى از شاگردان آن مرحوم را از آن كتابمى آوريم.

1-آقا شيخ ابراهيم رياضى

2-شيخ ابراهيم مراغه اى

3-سيد ابراهيم علوى مقبره اى

4-ميرزا ابو طالب تجليل تبريزى

5-ميرزا ابو طالب فاضلى

6-سيد ابو القاسم تهرانى

7-شيخ ابو القاسم نحوى

8-ابو المجد بروجردى

9-شيخ احمد يمينى

10-شيخ احمد عراقى

11-احمد غروى سبط حايرى

12-احمد قمى

13-شيخ اسحق قفقازى

14-شيخ اسد الله كاشانى 15-سيد اسد الله ده خرقانى

16-شيخ اسد الله اصفهانى

17-شيخ اسمعيل بهارى

18-سيد اسمعيل اردبيلى بهارى

19-حاج ميرزا باقر تهرانى

20-حاج آقا باقر قمى

21-ميرزا تقى تبريزى

22-شيخ جابر فاضلى

23-حاج شيخ مشايخى

24-ميرزا جعفر اشراقى تبريزى

25-سيد جعفر بروجردى

26-سيد حسن سريزدى

27-حاج ميرزا حسن تيلى

28-آقا سيد حسن حجت

29-حاج آقا سيد حسن سيدى

30-ميرزا حسن مصطفوى

31-ميراز حسن انصارى محلاتى

32-آقا سيد حسين قاضى

33-ميرزا حسين مراغه اى

34-سيد حسين بدلاء

35-سيد حسن هشترودى

36-حاج آقا حسين اثنا عشرى

37-مرحوم ميرزا حسين تبريزى

38-سيد حمد مرندى

39-سيد حميد تويسركانى

40-شيخ داود رشتى

41-حاج ميرزا شهاب همدانى

42-حاج سيد صادق لواسانى

43-شيخ صادق خوئى

44-ميرزا صادق نصيرى سرابى

45-شيخ صدر الدين قفقارى

46-حاج آقا ضياء استر آبادى

47-حاج شيخ عباس مستقيم

48-شيخ عباس تهرانى

49-حاج شيخ عباس علوى

50-ميرزا عبد الله اصفهانى

51-شيخ عبد الله اصفهانى

52-حاج آقا عبد الله آل آقا

53-شيخ عبد الله مهاجرانى

54-شيخ عبد الحسين سيدى

55-شيخ عبد الحسين قفقازى

56-شيخ عبد الحسين وكيلى

57-ميرزا عبد الحسين غروى

58-سيد عبد الرسول تهرانى

59-شيخ عبد الرسول تهرانى

59-شيخ عبد الرسول بسطامى

60-آشيخ عبد الصمد خوئى

61-ميرزا عبد الكريم تهرانى

62-شيخ عبد الوهاب روحى

63-سيد عبد الوهاب يزدى

64-حاج شيخ عزيز الله نهاوندى

65-حاج ميرزا على تهرانى

66-حاج آقا على هاشمى

67-ميرزا على هاشمى

68-ميرزا على مرندى

69-سيد على حسينى

70-ميزرا على اردبيلى

71-شيخ على زنجانى

72-سيد على علوى

73-شيخ على انصارى

74-شيخ على اكبر تهرانى

75-ميرزا على اكبر اسلامى

76-ميرزا على اكبر فقيهى

77-شيخ على اصغر قزوينى

78-شيخ قاسم قفقازى

79-شيخ كاظم احمدى

80-سيد محمد داماد

81-آشيخ محمد كرمى

82-آميرزا محمد مجاهدى

83-آشيخ محمد اوليائى

84-آشيخ محمد فكور يزدى

85-حاج شيخ محمد لاكانى

86-آميرزا محمد بنابى

87-حاج ميرزا محمد باقر تهرانى

88-شيخ محمد باقر مهاجرانى

89-ميرزا محمد باقر مرندى

90-شيخ محمد تقى تهرانى

91-شيخ محمد تقى گيلانى

92-سيد محمد حسن مدرس

93-شيخ محمد حسن مازندرانى

94-سيد محمد حسين آل طه

95-شيخ محمد حسن هرسينى

96-سيد محمد حسين طباطبائى

97-شيخ محمد حسين دزفولى

98-شيخ محمد حيسن اردبيلى

99-سيد محمد رضا آل محمد

100-شيخ محمد رضاى فقيهى

101-شيخ محمد صادق قمى

102-شيخ محمد صادق تهرانى

103-سيد محمد على مجدى

104-حاج شيخ محمد على عبادى

105-ميرزا محمد على طباطبائى

106-ميرزا محمد على چرندابى

107-حاج سيد كاظم آية اللهى

108-شيخ محمود علمى

109-حاج آقا مجتبى محمد اراكى

110-شيخ محسن همدانى

111-شيخ محسن مشكينى

112-سيد محسن حجت

113-شيخ محسن طاهرى

114-آقا مرتضى حائرى

115-حاج شيخ سيد مرتضى فقيه

116-حاج سيد مرتضى ايروانى

117-سيد مرتضى علوى

118-شيخ مصطفى جليلى

119-آقا معتمد كرمانشاهى

120-حاج سيد مهدى انگجى

121-سيد مهدى تبريزى

122-حاج آقا مهدى حائرى

123-آقا شيخ مهدى منصورى

124-شيخ نصرت تبريزى ميانجى

125-شيخ نعمت الله مهدوى

126-شيخ هادى بروجردى

127-شيخ يحيى فاضل همدانى

128-ميرزا يحيى اراكى

129-آقا يحيى عبادى

130-آشيخ يوسف همدانى

131-آسيد يوسف مزلقانى

132-حاج سيد يونس اردبيلى

133-شيخ موسى زنجانى

اينها جمعى از شاگردان مشترك و مختص ايشان مى باشند و در«آثار الحجة »تعداد بيشترى راآورده اند كه طالبان تفصيل مى توانند به آن كتاب مراجعه فرمايند.

رحلت:

در آخرين روز بيمارى خود،براى شكستن مهر خويش استخاره كرد آيه «و له دعوة الحق »آمد و او را به لقاء الله بشارت داد چنانكه بر روى سنگ قبر ايشان در مدرسه حجتيه قم نيز حكم شده است «و بعد ما استشار بكلام الحق في كسر خاتمه اجيب بقوله تعالى و له دعوة الحق »امر به ثم تناول التربة الحسينيه و قال آخر زادى من الدنيا التربة فلبى دعوته زوال يوم الاثنينثالث جمادى الاولى 1372 ه.ق »

يكى از شاعران سروده است:

او ز خاك كربلا مى خورد و مى گفتهمين باشد ز دنيا آخرين زاد وقتى خبر مرگ آية الله حجت به آية الله بروجردى رسيد در فقدان همسنگر ويار و كمكخويش فرمودند:«كمرم شكست.» (4)

1- آئينه دانشوران چاپ قديم ص 25.

2- گفتارهاى معنوى مقاله هجرت و جهاد ص 255.

3- يكصد سال مبارزه روحانيت از ميرزاى شيرازى تا امام خمينى تاليف نگارنده چاپ 1359صفحات 58تا63 نقل از نهضت دو ماه روحانيت تاليف آقاى دوانى ص 66.

4- نور علم شماره 140 ص 90- 91.در مورد شناخت بيشتر او مى توان به:آثار الحجة،تاليف شريف رازى- نقباء البشر،حاج آقا بزرگ- ريحانة الادب،ج 2،ص 25- 24- يكصد سال مبارزهروحانيت،ج 3مراجعه نمود.

/ 60