دبيران پيغمبر
از نصوص تواريخ معتبر و قديمي اسلامي به دست مي آيد كه رسول خدا در مدينه گروهي " دبير " داشته است . اين دبيران وحي خدا ، سخنان پيغمبر ، عقود و معاملات مردم ، عهدها و پيمان نامه هاي رسول خدا با مشركين و اهل كتاب ، دفاتر صدقات و مالياتها ، دفاتر غنائم و اخماس و نامه هاي فراوان آن حضرت را به اطراف و اكناف مي نوشته اند .علاوه بر وحي خدا و سخنان شفاهي آن حضرت كه نوشته شده و باقي است ، عهدنامه ها و بسياري از نامه هاي رسول خدا نيز در متن تاريخ ثبت شده است . محمد بن سعد در الطبقات الكبير ( 1 ) در حدود صد نامه از آن حضرت كه متن اكثر آنها را آورده است .1. ج / 2 ص 10 - . 38 .