قال ما منعك الا تسجد ذ امرتك قال انا خير منه خلقتني من نارٍ وخلقته من طينٍ
ترجمه فارسي
(خداوند به او) فرمود: "در آن هنگام كه به تو فرمان دادم، چه چيز تو را مانع شد كه سجده كنى؟" گفت: "من از او بهترم; مرا از آتش آفريدهاى و او را از گل!" (12)
ترجمه انگليسي / English Translation
(God) said: "What prevented thee from bowing down when I commanded thee?" He said: "I am better than he: Thou didst create me from fire, and him from clay."
تفسير 1
(12)(قال ما منعك الا تسجد اذامرتك قال انا خير منه خلقتني من نار وخلقته من طين ):(خداوند فرمود: چه چيز مانع تو شد هنگامي كه تو را امر به سجده كردم ،سجده نمايي ؟ابليس گفت : من از او بهترم ،مرا از آتش آفريده اي واو را از خاك خلق كرده اي )،خداوند فرمود: چه چيزي باعث شد كه به آنچه من بدست خود خلق كرده ام سجده نكني ؟ (ما منعك الا تسجد لما خلقت بيدي )(3)،و اين توصيف به جهت اهتمام به امر خلقت انسان بود، اما جوابي كه ابليس مي دهداولين نافرماني ابليس است و در اين جواب براي نخستين بار خداي متعال معصيت شد، چون بازگشت تمام معاصي به ادعاي خودخواهي و انانيت ومنازعه با كبريايي خداي متعال است ، در حاليكه كبريائي ردائي است كه تنهاشايسته اوست و همه مخلوقات در برابر او ذليل و خاضع مي باشند، اما ابليس دربرابر چنين پروردگار قيوم و عظيمي كه منبع همه كمال وجمال و جلال مي باشدادعاي انيت نمود و با پروردگارش در مقام كبربايي منازعه كرد و گفت :(انا خيرمنه )،(من بهتر از او هستم ) و با استمرار و ثبات در تكبرش امر خداي سبحان رانافرماني كرد و اين كلام در واقع تكبر نسبت به خداست ، نه نسبت به آدم ، اماسجده ملائكه در واقع سجده به ماده آدم (كه همان گل و خاك است ) نبود، بلكه سجده به شرافت روح و انسانيت او بود كه خداوند او را از سايرين ممتاز نموده و از روح خويش در او دميده بود، ليكن ابليس بر اينكه خلقت آدم از گل است وخلقت او از آتش تأكيد نمود و اصل مطلب را كه همان تكبر او نسبت به پروردگارش بود مهمل گذاشت و صحبتي از آن نكرد، لذا خود خواهي و خودپرستي ديده بصرت او را كور كرده بود تا آنجا كه پنداشت آتش از خاك برتراست و برتر نبايد به پست تر سجده كند، درحاليكه خداوند از روح خود در آن خاك دميده و ابليس را امر به سجود نموده بود و اين شرافت و منزلتي است كه همه ملائك در برابر آن خضوع نمودند جز ابليس كه با مستقل ديدن ذات خود وادعاي كبرايي ، خود را برتر ديد واز فرمان پروردگار سرپيچي كرد وتكبرش باعث سقوط وي ازمقام قدس گرديد.
تفسير 2
فر مو د خد ا و ند تبا رك و تعا لي با بليس چه چيز ما نع شد كه ترك سجده كر ديز ما نيكه ا مر فر مو دم تو ر ا گفت من بهتر از آ دم هستم مر ا از آ تش خلق فر مو ده اي و ا و ر ا از گل. قا ل ما منعك ا لا تسجد اذ ا مر تك د ر سو ره ص ميفر ما يد قا ل يا ا بليس ما منعك ان تجسد لما خلقت بيدي آ يه75, بد ون لا, و د ر ا ين آ يه بضميمه لاذ كر فر مو ده ا لا تسجد لذ ا بسيا ري از مفسر ين گفتند لاز ا ئده و لغو ا ست, و بعضي تصرف د ر كلمه منعك كر د ند و بمعني ما د عاك ا لي ان لا تسجد, لكن هر د و كلام با طل ا ست, ا ما ز ا ئد بو دن مكر ر گفته ا يم كلمهز ا ئده د ر قر آن نيست بخصوص تعبير بلغو بسيا ر ر كيك ا ست, و ا ما معناي منعك بد عاك خلاف ظا هر بلكه خلاف نص ا ست . بلكه تحقيق كلام ا ين ا ست كه فرق ا ست بين ا ين د و مو ر د, ا ما د ر سو رهص كلمه ان تسجد چون بتا و يل مصد ر مير و د مفا دش ما منعك من سجو دك ا ست و معني و ا ضح ا ست و ا ما د ر ا ين مقام ا لا تسجد بيان منعك ا ست يعني سبب ا ينكه ممنوع شدي و سجده نكر دي چيست بقر ينه اذ ا مر تك يعني ا مر تك با لسجو د با ين معني كه ا طا عت ا مر من و ا جب سبب مخا لفت از ا مر من و ممنوع شدن از ا طا عت من و ا ر تكاب معصيت بترك سجو د چيست قا ل ا نا خير منه عذ ر بد تر از گناهز ير ا ا ين عذ ر نه مجر د تكبر بر آ دم بو د بلكه ا نكا ر حكمت ا لهي كر ده و خد ا ر ا حكيم ند ا نسته و تر جيح مر جوح بر ر ا جح د ا ده كه عقلا قبيح ا ست و خد ا ر ا فا عل قبيح د ا نسته و منكر عد ل ا لهي شده لذ ا كا فر شده چنا نچه صر يحا ميفر ما يد ا بي و ا ستكبر و كان من ا لكا فر ين بقره آ يه32, با ا ينكه ا ستد لا ل شيطان از و جو هي با طل ا ست صغر ا و كبر ا, ا ما صغر ا: ا و لا- خير يت نا ر بر طين ممنوع ا ست جد ا ز ير ا بر كاتز مين بسيا ر ا ست محل سكو نت جن و ا نس و جميع طبقات حيو ا نات ا ست و جميع بر كات از ز مين خا رج ميشو د از معا دن و نبا تات و حبوب از ما كو لات و ملبو سات. و ثا نيا مضا ر آن كم ا ست بخلاف نا ر كه مضا ر آن بسيا ر و بر كات آن كم. و ا ما كبري- خير يت نا ر بر طين د ليل بر خير يه ا بليس بر آ دم نيستز ير ا منا ط خو بي و بدي د ر مكلف ا طا عت و معصيت ا ست, ا خلاق حميده و رذ يله , ا يمان و كفر و علم و جهل, و آ دم مطيع و متخلق با خلاق حميده و د ا ر اي ا يمان و علم و معصوم از معا صي و خطاء بو د و ا بليس عا صي و متكبر و كا فر و جا هل بو ده و ند ا نسته ان ا كر مكم عند ا لله ا تقيكم سو ره حجر ات آ يه13, بعلا وه قياس خير يت نا ر بر طين بر خير بو دن ا بليس بر آ دم با ا ينكه قياس مع ا لفا رق ا ست د ر مذ هب شيعه با طل ا ست و بس ا ست بر ا بطا ل آن ر و ا يت ا بان بن تغلب ا لمر و يت في ا لفر ا ئد عن ا لصا دق عليه ا لسلام كه سئو ا ل كر د از آ نحضرت كه ا گر كسي قطع كر د يك ا نگشتز ني ر ا د يه آن چه قد ر ا ست فر مو د ده شتر, د و ا نگشت بيست شتر, سه ا نگشت سي شتر, چها ر ا نگشت بيست شتر تعجب كر د سه ا نگشت بيشتر از چها ر ا نگشت ا ست فر مو د قياس د ر د ين مو جب محق د ين ميشو د ان ا لمر اه تعا قل ا لر جل ا لي ثلث ا لد يت فاذ ا بلغ ا لثلث ر جع ا لي ا لنصف . و ليس من مذ هبنا ا لقياس ا و ل من قاس هو ا بليس و عا مه عميا ا غلب ا حكام آ نها مبني بر قياس و ا ستحسان ا ست....
لطفا منتظر باشید ...
