سوره‌ فاتحه‌ الكتاب‌ ; آيه 5 - تفسیر اطیب البیان نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تفسیر اطیب البیان - نسخه متنی

سید عبد الحسین طیب اصفهانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

سوره‌ فاتحه‌ الكتاب‌ ; آيه 5

متن عربي

ياك نعبد وياك نستعين

ترجمه فارسي

(پروردگارا!) تنها تو را مى‏پرستيم; و تنها از تو يارى مى‏جوييم. (5)

ترجمه انگليسي / English Translation

Thee do we worship, and Thine aid we seek.

تفسير 1

(5)(واياك نستعين ):نسبت مي دهيم عبادت را به ذات خودمان و ادعا مي كنيم درحالي كه در همين عبادت هم ازتو نيرو مي گيريم و ازخودمان استقلالي نداريم ، پس (اياك نعبدواياك نستعين ) روي هم يك معنا رامي رسانند و آن عبادت خالصانه است كه هيچگونه شائبه اي درآن نيست و اخلاص بابكاربردن بدل منافات دارد و لذا كلمه اياك تكرار شده است .

تفسير 2

ا ياك نعبد و ا ياك نستعين :( ترا عبا دت مي كنيم و از تو يا ري ميجو ئيم) د ر بيان ا ين آ يه چند مطلب را
بايد متذ كر شو يم: مطلب ا و ل د ر ر جوع از غيبت بخطاب: يكي از محسنات كلام د ر لسان عرب ر جوع از غيبت بخطاب و حضو ر و يا عكس آن ا ست و ا ين د ر آ يات قر آن و خطب و كلمات فصحاء بسيا ر ا ست كه بر اي ا شعا ر مطلبي يا تلو يح و ا شا ره با مري از حا لت غياب بخطاب يا حضو ر باز گشت نمو ده و كلام ر ا ا د ا مه ميد هند يا از حا لت حضو ر و خطاب بحا لت غياب ر جوع نمو ده و مقصو د شا نر ا بيان ميكنند. و د ر آ يه شر يفه و جه ر جوع از غيبت بخطاب ا ينستكه چون د ر آ يات قبل كما لات و صفات حضرت با ري ر اذ كر نمو د بمنز له علت بو د بر ا ينكه بنده با يد د ر جميع حا لات متو جه با و با شد و جزا او كسي ر ا نپر ستد و از غير ا و كمك نخوا هد لذ ا متو جه با و شده ميگو يد ا ياك نعبد و ا ياك نستعين و از همين جهت كلمه ا ياك مفعو ل را بر نعبد و نستعين فعل مقدم د ا شت كه د ليل بر حصر با شد ز ير ا غير حق خا لي از ا ين كما لات و شئو نات بو ده نه سزاوا ر پر ستش و نه قا بل ا ستعا نت هستند و ا ين آ يه ا ساس شرك را ا بطا ل نمو ده و بصد اي ر سا و بيا ني مبني بر برهان به تمام مشر كين گو شز د كرده كه بت و
آتش و شمس و كوا كب و گا و و گو سا له و هر چه و هر كه غير خد ا ست چون نقص صرف و ا حتياج محض و خا لي از هر گو نه كما لذ ا تي ا ست لا يق پر ستش و قا بل نيا يش نميبا شند و از ا ينجهت بصيغه متكلم مع ا لغير آ و ر د يعني همه با تفاق متو جه بچنين معبو دي بو ده و د ست نياز بد ر گاه بي نياز ا و د ر از نمو ده ا يم و گو يا ازز بان همه ممكنات ميگو يد ا ياك نعبد و ا ياك نستعين و ا گرز بان بعض از آ نها ما نند كفا ر و مشر كين خلاف ا ين ر ا گو يا با شندز بان حا ل آ نها قطعا متكلم با ين مقا ل خو ا هد بو د مطلب د وم : د ر د لا لت ا ين آ يه بر بطلان جبر و تفو يض: ا ين آ يه مبا ر كه جبر و تفو يض ر ا صر يحا رد نمو ده و ا ختيا ر ا مر بين ا لا مر ين را ا ثبات ميكند و قبل از بيان د لا لت ا ين آ يه بر ا ين مو ضوع, مختصري د ر ا ين با ره تو ضيح ميد هيم : طا يفه از حكماء و بعضي از عر فاء و كثيري از عا مه ا شا عره از آ نان قا ئل شد ند كه بنده گان د ر كا رهاي خو د مجبو ر بو ده و آ لت بد ون ا ر ا ده د ر د ست فا عل و مؤثر حقيقي عا لمند ز ير ا هر فعلي كه د ر ا ين عا لم و ا قع ميشو د مستند بعلت بو ده و ا گر علت آن ممكن با شد باز نياز مند بعلت خو ا هد بو د تا سلسله علل منتهي بعلت ا لعلل يعني و ا جب ا لو جو د گر د د و ا فعا ل بنده گان از ا مو ر ممكنه و نياز مند بعلت بو ده و نا چا ر علت آ نها منتهي با را ده وا جب ا لو جو د ميشو د زيرا بنده گان از خو د ا ر ا ده و ا ختيا ر ند ا ر ند, و بچا ره از ظو ا هر آ يات هم متمسك شده ا ند, ا ين طا يفه را جبر يه و مسلك آ نها ر ا جبر مينا مند و ا ين مذ هب علا وه بر ا ينكه از نظر و جد ان با طل ا ست ز ير ا هر كس بين كا رها ئي كه با ختيا ر ميكند با كا ر ها ئيكه از ر وي جبر و ا ضطر ا ر ميكند فرق ميگذ ا ر د, و ميان حر كت د ست مر تعش و لرز ان با حر كت د ست سا لم, و پا ئين آ مد ن از بام با ا فتا دن از آن تفا وت قا ئل ا ست لازم آ يد كه د ستگاه نبوت ا ر سا ل پيغمبر ان و فر و د آ مدن كتب آ سما ني و ا مر بمعر وف و نهي از منكر و تكليف و وعد و و عيد و ثو اب و عقاب و مجاز ات ر وز قيا مت تما ما لغو و بيهو ده با شد زيرا هر كه هر چه ميكند مجبو ر ا ست و نميتو ا ند غير آن كند و نه ا و را ملا متي و نه مثبوت يا عقو بتي ا ست طا يفه د يگر از عا مه قا ئل شد ند كه ا نسان د ر كا ر هاي خو د مستقل ا ست و ا فعا ل صا د ره از ا و مستند با و ست و خد ا و ند را د خا لتي د ر آ نها نيست, ا ين طا يفه را مفو ضه و مذ هب آ نا نرا تفو يض
گويند, و ا ين عقيده ر ا از يهو د ا خذ كر ده ا ند كه گفتند خد ا و ند ر وز يك شنبه شر وع بخلقت آ سما نها و
زمين و سا ير مخلو قات نمو د و ر وز جمعه تمام شد و ر وز شنبه ا ستر ا حت نمو د, و ا ين د ستگاه عا لم را بكا ر ا نداخت و خو د از كا ر بر كنا ر شد و خد ا و ند د ر مذ مت آ نها ميفر ما يد: قا لت ا ليهود يد ا لله مغلو لت غلت ا يد يهم و لعنو ا بما قا لو ا بل يد اه مبسو طتان ينفق كيف يشاء يهو د گفتند د ست خد ا بسته
است, د ست آ نان بسته با د و بو ا سطه آ نچه گفتند مو ر د لعنت قرا ر گر فتند, بلكه د و د ست خد ا باز ا ست وهر طوريكه بخو ا هد ا نفاق ميكند و ا ين مذ هب نيز بر خلاف و جد ان ا ست زيرا مي بينيم چه بسيا ر كارها ئيكه ا نسان تمام هم و كو شش خو د ر ا صرف ميكند و و سا ئل و ا سباب آ نر ا فر ا هم مينما يد ولي با نجام آ نها مو فق نميشو د و از ا مير ا لمؤ منين عليه ا لسلام ر وا يت شده كه فر مو د: ( عر فت ا لله بفسخ ا لعز ا ئم و نقض ا لهمم) خد ا را شنا ختم بو ا سطه فسخ كر دن و بر هم زد ن قصد ها و شكستن
ا را ده ها و طا يفه ا ما ميه و جماعتي از معتز له معتقد ند كه بنده گان د ر عين ا ينكه د ر ا فعا ل خو د د ا راي ا را ده و ا ختيا ر ند, ا را ده و ا ختيا ر آ نان تحت ا را ده و ا ختيا ر حق تبا رك و تعا لي ا ست و هر كا ريكه ا نجام مي د هند مستند با ختيا ر خو د آ نها ست, از ا ين جهت مستحق مدح يا ذ م و ثواب يا عقاب ميبا شند لكن ا ر ا ده و ا ختيا ر آ نان و همه ا سباب و و سا ئل آن تحت ا ر ا ده و قد رت خد ا و ند ا ست و ا گر آ ني فيض خو د را از آ نها قطع كند ا را ده و ا ختيا ر بلكه نير و و حيو تي بر اي آ نها با قي نميما ند, ا ين مذهب را مذ هب ا ختيا ر و ا مر بين ا لا مر ين گو يند و ا ين آ يه مبا ر كه ا ين مذ هب ر ا ا ثبات و آن د و مذ هب را رد ميكند, زيرا فعل عبا دت و ا ستعا نت را به بنده نسبت ميد هد و لي كمك و يا ري و نير وي بر ا نجام فعل را از خد ا ميخو ا هد, و تفصيل كلام ر ا د ر ا ين با ره د ر محل منا سب تر بيان خو ا هيم كر د ا نشاء الله تعا لي و د ر مجلد ا و ل كلم ا لطيب صفحه 137-146 بيان كر ده ا يم.
مطلب سوم: مفا د حصر يكه د ر د و جمله ا ياك نعبد و ا ياك نستعين از تقد يم مفعو ل ا ستفا ده ميشو د مختلف ا ست د ر جمله ا و ل حصر از جهت ا ستحقاق عبو د يت ا ست كه غيرذ ات حق تبا رك و تعا لي
استحقاق عبو د يت ند ا ر د. و د ر جمله د وم از جهت منحصر بو دن ا حتياج بنده با عا نت پر و ر د گا ر و عد م ا حتياج ا و بغير حق ا ست ز ير ا هر كه هر چه غير حق با شد محتاج و نياز مند بحضرت ا و ست و ا و بر اي بنده اش كا في و بس ا ست ا ليس الله بكاف عبده آ يا خد ا بنده اش ر ا كا في نيست؟ و هر كه
د ست ا حتياج و ا ميد ش را پيش غير ا و د ر از كند خد ا و ند ا ميد ا و را قطع ميكند چنا نچه د ر حد يث
قد سي ميفرما يد و عز تي و جلا لي لا قطعن ا مل آ مل غيري قسم بعزت و جلا لم ا لبته ا ميد هر كسي كه بغير من ا ميد وار با شد قطع خو ا هم كر د و ا ين خو د يكي از مر ا تب تو حيد بلكه مر تبه اعلاي
آ نست كه از آن بتو حيد نظري تعبير ميشو د يعني ا نسان د ر همه كا رها نظرش بخد ا با شد و بس, ا ميد ش بغير ا و و خو فش از غير ا و و تو كل و ا عتما دش بر غير ا و نبا شد, جز ا و نبيند و جز ا و نخو ا هد و بجز ا و علا قه ند ا شته با شد ما جعل ا لله لر جل من قلبين في جو فه.
مطلب چها رم، د ر معني عبا دت: ا صل عبا دت بمعني تذ لل و خضوع و ا نكسا ر و لاز مه ا ين معني
ا طاعت و فر ما نبر دا ري نسبت بمو لي ا ست و ا ين د ا ر اي مر ا تبي ا ست از قبيل ا طا عت بنده از مو لي و آ قاي خو د كه بحكم شرع و ا جب ا ست و ا طاعت ا فر ا د از كسا نيكه و لا يت شرعي بر آ نها دا ر ند ما نند آ باء و ا جد ا د و حكام شرع, و ا طا عت از ا و لي ا لا مر و صا حب ا ختيا ر ا تيكه خد ا معين
فرمو ده چون پيغمبر صلي ا لله عليه و آ له و سلم و ا ئمه هدي كه بنص آ يه شر يفه ا طيعو ا ا لله و ا طيعو ا ا لر سو ل و ا و لي ا لا مر منكم و ا طلاق عبو د يت با ين مرا تب از همان جنبه ا طا عت و
فرما نبردا ري ا ست و ا ما حقيقت عبو د يت كه غا يت تذ لل و ا نكسا ر و خا كسا ري با شد مختص بذ ات
وا جب ا لو جو د و ما لك ا لر قاب و و لي و صا حب ا ختيا ر حقيقي وذ ا تي, حضرت حق تبا رك و تعا لي
است و ان مر ا تب نيز چون د ر طو ل ا طا عت حق قر ا ر گر فته ا ست عين ا طا عت حق محسوب ميشو د و بر اي عبا دت ا نو اع و ا قسا مي ا ست :1- عبا د تيكه ر ا جع بر وح و عقل ا ست و آن علم و تحصيل يقين به عقا ئد و معا رف د يني ميبا شد.2- عبا د تيكه مر بو ط بنفس ا ست كه عبا رت از تكميل نفس وآرا ستن آن بملكات و صفات پسند يده و ازا له و پير ا ستن آن از ا خلاق رذ يله با شد.3- عبا دت اعضاء و جوا رح از قبيل زبان چشم گوش د ست پا و سا ير اعضاء و جوا رح كه براي هر كد ام عبا د تي مقر ر ا ست.4-عبا د ت ما لي ما نند خمس و ز كوه و صد فات و ا نفا قات و ا جب و مستحب5- عبا دت معا شرتي است كه با خويشان و ا رحام و همسا يگان وذ وي حقوق و سا ير طبقات مر دم مطا بق د ستو ر ات و ا و ا مر د يني ر فتا ر شو د مطلب پنجم: ا عا نت حق تبا رك و تعا لي بر د و قسم ا ست: ا عا نت عا مه كه نسبت بجميع ا فر ا د ا ست ما نند ا يجا د ا سباب تكو ينيه و جعل ا سباب تشر يعيه كه هر كس بتو ا ند سعا دت د نيوي و ا خر وي را تحصيل كند و عذ ري بر اي ا و نبا شد و حجت بر همه تمام با شد و ا عا نت خا صه كه عبا رت از تو فيقات و تا ييد ا تي ا ست كه خد ا و ند تبا رك و تعا لي نسبت بمؤ منين و كسا نيكه د ر راه حق قد م ميگذ ا رند ا فا ضه ميفر ما يد و ا ين يك نوع مثو بات د نيوي ا ست كه د ر ا ثر عبا دت و ا متثا ل ا وا مر حضرت ا حد يت شا مل حا ل بنده گان ميشو د و هر چه كو شش و جد يتشان د ر طر يق بند گي حق بيشتر شو د ا لطاف وعنا يات خا صه حق نسبت به آ نها ا فز ونتر گر د د و ا بو اب و طرق خير و سعا دت بر آ نها مفتوح تر شو د چنا نچه ميفر ما يد: و ا لذ ين جا هد و ا فينا لنهد ينهم سبلنا كسا نيكه د ر ر اه ما مجا هدت و كو شش نما يند آ نا نر ا بر ا ههاي خو د مان كه طرق خير و سعا دت ا ست ر ا هنما ئي ميكنيم

/ 6486