فتلقى ادم من ربه كلماتٍ فتاب عليه نه هو التواب الرحيم
ترجمه فارسي
سپس آدم از پروردگارش كلماتى دريافت داشت; (و با آنها توبه كرد.) و خداوند توبه او را پذيرفت; چرا كه خداوند توبهپذير و مهربان است. (37)
ترجمه انگليسي / English Translation
Then learnt Adam from his Lord words of inspiration, and his Lord Turned towards him; for He is Oft-Returning, Most Merciful.
تفسير 1
(37)(فتلقي ادم من ربه كلمات فتاب عليه ):(پس آموخت آدم ازپروردگارش كلماتي را و بسوي او توبه نمود)،(تلقي ) به معناي آموختن به وسيله تلقين مي باشد و اين ، گرفتن كلام با فهم و دريافت درست است و همين آموختن توبه را برآدم (ع ) هموار نمود وازاينجا ظاهر مي شود كه توبه دو قسم است ،يكي توبه اي ازجانب خدا كه آن ، برگشت بسوي بنده است با رحمت و ديگري توبه اي ازجانب بنده و آن بازگشت بسوي خداست با استغفار و ترك معصيت ومتعاقب آن توبه اي از جانب خداست به پذيرش و قبول توبه بنده ،پس توبه بنده پيچيده و محفوف است بين دو توبه از پروردگارش ،(ثم تاب عليهم ليتوبوا)(35)(خدابسوي آنها توبه كرد تا توبه نمودند)، چون همانا ازجمله اسمائي كه آدم ازخداوند فرا گرفت كاري بود كه گنه كار را هنگام گناه مفيد واقع مي شود و شايدآموختن و تلقي او ازپروردگار به چيزي ازآن اسماء مربوط باشد ،و آدم پس ازارتكاب آن امر هبوط يافت اما اگر آدم در همان مهبط خود باقي مي ماند ،هلاك مي شد و اگر به سعادت اولي خود باز مي گشت ،نفس خود را به تعب افكنده بود،پس در هر حال به نفس خود ستم كرد، جز اينكه با همين عمل خود را در مسيرسعادت و در طريق كمال قرار دادكه اگر اين عمل را نمي كرد و به زمين نازل نمي شد متوجه ذلت و مسكنت و قصور خويش نمي گرديد و لذت توبه رانمي يافت و به آن سعادت و كمال نمي رسيد و بدون برخورد با رنج و زحمت مادي ارزش روح و راحت در جوار رب العالمين را در نمي يافت ، چون توبه همان راهي است كه آن را براي هدايت به روي بشر گشودند و به دنبال همين راه و هدايت بود كه در هرعصري ،ديني و ملتي براي بشر تشريع شده ،لذا هبوط آدم امري تكويني بود كه لازمه اش نزديكي وي به درخت ممنوعه بود، مانند اينكه لازمه كشته شدن ، سم خوردن يابه آتش سوخته شدن است يا لازمه دخول درآتش ترك صلاه است ،(انه هو التواب ): همانا اوست آمرزنده چون با مغفرت خويش بسوي بنده باز مي گردد،(الرحيم ):و مهربان است به سبب اين مغفرت نسبت به بندگانش (36).
تفسير 2
پس آ دم كلما تي ر ا از پر و ر د گا رش فر ا گر فت و خد ا و ند تو به ا و ر ا پذ ير فت بد ر ستيكه خد ا و ند بسيا ر تو به پذ ير نده و بخشا ينده ا ست . تلقي ا خذ مقر ون بقبو ل ا ست يعني پذ ير فتن چيزي و گر فتن آ نست و مر ا د از كلمات د ر ا خبا ر بحسب ظا هر مختلف ا ست د ر بعض ا خبا ر د ا ر د كه آن كلمات لا آ له ا لا ا لله سبحا نك ا للهم و بحمدك عملت سوء و ظلمت نفسي فا غفر لي و ا نت خير ا لغا فر ين لا آ له ا لا ا نت سبحا نك ا للهم و بحمدك عملت سوء و ظلمت نفسي فا غفر لي و ا نت خير ا لر ا حمين لا آ له ا لا ا نت سبحا نك ا للهم و بحمدك عملت سوء و ظلمت نفسي و تب علي ا نك ا نت ا لتو اب ا لر حيم بو ده. و د ر بعضي ا خبا ر ا ست كه آن كلمات سبوح قد وس رب ا لملا ئكت و ا لر وح سبقت ر حمتك غضبك لا ا له ا لا ا نت ا ني ظلمت نفسي فا غفر لي و ا ر حمني ا نك ا نت ا لتو اب ا لر حيم ا لغفو ر بو ده و د ر بعضي ا خبا ر مر و يه د ر كا في و فقيه ا ست كه آن كلمات ا سا مي خمسه طيبه محمد و علي و فا طمه و حسن و حسين ا ست كه آ دم ا نو ا ر و ا شباح آ نان ر ا د ر عرش مشا هده نمو د و بمقام قرب آ نها معر فت پيد ا كر د و خد ا و ند گا ر ر ا ب آ نها قسم د ا د تا خد ا و ند تو به ا و ر ا پذ ير فت. و جمع بين ا ين ا خبا ر با ين نحو ممكن ا ست كه آ دم بتقصير خو د ا عتر اف كر ده با شد چنا نچه مفا د آ يات شر يفه ا ست قا لا ر بنا ظلمنا ا نفسنا و ان لم تغفر لنا و تر حمنا لنكو نن من ا لخا سر ين و خد ا و ند ر ا بو حد ا نيت ستو ده و با سماء مقد سه اش ا سماء خد ا يش يا د نمو ده و بمقام خمسه طيبه قسم د ا ده با شد تا تو به ا و مو ر د قبو ل و ا قع شده: و تاب ا گر با لي متعدي شو د فعل عبد ا ست بمعني باز گشت بطرف خد ا ما نند ا ني تبت ا ليك و ا گر بعلي متعدي شو د فعل خد ا ست و بمعني قبو ل تو به ا ست مثل همين آ يه فتاب عليه و و جوب تو به از طرف بنده عقلي ا ست ز ير ا تو به د فع ضر ر ا ست و و جوب د فع ضر ر بقد ر ا مكان ضر و ري ا ست و ا و ا مر شر عي نسبت بتو به ا ر شا دي ا ست و ا عما ل مو لو يت د ر آن نشده چه ا گر ا مر مو لوي بو د مستلزم ا ين ميشد كه يك معصيت مو جب عقو بات غير متنا هي شو د هر گاه د ر تو به تا خير گر د دز ير ا هر آ ني كه تا خير شو د يك معصيت محسوب ميگر د د و ا ين با لضر و ره با طل و منا في آ يه شر يفه و من جاء با لسيئت فلا يجزي ا لا مثلها خو ا هد بو د. و ا ما قبو ل تو به از طرف خد ا و ند بعضي گفتند و جوب عقلي د ا ر د چون فعلش حسن و تر كش قبيح ميبا شد, و بعضي گفتند چون د ر قر آن و عده فر مو ده كه تو به عبد ر ا قبو ل ميكند ان ا لله يقبل ا لتو به عن عبا ده و خلف و عده بر خد ا و ند قبيح ا ست از ا ينجهت و ا جب ا ست. و بعضي گفتند قبو ل تو به تفضل ا ست و ا گر قبو ل نكند كا ر قبيحي ننمو ده ا ست. و حق ا ينستكه قو ل بو جوب عقلي آن ممنوع ا ست بر اي ا ينكه معلوم نيست قبو ل نمو دن تو به مطلقا حسن با شد و ثا نيا و جوب بر فعل حسني ما د ا ميكه تر كش قبيح نبا شد و خلاف عد ل نشو د, ممنوع ا ست, و ثا لثا و عده قبو ل تو به هم منو ط بشر ا يطي ا ست و بطو ر مطلق نيست. و د ر هر صو رت آ يات و ا خبا ر د ر فضيلت تو به بسيا ر ا ست و ما شمه از آ نها ر ا د ر ضمن اذ كا ر نماز د رذ يل كلمه ا ستغفا ر تذ كر د ا د يم و حقيقت تو به همان پشيما ني ا ست چنا نچه از پيغمبر ا كرم صلي ا لله عليه و آ له و سلم ر و ا يت شده كه فر مو د ا لندم تو بت و ا لبته پشيما ني لو از مي د ا ر د مثل ا ينكه ا گر قا بل تد ا رك ا ست با يد تد ا رك كند ما نند نماز و ر وزه و نحو ا ينها و ا گر حقوق ا لناس ا ست بصا حبا نش ر د كند د ر صو ر تيكه آ نها ر ا ميشنا سد و ا گر نميشنا سد و يا د ستر سي ند ا ر د ر د مظا لم د هد و ا گر قا بل ر د مظا لم نيست تر ضيه و يا ا حسان و يا طلب مغفرت نما يد و با لجمله آ نچه و ظيفه شر عي ا و ميبا شد عمل نما يد, و همچنين عازم شو د كه د يگر باز گشت بمعصيت نكند و و جوب تو به بحكم عقل و ا و ا مر قر آ ني ثا بت و فو ر يت آن بو ا سطه خطر مرك و ر سيدن آن و سيا هي و قسا وت قلب و عدم مو فقيت بتو به, محقق ا ست. و كلمه تو اب صيغه مبا لغه ا ست و ا گر بعبد نسبت د ا ده شو د بمعني بسيا ر تو به كننده و كسي ا ستكه د ا ئما مو فق بتو به ا ست و هميشه از ا عما ل خو د بطرف خد ا باز گشت ميكند, د ر قر آن ميفر ما يد ان ا لله يحب ا لتو ا بين و ا گر بخد ا نسبت د ا ده شو د يعني بسيا ر قبو ل تو به ميكند و هميشه د ست قبو لش بطرف گنا هكا ر ان د ر از ا ست و كلمه ان مؤ كده و ا نت ضمير فصل و تعبير بجمله ا سميه كه د لا لت بر د و ام د ا ر د و تعبير بلفظ تو اب, تما مات, كيد د ر قبو ل نمو دن تو به ا ست. و ا ماذ كر ا سم ر حيم بعد از تو اب ممكن ا ست ا شا ره بعليت و سببيت بر اي قبو ل تو به با شد يعني چون خد ا و ند ر حيم ا ست تو به ر ا قبو ل مينما يد و پذ ير فتن تو به بو ا سطه ر حمت و عنا يت ا و ست و ممكن ا ست بر ا مرز ا ئدي د لا لت د ا شته با شد با ين معني كه خد ا و ند علا وه بر قبو ل نمو دن تو به بنده, ا و ر ا مو ر د ر حمت و عنا يت و تفضل خو د هم قر ا ر ميد هد چنا نچه د ر آ يه د يگر ميفر ما يد ا و لئك يبد ل ا لله سيا تهم حسنات يعني خد ا و ند سيئات تو به كنند گان ر ا بحسنات تبد يل ميفر ما يد. و ا لحمد لله ا و لا و آ خر ا و ظا هر ا و با طنا و صلي ا لله علي محمد و آ له صلاه كثيره ا ئمت و كان ا لفر اغ من ا تمام هذ ا ا لجزء من ا لتفسير يوم ا لجمعه29 ر بيع ا لثا ني1382 مطا بق6 ميز ان1341 سيد عبد ا لحسين طيب
لطفا منتظر باشید ...
