سوره‌ بقره‌ ; آيه 143 - تفسیر اطیب البیان نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تفسیر اطیب البیان - نسخه متنی

سید عبد الحسین طیب اصفهانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

سوره‌ بقره‌ ; آيه 143

متن عربي

وكذلك جعلناكم امه وسطا لتكونوا شهدا على الناس ويكون الرسول عليكم شهيدا وما جعلنا القبله التي كنت عليها لا لنعلم من يتبع الرسول ممن ينقلب على عقبيه ون كانت لكبيره لا على الذين هدى الله وما كان الله ليضيع يمانكم ن الله بالناس لرووف رحيم

ترجمه فارسي

همان‏گونه (كه قبله شما، يك قبله ميانه است) شما را نيز، امت ميانه‏اى قرار داديم (در حد اعتدال، ميان افراط و تفريط;) تا بر مردم گواه باشيد; و پيامبر هم بر شما گواه است. و ما، آن قبله‏اى را كه قبلا بر آن بودى، تنها براى اين قرار داديم كه افرادى كه از پيامبر پيروى مى‏كنند، از آنها كه به جاهليت بازمى‏گردند، مشخص شوند. و مسلما اين حكم، جز بر كسانى كه خداوند آنها را هدايت كرده، دشوار بود. (اين را نيز بدانيد كه نمازهاى شما در برابر قبله سابق، صحيح بوده است;) و خدا هرگز ايمان ( نماز) شما را ضايع نمى‏گرداند; زيرا خداوند، نسبت به مردم، رحيم و مهربان است. (143)

ترجمه انگليسي / English Translation

Thus, have We made of you an Ummat justly balanced, that ye might be witnesses over the nations, and the Apostle a witness over yourselves; and We appointed the Qibla to which thou wast used, only to test those who followed the Apostle from those who would turn on their heels (From the Faith). Indeed it was (A change) momentous, except to those guided by God. And never would God Make your faith of no effect. For God is to all people Most surely full of kindness, Most Merciful.

تفسير 1

(143)(و كذلك جعلنا كم امه وسطا لتكونوا شهداءعلي الناس و يكون الرسول عليكم شهيدا):(و ما شما را اينچنين امتي وسط قرار داديم تا شاهدان برساير مردم باشيد و رسول بر شما شاهد باشد)پس امت محمد(ص ) در حدتعادل و وسط قرار دارد و از جانب صراط مستقيم بسوي چپ و راست يا افراطو تفريط مائل نمي شود، چون مشركين و وثني ها كه نه به معاد اعتقاد دارند و نه به خدا، بنابراين تمام هم آنها زندگي دنيوي و زر وزيور ظاهري آنست و غرق درماديت مي باشند و توجهي به فضايل معنوي و روحاني ندارند و نصاري به عكس بسوي رهبانيت ميل كرده اند و كليه كمالات مادي و جسمي را كه خداوندآنها را در نشئه بشر قرار داده است رها كرده اند واصحاب روح هستند و چون اسباب مادي را كنار گذاشته اند نتيجه را هم باطل كرده اند، چون دنيا مزرعه آخرت و سبب نيل به آنست (يهود هم كه مانند مشركين غرق در ماديت و زرپرستي مي باشند)، اما امت اسلام به تحقيق بين اين دو كمال و سعادت را جمع نموده اند و ماديت و معنويت را در حد اعتدال برگزيده اند، پس اسلام امتي متعادل و ميانه است كه هر دو طرف با آن سنجيده مي شوند، لذا اين امت شهيد وگواه است بر ساير امم .و بر همه آنان ، فرد اكمل و اتم آنها شاهد است ، يعني نبي اسلام (ص ) و بااينكه اين معني صحيح است اما زماني صحيح است كه امت را ميزان بگيريم نه شاهد ،و شهادت بر حقايق اعمال مردم در دنيا عمل مي شود، مثل انقياد وسرپيچي يا رد وقبول يا صلاح و فساد و اداي اين شهادت در روز قيامت ازجانب همه شاهدان ، حتي اعضاي بدن انسان هم خواهد بود، روزي كه حضرت رسول (ص ) قيام مي كند و مي فرمايد:(يا رب ان قومي اتخذوا هذا القران مهجورا)(65)،(اي پروردگار من ،همانا امت من اين قرآن را مهجور قرار دادند)،واين كرامت در شهادت دادن اختصاص به اولياء و طاهرين از امت دارد(66)، نه اهل فسق و عصيان از امت ،پس شهادت علي رغم اينكه به طور كلي به امت اسلام نسبت داده شده ، بر همه آنان حمل نمي شود كما اينكه فضيلت داشتن بني اسرائيل بر عالمين اختصاص به همه آنان ندارد،اين معنا اگر چه صحيح بنظرميرسد ،اما معناي بهتر آنست كه بگوئيم منظور از وسط بودن امت ، قرار داشتن آن بين مردم و بين رسول است نه بين دو جانب افراط و تفريط، يعني امت اسلام واسطه ميانه رسول و مردمند و پيامبر در قلوب مسلمانان علم كتاب و حكمت رابه وديعه گذاشته است و اوست كه در راه تطهير و تزكيه پيش قدم برهمه امت مي باشد،(وما جعلنا القبله التي كنت عليها الا لنعلم من يتبع الرسول ممن ينقلب علي عقبيه ):(و ما قرار نداديم آن قبله اي راكه تو برآن بودي جز براي آنكه بدانيم چه كسي رسول را پيروي مي كند و چه كسي به عقب خود بر مي گردد) پس از نفوذامر خود روي مي گرداند تا آنچه مخفي است آشكار شود و سبب اين تغيير وتبديل ، تكميل ايمان مردم و تشخيص دادن مطيعان از عاصيان و روي گردانان است ،(و ان كانت لكبيره الا علي الذين هدي الله ):(هر چند كه اين امر جز بركساني كه خدا هدايتشان كرده بسيار دشوار است ) البته تغيير قبله امري نامأنوس و دشوار است كه فقط قلبهائي آن را به آساني پذيرا مي شوند كه از جانب خداهدايت شده اند و متمسك به اوامر الهي هستند و هيچ دشواري در امر خدانمي بينند،(و ما كان الله ليضيع ايمانكم ان الله بالناس لرؤف رحيم ):(و خدا هرگزايمان شما را ضايع و باطل نمي كند، همانا خداوند نسبت به مردم بسيار مهربان ورئوف است )، يهود گفتند: اگر قبله سابق شماباطل شده ،پس نمازهاي شما كه تاكنون رو به بيت المقدس خوانده ايد باطل است ، واگر قبله قبلي شما حق بودپس توجه جديد شما به سوي كعبه باطل و نادرست است و نماز فعلي شما باطل است و اين دليل بر آنست كه محمد(ص )ازناحيه خود حرفي زده است و وحي در اين خصوص به او نرسيده ، و اين روش يهود است كه راه خدا را سد نمايند وهنگامي كه خدا حكمي ر انسخ مي كند جار و جنجال و فتنه به راه بياندازند ،اماخداوند مي فرمايد: همه اعمال شما صحيح است و خدا نسبت به همه رأفت ومهر دارد، رأفت اختصاص به اشخاص مبتلا و بيچاره دارد، اما رحمت و مهر اعم است و شامل همه موارد مي شود.

تفسير 2

و همچنين شما ر ا ا مت و سط قر ا ر د ا د يم بر اي ا ينكه گو ا هان بر مر دم با شيد و پيغمبر بر شما گو اه با شد, و قبله قر ا ر ند ا د يم آن قبله ر ا كه تو بر آن ميبا شي مگر بر اي ا ينكه بد ا نيم و جد ا كنيم كسي ر ا كه پير وي پيغمبر ر ا ميكند از كسي كه بر ميگر د د بر پشت پاي خو د از د ين بر ميگر د د و هما نا ا ين تحو يل قبله گر ان بو د مگر بر كسا نيكه خد اي آ نان ر ا هد ا يت نمو د, و خد ا ا يمان عمل شما ر ا ضا يع نميكند هما نا خد ا و ند نسبت بمر دم رؤف و مهر بان ا ست و كذ لك جعلنا كم ا مت و سطا ظا هر ا ينستكه ا ين جمله تا شهيد ا آ يه مستقله با شد و مر بو ط ب آ يه قبله و جمله آ يه بعد نبا شد چنا نچه د ر بعض مصا حف هم آ يه مستقله شمر ده شده و با لغ بر ده حد يث از ا مير ا لمؤ منين و حضرت با قر و حضرت صا دقع د ر كا في و تفسير عيا شي و غير آ نها از صفا ر و غيره ر و ا يت شده كه مر ا د از ا مت و سط ا ئمه طا هر ين ميبا شند و با ا ين تظا فر ا خبا ر ا حتياج بتمحلات بعض از مفسر ين كه ميخو ا هند آ يه ر ا ب آ يات قبله مر تبط كنند نيست بلكه ممكن ا ست ا ين آ يه نيز ما نند آ يه ا ليوم ا كملت لكم د ينكم ا لا يت كه جز و آ يات ر ا جعه بحر مت ا كل ا قسام حيو ا نات قر ا ر د ا ده شده با ا ينكه هيچ ا ر تبا طي با آ نها ند ا ر د و ما نند آ يه عبا رت از گر و هي ا ست كه و حدت نسبي د ا شته با شند و از باب تو سعه بر ا هل يك ملت ا طلاق ميگر د د و و سط بمعني عد ل و ر اه مستقيم ا ست كه بين د و طرف ا فر ا ط و تفر يط با شد و ا مت و سط يعني گر و هي كه د ر جميع شئون فر دي و ا جتما عي د ا ر اي ر وش مستقيمي بو ده و بطرف ا فر ا ط و تفر يط منحرف نشو ند و ا ين خا صه معصو مين يعني ا ئمه طا هر ين ميبا شد كه از هر جهت د ر حد و سط بو ده ا ند. ا ما از حيث ا عتقا د ات: د ر با ره خد ا معتقد بتو حيد بو ده كه حد و سط بين ا نكا ر و جو د حق و شرك ا ست و معتقد بعينذ ات بو دن صفات ر بو بي كه حد و سط بينز يا ده صفات و ا نكا ر ا صل صفات ا ست كه منسوب ببعض حكماء ميبا شد و د ر باب عد ل معتقد با ختيا ر كه حد و سط بين جبر و تفو يض ا ست و د ر باب نبوت قا ئل بعصمت ا نبياء كه حد و سط بين غلو و ا نكا ر نبوت ا ست, و د ر ا ما مت قا ئل بشئو ني بر اي ا ما مند كه حد و سط بين غلو و ا نكا ر ا ما مت ا ست و د ر معا د معتقد بمعا د جسما ني و ر و حا ني بو ده كه حد و سط بين ا نكا ر معا د و مذ هب بعض عر فا ست و همچنين حد و سط بين قو ل بمعا د جسما ني تنها و معا د ر و حا ني صرف ا ست ا ما از حيث ا خلاق: متخلق بجميع ا خلاق فا ضله و صفات پسند يده بو ده ا ند كه حد و سط بين ا فر ا ط و تفر يط د ر ا خلاق ا ست مثلا ملكه شجا عت حد و سط بين تهو ر و جبن و علم حد و سط بين جر بزه و جهل, و سخا وت حد و سط بين ا سر اف و بخل, و تو ا ضع حد و سط بين تكبر وذ لت و همچنين سا ير ا خلاق. ا ما از حيث ا عما ل: د ا ر اي مقام عصمت بو ده و كو چكتر ين عملي كه بر خلاف مو از ين شرع و عقل با شد از آ نها صا د ر نميشده و د ر شئونز ند گي جنبه ر وح و جسم هر د و ر ا ر عا يت نمو ده و از ر هبا نيت و د ست كشيدن از مظا هرز ند گي و از تو غل د ر ما د يت منع نمو ده ا ند و با لجمله د ر جميع شئون حيا تي د ا ر اي مر تبه عد ل بو ده و قد مي بر غير مو از ين شرع و عقل بر ند ا شته ا ند, لتكو نو ا شهد اء علي ا لناس تا ا ينكه گو اه بر ا عما ل مر دم با شيد, ا ين مو هبتي ا ست كه خد ا و ند بخا ند ان عصمت و طها رت د ا ده كه آ نا نر ا ا مت و سط و بر گز يده خو د قر ا ر د ا ده و علم و ا حا طه ب آ نها عنا يت فر مو ده بر اي ا ينكه گو اه ا عما ل ا مت د ر ر وز قيا مت با شند چنا نچه مضمون بسيا ري از ا خبا ر وز يا ر ات مخصو صا مو ا ضعي ازز يا رت جا معه بر ا ين معني نا طق ا ست. و نميشو د خطاب د ر آ يه متو جه جميع ا مت با شدز ير ا قر ا ئتي د ر آ يه و بير ون از آ يه هست كه خطاب ر ا تخصيص ببعض ميد هد كه از آ نجمله ا ست.1- تعر يفي و تفسيري كه بر اي ا مت و سط شده كه بر گز يده و عد ل از هر جهت با شد با همه ا مت مطا بقت نميكندز ير ا د ر ميان ا مت ا فر ا د فا سق و منحرف از صر ا ط مستقيم و طا غي و سر كش و با لا خره مجرم و عا صي بسيا ر بو ده و مي با شند.2- ا مت و سط با يد شا هد بر ا عما ل مر دم با شند و بنا بر فر ما يش حضرت صا دقع چگو نه ميشو د كسيكه د ر د نيا شها دت ا و بر يك صاع از خر ما قبو ل نيست د ر محضر ا مم گذ شته شها دت د هد و شها د تش قبو ل شو د.3- ا گر مر ا د از ا مت و سط جميع ا مت با شند و مر ا د از ناس نيز همه آ نها با شند ا تحا د شا هد و مشهو د عليه لازم آ يد با ا ينكه نص آ يه مغا يرت ا ست4- شا هد با يد نا ظر ا عما ل و ا فعا ل مر دم با شد تا بتو ا ند شها دت د هد و كسا ني كه جا هل با فعا ل عبا د با شند چگو نه ميتو ا نند شها دت د هند پس با يد كسا ني با شند كه خد ا و ند د ر آ يه شر يفه قل ا عملو ا فيسري ا لله عملكم و ر سو له و ا لمؤ منون آ نان ر ا د ر ر د يف خو د و ر سو ل خو د قر ا ر د ا ده.5- د ر ا خبا ر و ا ر ده از ا ئمه طا هر ين و مبينان قر آن ا مت و سط با ئمه ا طها ر تفسير شده چنا نچه گذ شت و لام د ر لتكو نو ا بر اي غا يت ا ست و از آن ا ستفا ده ميشو د كه غرض از ا مت و سط قر ا ر د ا دن ا ئمه ا ين بو ده كه نا ظر و شا هد ا فعا ل با شند و از آ يات د يگر و ا خبا ر ا ستفا ده ميشو د كه د ر قيا مت شهو د بسيا ر ند كه از آ نجمله ا عضاء بدن ا نسان از چشم و گوش و د ست و پا و غيره ا ست كه بر ا فعا ل صا د ره از خو د شها دت ميد هند, و ر قيب و عتيد و كر ام ا لكا تبين و قر آن و مسا جد و ا مكنه وز ما نها و سا عات شب و ر وز و غير ا ينها و با لا تر از همه ذ ات ا قدس پر و ر د گا ر ميبا شد. و يكون ا لر سو ل عليكم شهيد ا و پيغمبر ا كرم صلي ا لله عليه و آ له و سلم د ر با ره ا ئمه ا طها ر شها دت ميد هد كه با مر ا ما مت قيام كر ده و بو ظا يف محو له بخو د ر فتا ر نمو ده ا ند و نه تنها ر سو ل خد ا شا هد بر ا ئمه هدي ا ست بلكه شا هد بر جميع شهد اء ا مم گذ شته نيز مي با شد چنا نچه د ر آ يه شر يفه مي فر ما يد فكيف اذ ا جئنا من كل ا مت بشهيد و جئنا بك علي هؤ لاء شهيد ا و از ا ين آ يات ا ستفا ده ميشو د كه پيغمبر ا كرم و ا ئمه ا طها ر حيوه و مما تشان يكسان ا ست و ا ر و اح مقد سه آ نها ا حا طه بهمه جهان د ا ر د و مظهر ا تم صفات پر و ر د گا ر مي با شند و بر طبق ا ين معني ا خبا ر بسيا ر و ا ر د شده ا ست. و ما جعلنا ا لقبلت ا لتي كنت عليها ما , نا فيه و جعل تكليف ا ست يعني و ا جب نكر د يم تو جه به قبله ر ا و ا حتجاج بتقد ير نيست چون قبله مو ضوع حكم و مو ر د تكليف فعل مكلف ا ست و پيد ا ست كه مر ا د فعل متر تب بر ا ين مو ضوع ميبا شد ما نند حر مت عليكم ا مها تكم كه مر ا د و طي ا مهات ا ست و ما نند ا نما ا لخمر و ا لميسر و ا لا نصاب و ا لاز لام ر جس من عمل ا لشيطان كه مر ا د شرب خمر ا ست و ما نند ا نما حرم عليكم ا لميتت و ا لدم و لحم ا لخنز ير كه مقصو د ا كل ميته ا ست و ا مثا ل ا ينها. و قبله مكان يا شيئي ا ست كه ا نسان مقا بل خو د قر ا ر ميد هد و د ر ا ين آ يه مر ا د كعبه معظمه ا ست نه بيت ا لمقدس كه بسيا ري از مفسر ين بقر ينه كنت عليها گمان كر ده ا ند, ببيان ا ينكه كنت فعل ما ضي ا ست و قبله كه د رز مان ما ضي پيغمبر ا كرم صلي ا لله عليه و آ له و سلم متو جه آن بو ده بيت ا لمقدس ا ست , و لي ا ين قر ينه د ليل بر مد عاي آ نان نيستز ير ا د ر مقام خو د ثا بت شده كهز مان ما خوذ د ر معني فعل نيست و فعل حد ثي ا ست كه د لا لت بو قوع يا صد و ر يا حلو ل يا لا و قوع ميكند و فعل ما ضي چون ا خبا ر از و قوع ا ست نا چا ر با يد و قوع, تحقق پيد ا كند ا گر چه لحظه قبل از ا خبا ر با شد تا ا خبا ر از آن صحيح با شد و ا ين مقد ا ر از و قوع د ر مو ر د تو جه بكعبه قبل از نز و ل آ يه محقق شده بو د , و لذ ا ا حتياج بتصرف د ر معني جعل بتحو ل و نحو آن نيست. ا لا لنعلم من يتبع ا لر سو ل ممن ينقلب علي عقبيه علم ا لهيذ ا تي ا ست و چيزي بر ا و پو شيده نيست تا ب آز ما يش معلوم گر د د و ا ما ا ينكه د ر ا ين آ يه و نظا ئر آن بعد ازذ كر يك حكم ا متحا ني ميفر ما يد ما ا ين كا ر ر ا كر د يم تا بد ا نيم مطيع و مخا لف كيست? د ر بيان مقصو د از ا ين علم مفسر ين و جو هيذ كر نمو ده ا ند و بهتر ين و جه گفتا ر سيد مر تضي ره ا ست كه فر مو ده مر ا د از آن علم پيغمبر و پير و ان ا و از مسلما نان مقصو د ا ستز ير ا پيش از تحو يل قبله تنها خد ا ميد ا نست كه تا بع و معترض كيست و با تحو يل قبله همه د ا نستند كه چه كسي از ر سو ل خد ا پير وي ميكند و چه كسي بر پشت پاي خو د بر ميگر د د و عقب بمعني پا شنه پا ست و ا نقلاب بر عقبين كنا يه از ا عر اض و ا ر تد ا د ا ست و از ا ين جمله ا ستفا ده ميشو د كه جما عتي بر اي تحو يل قبله از ا سلام بر گشتند و از متا بعت ر سو ل د ست بر د ا شتند و ظا هر ا آ نها جما عتي از يهو د بو ده كه بظا هر مسلمان شده بو د ند و ان كا نت لكبيره ا لا علي ا لذ ين هدي ا لله ظا هر ا ينستكه مر جع ضمير كا نت قبله با شد و مر ا د تحو يل آن ا ست و ان مخففه از مثقله ا ست و كبيره بمعني ثقيله و گر ان ا ست يعني و بتحقيق ا ين تحو يل قبله گر ان و سنگين بو د مگر بر اي كسا ني كه هد ا يت ا لهي شا مل حا ل آ نان شده بو د و ا ين گر ان بو دن شا يد بر اي ا ين بو ده كه تحو يل قبله ا و لين نسخ د ر شر يعت ا سلام ا ست و كسا نيكه قوه ا يمان ند ا شته بر اي آ نها گر ان بو ده و لي كسا نيكه د ا ر اي قوه ا يمان بو ده ا ند ميد ا نستند كه هر چه پيغمبر ميكند ا مر خد ا و ند و مطا بق حكمت و مصلحت ا ست و بجا و بمو قع ا ست و حقيقت هد ا يت همين ا ست كه ا ثر آن ا هتد اء و بمقصد ر سيدن ا ست و لي هد ا يتي كه د ر قلب تا ثير نكند و ا نسان ب آن مهتدي نشو د كان هد ا يت نيست و لذ ا هد ا يت ر ا خد ا و ند بمؤ منين و متقين تخصيص د ا ده. و ما كان ا لله ليضيع ا يما نكم ا ين قسمت از آ يه ا شا ره با ينستكه گمان نكنيد تحو يل قبله از ر وي تغيير ر اي و ا ختلاف نظر با شد تا مو جب شو د كه ا عما ل سا بقه شما ما نند نماز و ذ بيحه و نحو ا ينها كه بطرف بيت ا لمقدس ا نجام د ا ده ا يد با طل و ضا يع گر د د بلكه ا عما ل شما بطرف بيت ا لمقدس بمو قع خو د صحيح بو ده و ا ينك بطرف كعبه صحيح ا ست حتي نماز يكه د و ر كعت آن بطرف بيت ا لمقدس و د و ر كعت ر و بكعبه خو ا نده شده صحيح و قا بل قبو ل ا ست, چون بنا بر ا خبا ر تحو يل قبله د ر و سط نماز ظهر د ر حا ل جما عت بو ده ا ست, و كلمه ا يمان د ر ا ين آ يه عام و شا مل جميع و ظا ئف د يني مي شو د كه ا عظم آ نها نماز ا ست و لذ ا د ر ا خبا ر بنماز تفسير شده چنا نچه د ر كا في و تفسير عيا شي از ا بو عمر وز بيري ر و ا يت كر ده ا ند كه ميگو يد از حضرت صا دق عليه ا لسلام پر سيدم ا يها ا لعا لم ا خبر ني اي ا لا عما ل ا فضل عند ا لله? قا ل ما لا يقبل ا لله شيئا ا لا به, فقلت و ما هو? قا ل ا لا يمان با لله ا لذي لا ا له ا لا هو ا علي ا لا عما ل د ر جت و ا شر فها منز لت و ا سنا ها حظا, قا ل قلت ا خبر ني عن ا لا يمان ا قو ل هو و عمل ام قو ل بلا عمل? فقا ل ا لا يمان عمل كله و ا لقو ل بعضذ لك ا لعمل ا لخبر ا ين خبر بسيا ر مفصل ا ست و حضرت د ر آن به بسيا ري از آ يات قر آن بر اي ا ثبات ا ينكه ا يمان, عمل قلب و ا عضاء و جو ا رح ا ست ا ستشها د نمو ده كه از آ نجمله با ين آ يه ا ست ميفر ما يد و قا ل فيما فرض ا لله علي ا لجو ا رح من ا لطهو ر و ا لصلوه بها وذ لك ان ا لله عز و جل لما صرف نبيه ا لي ا لكعبت عن ا لبيت ا لمقدس فا نز ل ا لله عز و جل و ما كان ا لله ليضيع ا يما نكم ان ا لله با لناس لرؤف ر حيم فسمي ا لصلوه ا يما نا و مر ا د از عمل چنا نچه از متن خبر معلوم ميگر د د عام ا ست و شا مل عمل قلب كه ا عتقا د با شد و عمل لسان كه ا قر ا ر ا ست و عمل جو ا رح ميشو د و چنا نچه ازذ يل حد يث ا ستفا ده ميشو د ا ين مر تبه ا يمان كا مل ا ست, ميفر ما يد فمن لقي ا لله عز و جل حا فظا لجو ا ر حه مو فيا كل جا ر حت من جو ا ر حه ما فرض ا لله عز و جل عليها لقي ا لله عز و جل مستكملا لا يما نه و هو من ا هل ا لجنه بنا بر ا ين منا فات ند ا ر د با ا ينكه حقيقت ا يمان همان ا يمان قلبي با شد چنا نچه د ر ا و ا ئل سو ره گذ شت. ان ا لله با لناس لرؤف ر حيم هما نا خد ا و ند نسبت بمر دم با ر ا فت و مهر با ني ر فتا ر ميكند و ا ين قسمت ا شا ره با ين ا ست كه مصا لح و حكم و ا حكام ا لهي ر ا جع بمكلفين ا ست و خد ا و ند تبا رك و تعا لي از ر وي ر ا فت و مهر با ني بمر دم آ نها ر ا جعل ميفر ما يد كه از آ نجمله همين تحو يل قبله ا ست.

/ 6486