سوره‌ بقره‌ ; آيه 255 - تفسیر اطیب البیان نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تفسیر اطیب البیان - نسخه متنی

سید عبد الحسین طیب اصفهانی

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
لیست موضوعات
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

سوره‌ بقره‌ ; آيه 255

متن عربي

الله لا لـه لا هو الحي القيوم لا تاخذه سنه ولا نوم له ما في السماوات وما في الارض من ذا الذي يشفع عنده لا بذنه يعلم ما بين ايديهم وما خلفهم ولا يحيطون بشيٍ من علمه لا بما شا وسع كرسيه السماوات والارض ولا يووده حفظهما وهو العلي العظيم

ترجمه فارسي

هيچ معبودى نيست جز خداوند يگانه زنده، كه قائم به ذات خويش است، و موجودات ديگر، قائم به اوهستند; هيچگاه خواب سبك و سنگينى او را فرانمى‏گيرد; (و لحظه‏اى از تدبير جهان هستى، غافل نمى‏ماند;) آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است، از آن اوست; كيست كه در نزد او، جز به فرمان او شفاعت كند؟! (بنابراين، شفاعت شفاعت‏كنندگان، براى آنها كه شايسته شفاعتند، از مالكيت مطلقه او نمى‏كاهد.) آنچه را در پيش روى آنها ( بندگان) و پشت سرشان است مى‏داند; (و گذشته و آينده، در پيشگاه علم او، يكسان است.) و كسى از علم او آگاه نمى‏گردد; جز به مقدارى كه او بخواهد. (اوست كه به همه چيز آگاه است; و علم و دانش محدود ديگران، پرتوى از علم بى‏پايان و نامحدود اوست.) تخت (حكومت) او، آسمانها و زمين را دربرگرفته; و نگاهدارى آن دو ( آسمان و زمين )، او را خسته نميكند. بلندى مقام و عظمت، مخصوص اوست. (255)

ترجمه انگليسي / English Translation

God! There is no god but He,-the Living, the Self-subsisting, Eternal. No slumber can seize Him nor sleep. His are all things in the heavens and on earth. Who is there can intercede in His presence except as He permitteth? He knoweth what (appeareth to His creatures as) before or after or behind them. Nor shall they compass aught of His knowledge except as He willeth. His Throne doth extend over the heavens and the earth, and He feeleth no fatigue in guarding and preserving them for He is the Most High, the Supreme (in glory).

تفسير 1

(255)(الله لا اله الا هو الحي القيوم ):(الله خدايي است كه جز او معبودي نيست و او زنده و پاينده است ) (الله ) ذاتي است كه مستجمع تمام صفات كماليه است ، و هيچ الهه و معبودي جز او تحقق و ثبوت ندارد(حي )به معناي ذاتي است كه حياتي ثابت داشته باشد و حيات به معناي نحوه وجودي است كه توأم با علم و قدرت باشد، حيات در انسان و ساير موجودات زنده به گونه اي است كه سرانجام مرگ بر آنها عارض مي شود،اما حيات واقعي و اخروي حياتي است كه به هيچ وجه مرگ در آن راهي ندارد و خداوند صاحب حيات حقيقي است وحيات منحصر به اوست جز آنكه او آن را به غير خود افاضه كندو(قيوم )ذاتي است كه قيامش به ذات خودش باشد و خدا نه تنها قائم بالذات است ، بلكه همه ماسوي الله قائم به او هستند و اوست كه به حفظ و تدبيرآنهاقيام مي كند ومقدرات آنها را در دست داردوقيام همه عالم محصور به قيوميت اوست و نام (قيوم )اصل و جامع تمام اسماء اضافي خداوند است و مراد از اسماء اضافي اسمائي است كه به وجهي برمعناي خارج از ذات دلالت مي كند، مانند: (خالق )،(رازق )،(مبدع )،(معيد)... (لا تاخذه سنه و لا نوم ):(نه خواب سبك او را در برمي گيرد و نه خواب عميق )يعني هرگز از تدبير امور غفلت ندارد و از جهت بلاغتي ،ترقي در تعبير بكار برده است ،يعني چرت هم نمي زند چه رسد به خواب ، (له ما في السموات وما في الارض ):(هر چه در آسمانها و زمين است ازآن اوست )،چون او داراي قيوميت تامه است ،پس ملك و سلطنت مطلق در عالم وجود همه اش از آن اوست و هيچ تصرفي در عالم نيست جز از او يا از ناحيه اوو هيچ تأثيري نيست مگر بواسطه او و تصرف علل و اسباب طبيعي از باب واسطه شدن در تصرف است ، (من ذا الذي يشفع عنده الا باذنه ):(كيست آنكه بدون اذن او در نزدش شفاعت كند؟)چون او قيوم و مالك تمام سببها است وعالم به غيب و شهادت است و اسباب طبيعي در مورد مسببات شفيعاني هستندكه به اذن خدا شفاعت مي كنند وشفاعت وقتي با سلطنت الهي منافات دارد كه منتهي به اذن خدا نگردد، بلكه شفيعان استقلال داشته باشند و خداوند اين امر رانفي مي نمايد، يعني شفاعت همه اسباب و علل به اذن اوست ،پس سياق آيه سياق شفاعت تكويني و وجودي است نه شفاعت تشريعي در روز قيامت درعين اينكه اين مطالب در مورد شفاعت تشريعي هم صادق است ، يعني آخرت هم هيچ شفيعي نمي تواندبدون اذن خداشفاعت كند(78)، (يعلم ما بين ايديهم و ماخلفهم ):(آنچه پيش رو و پشت سر آنان است مي داند)پس خداوند به پشت وروي همه اسباب احاطه و علم دارد و نزد آنان حاضر و موجود است و به آنهاتسلط و احاطه دارد و هيچ امري در عالم از نظر او پوشيده و مخفي نيست و تمام سلطه و احاطه ربوبي از آن اوست ، (ولا يحيطون بشي ء من علمه الا بما شاء):(وآنها به چيزي از دانش او احاطه ندارند جز آنچه خود او بخواهد)يعني تدبير خداتمام و كمال است و اوست كه به روابط موجودات آگاه مي باشد و در آيه موردبحث علم را به احاطه تعبير نموده كه لطفي بارز در تعبير است ، (وسع كرسيه السموات والارض ):(قلمرو او آسمانها و زمين را در بر گرفته است )مراد ازكرسي احاطه سلطنت ربوبي و مقام پروردگاري است كه آنچه در آسمانها و زمين است ، قائم به اوست و همه عالم مملوك و مورد تدبير و معلوم آن مقام هستند،پس كرسي مرتبه اي از مراتب علم است كه حفظ ذات و آثار تمام عالم را به عهده دارد و آنقدر وسعت دارد كه تمام عالم قائم به اوست و همه چيز در آن ضبط وثبت است ، (ولا يؤده حفظهما و هو العلي العظيم ):(حفظ آنها بر او سنگيني ودشواري نمي كند و او بلند مرتبه و بزرگ است ) يعني حفظ اين نظام گسترده عالم براي او سنگيني و خستگي و تعب نمي آورد و خدا به جهت علو و برتري كه دارد هرگز دست مخلوقات به او نمي رسد تابه وسيله اي در وجود او سستي و دركار او ضعفي پديد آورند و به جهت عظمتش از كثرت مخلوقات به تنگ نمي آيدو عظمت آسمانها وزمين طاقتش را طاق نمي سازد، بلكه اصولا علو وعظمت منحصر به اوست و هر كمالي از او ناشي مي شود.

تفسير 2

ا ين آ يه شر يفه مسمات ب آ يه ا لكر سي ا ست و كلام د ر آن د ر چند مقام و ا قع ميشو د: مقام ا و ل د ر فضيلت آن, مقام د وم د ر تعيين آ يه ا لكر سي كه آ يا همين آ يه ا ست يا منضم بد و آ يه د يگر تا هم فيها خا لد ون مقام سوم د ر تفسير آن ا ما مقام ا و ل ا خبا ر د ر فضيلت ا ين آ يه و مثو بات قر ا ئت آن د ر تعقيب صلو ات و د ر مو قع خو اب و مو ا قع د يگر بسيا ر ا ست و ما بمختصر از آ نها ا شا ره ميكنيم: د ر لا لي و بر هان از حضرت ر سا لت صلي ا لله عليه و آ له و سلم ر و ا يت كر ده فر مو د لكل شيئيذ ر وه وذ ر وه ا لقر آن آ يت ا لكر سي ذ ر وه بمعناي ا علاء شيئي ا ست و بكسر و ضم هر د و قر ا ئت شده و بهمين معنا ا ست سنام, و د ر حد يث ا ست ذ ر وه ا لا سلام و سنا مه ا لجها د مجمع ا لبحر ين. و از ا ين حد يث ا ستفا ده ميشو د كه آ يت ا لكر سي ا عظم آ يات قر آن ا ست. و د ر حد يث د يگر ميفر ما يد آ يه ا لكر سي و آ خر سو ره ا لبقره كنز من كنوز ا لجنت مر ا د آ من ا لر سو ل ا ست. و د ر حد يث د يگر با مير ا لمؤ منين عليه ا لسلام فر مو د يا علي سيد ا لكلام ا لقر آن و سيد ا لقر آن ا لبقره و سيد ا لبقره آ يت ا لكر سي يا علي ان فيها خمسون كلمت في كل كلمت خمسون بر كت . و د ر حد يث د يگر فر مو د و ما ا نز ل ا لله آ يت ا عظم منها و هي ا عظم آ يه فى كلام ا لله . و د ر حد يث د يگر فر مو د ان ا عظم آ يت فى ا لقر آن آ يت ا لكر سي . و ا ما مثو بات آن د ر لا لي ا خبا ر بسيا ري نقل كر ده د ر مثو بات قر ا ئت ا ين آ يه د ر تعقيب صلو ات و د ر مو قع خر وج از بيت و د ر مو قع ر كوب ا لمر كب و د ر مو قع خو اب و د رز يا رت قبو ر مؤ منين و د ر هر صباح و مساء و د ر سفر و بر اي حفظ ما ل از سر قت و ر و اج متاع د ر كسب و حفظ از حيو ا نات موذ يه و ر فع ا مر اض و د فع فقر و فا قه از ا مو ر د نيوي و مثو بات ا خر وي, حتي د ا ر د من قرء آ يت ا لكر سي في د بر كل صلاه لم يمنعه من د خو ل ا لجنت ا لا ا لموت ا شا ره با ينكه بمجر د موت د ا خل بهشت شو د بد ون ا ينكه عذ اب قبر و برزخ و ا هو ا ل ر وز قيا مت ر ا ببيند و چون مقام مجا لذ كر آ نها نيست مر ا جعه فر ما ئيد بلا لي باب هفتم صفحه353 تا355 كه مضمون بعض آ نها ا ينستكه ا گر صد مر تبه قر ا ئت كند مثل كسيستكه تمام عمر عبا دت كر ده با شد و بعد از و ضوء ثو اب چهل سا ل عبا دت د ا ر د و چهل د ر جه بر ا و با لا مي بر ند و چهل حو ر يه با و تز و يج ميكنند و كسيكه بسيا ر قر ا ئت كند قبل از موت جاي ا و ر ا د ر بهشت با و نشان ميد هند و قر ا ئت آن يكمر تبه مو جب د فع هز ا ر مكر وه د ر د نيا و هز ا ر د ر آ خرت كه ا يسر مكر و هات د نيا فقر ا ست و ا يسر مكر و هات آ خرت عذ اب قبر ا ست و مو جب و سعت رزق و كثرت ما ل و حفظ از خطر ات نفسا ني و و سا وس شيطا ني و ر فع ا حتياج ا و از خلا يق و مو جب ا رز اق ا و ميشو د من حيث لا يحتسب ا لي غيرذ ا لك از فو ا ئد د نيوي و مثو بات ا خر وي. و ا ما مقام ثا ني: حق مو ا فق مشهو ر ا ينستكه آ يه ا لكر سي تا و هو ا لعلي ا لعظيم ا ست نه تا هم فيها خا لد ون . و د ليل بر ا ين مد عي ا و لا تعبير ب آ يت ا لكر سي كه يك آ يه ا ست و ا گر تا هم فيها خا لد ون بو د با يد تعبير ب آ يات كنند چون سه آ يه ا ست نه ب آ يه و ا حده. و ثا نيا آ يه مشتمله بر لفظ كر سي همين آ يه ا ست و با ين منا سبت آ يت ا لكر سي گفتند. ثا لثا د ر بسيا ري از ا خبا ر د ر بيان فضا ئل آ يه ا لكر سي تصر يح د ا ر د تا ا لعلي ا لعظيم مثل حد يث مر وي د ر لا لي ا لا خبا ر از پيغمبر صلي ا لله عليه و آ له و سلم فر مو د من قرء ا ر بع آ يات من ا و ل ا لبقره و آ يت ا لكر سي و آ يتين بعد ها و ثلا ثت آ يات من آ خر ها لم ير فى نفسه و ما له شيئا يكر هه و لا يقر به ا لشيطان و لا ينسي ا لقر آن چون آ يتين بعد از آ يت ا لكر سي صر يح د ر ا ين ا ست كه آ نها جزء آ يت ا لكر سي نيست . و مثل حد يث عبد ا لله بن مسعو د از حضرت ر سو ل صلي ا لله عليه و آ له و سلم كه فر مو د من قرء عشر آ يات من سو ره ا لبقره فى ليلت فى بيت لم يد خلذ لك ا لبيت شيطان حتي يصبح ا ر بع آ يات من ا و لها و آ يت ا لكر سي و آ يتين بعد ها و خو ا نيمها . و مثل حد يث مر وي از آ نحضرت كه با مير ا لمؤ منين ع فر مو د ان فيها لخمسين كلمت فى كل كلمت خمسون بر كت و مثل حد يث مر وي د ر بحا ر از ا مير ا لمؤ منين ع تصر يح با ينكه تا ا لعلي ا لعظيم ا ست و غير ا ينها از ا خبا ر. و ر ا بعا جميع مفسر ين از عا مه و خا صه د ر بيان فضا ئل و خو اص آ يت ا لكر سي د رذ يل همين آ يهذ كر كر ده ا ند و سچس آن د و آ يه ر ا متعرض شده ا ند. و خا مسا تصر يح بسيا ري از علماء با ين مو ضوع بنحو ا ر سا ل مسلم چنا نچه د ر مجمع ا لبحر ين ميفر ما يد آ يه ا لكر سي معر و فت و هي ا لي قو له و هو ا لعلي ا لعظيم و ا ما كسا نيكه تا هم فيها خا لد ون گفتند بسه و جه تمسك كر د ند: يكي متعا رف بو دن بين مسلمين. و د وم د ر بسيا ري از آ خبا ر فر مو ده آ يت ا لكر سي ر ا بخو ا ند تا هم فيها خا لد ون . سوم ا ين همه فضا ئليكه بر اي آ يت ا لكر سي گفته ا ند بو ا سطه ا شتما ل ا و ا ست بر ا ين جمله ا لله و لي ا لذ ين آ منو ا و ا لا آ يه ا و لي چيز يكه با عث ا ين عظمت بشو د د ر ا و نيست لكن ا ين و جوه تما ما مخد وش ا ست. ا ما متعا رف بو دن ا و لا د ليل نيست و ثا نيا بو ا سطه ا خبا ر يستكه و ا ر د شده د ر بسيا ري از مو ا ر د كه آ يت ا لكر سي ر ا با د و آ يه بعد از آن بخو ا نند چنا نچه بعض آ نها ر ا نقل كر د يم. و ا ما ا خبا ر د ليل ما ا ست نه د ليل شما ز ير ا تصر يح با ينكه تا هم فيها خا لد ون بخو ا ند كا شف از ا ين ا ست كه آ يت ا لكر سي همان آ يه ا و لي ا ست و ا لا ا حتياج با ين تصر يح ند ا شت و ا ين ا خبا ر مثل همان ا خبا ر يستكه ميفر ما يد با د و آ يه بعد از آن و ا ماذ كر فضا ئل: ا و لا و جه ا ستحسا نيت د ليل نيست مثل منا طات ظنيه و قيا سات كه بكلي د ر مذ هب شيعه ممنوع ا لعمل ا ست . و ثا نيا د ر مقام سوم كه ا نشاء ا لله تفسير آ يه ميشو د معلوم ميشو د كه چه ا ند ازه عظمت د ا ر د و ليا قت ا ين فضا ئل ر ا د ا ر د. و ا ما مقام سوم د ر تفسير ا لله لا ا له ا لا هو ا لحي ا لقيوم گذ شت د ر ا و ل سو ره حمد كه ا لله ا سم ا ست از بر ايذ ات مقدس حق كه مستجمع جميع كما لات و منزه و مبر اي از جميع عيوب و نو ا قص ا ست و ا ين ا سم شر يف بتنها ئي د لا لت ميكند بر جميع ا سماء صفات و كلمه شر يفه لا ا له ا لا هو كلمه تو حيد و كلمه ا خلاص و كلمه طيبه و ا علاء از جميع اذ كا ر شر يفه و از بر اي ا و سه د لا لت ا ست مطا بقي, ا لتز ا مي, ا قتضا ئي و د ا ل بر جميع عقا ئد حقه و ا صو ل ا سلا مي ا ست و تفصيل آ نر ا د ر مجلد ا و ل صفحه173 تا175 متذ كر شد يم بلكه د ر ا ينجا تقد يم كلمه ا لله د لا لت بر ا نحصا ر ا ين شئون مذ كو ره د ر آ يه شر يفه بذ ات مقدس حق مي كند كه غير ا و لا يق و د ا ر اي شيى از ا ين شؤ ون نيست بلكه كلمه هو كه از ا سماءذ ات ا ست د لا لت بر مقام غيب ا لغيو بي حضرت حق ميكند. و ا ما كلمه ا لحي د لا لت د ا ر د بر ا نحصا ر حيوه حقيقيه بذ ات ا قد سش كه با لذ ات حي ا ست و ا شا ره بمقام و ا جب ا لو جو دي حضر تش د ا ر د كه غير از ا و سر تا سر مو جو د ات ممكن ا لو جو د ند و ا لممكن فى حدذ ا ته ان يكون ليس و له من علته ان يكون ا يس سيه ر و ئيز ممكن د ر د و عا لم نشد هر كز جد ا و ا لله ا علم ا لا ان كل شيى ما خلا ا لله با طل پس حيات ممكنات حيات ظلي ا ست يعني حيات نما ا ست و تا بع ذي ظل ا ست و حقيقه چيزي نيست. از حكيم ا لهي پر سيد ند د ر معني ا ين كلمه كان ا لله و لم يكن معه شيى جو اب د ا د ا لان كما كان كل شيء ها لك ا لا و جهه قصص آ يه88. و ا ما كلمه ا لقيوم ذ ات مقد سش قا ئم با لذ ات ا ست كه ا شا ره بمقام بقاء و ثبات كه فناء و نيستي د ر ا و ر اه ند ا ر د كه معني كلمه حق ا ست و گذ شت د ر شرح ا سماء ا لله كه تما مي ا سا مي, ا سا مي صفات ا ست جز سه ا سم ا لله هو حق و ا ين جمله مشتمل بر سه ا سم ا ست و قيام سا ير مو جو د ات با و ا ست. اي همه هستيز تو پيد ا شده خاك ضعيف از تو تو ا نا شده ز ير نشين علمت كا ئنات ما يتو قا ئم چه تو قا ئم بذ ات هستي تو هستي پيو ند نه تو بكس و كس بتو ما نند نه ا گر نازي كند از هم فر و ر يز ند قا لبها ا ينجا مقتضي بسط بسيطي ا ست كه د ر حكمت بيان شده لكن از و ضع تفسير خا رج ا ست مو كو ل بمحل خو د. لا تا خذه سنت و لا نوم سنت از ما ده و سن و ا وش ا علا ل شده و بفا ر سي تعبير بچينكي ميكنند و بعضي گفتند نوم خفيف ا ست و بعضي از بر اي نوم سه مر تبه قا ئل شد ند: مر تبه ا و ل ثقل و سنگيني د ر سر ا و ر ا سنه گو يند, مر تبه د وم د ر عين و جشم ا و ر ا نعاس گو يند, مر تبه سوم د ر قلب ا و ر ا نوم گو يند. و علا مت نوم ا ينستكه ا گر غا لب بر حا ستين شد سمع و بصر نوم ا ست ا ما بر بصر تنها نوم نيست بعضي ا عتر اض كر د ند كه مقتضاي قا عده با يد بگو يد لا تا خذه نوم و لا سنت ز ير ا از ا علا با د ني سير ميشو د چون ا گر سنت عا رض نشو د نوم بطر يق ا و لي عا رض نميشو د و لا عكس, و جو اب د ا د ند كه چون سنت تقدم وز ما ني و تقدم ر تبي د ا ر د ا و ر ا قبلاذ كر فر مو ده. و تحقيق مطلب آ نكهذ ات ا قدس ر بو بي محل حو ا دث و ا قع نميشو د و تغيير د ر سا حت قدس ا و ر و ا نيستز ير ا تغيير از لو ازم ممكن و لو ازم حا دث ا ست كل متغير حا دث ز ير ا مفهوم تغيير ا ينست كه قبل از حد وث تغير نبو ده ا ين حا لت پس از آن بو د شده و همين معناي حا دث ا ست و چون تغيير مو جب ا حتياج ا ست و ا حتياج از لو ازم ا مكان ا ست با سا حت قدس و ا جب ا لو جو د سازش ند ا ر د و صفات جلا ليه حضرت حق كه مر كب نيست جو هر عرض جسم و سا ير صفات سلبيه د رذ ات ا و ر و ا نيست بلكه عنو ان صفت و مو صوف هم غلط ا ست و كما ل تو حيده نفي ا لصفات عنه لشها ده كل صفت ا نها غير ا لمو صوف و شها ده كل مو صوف ا نه غير ا لصفت فمن و صفه فقد قر نه و من قر نه فقد جز اه ا لي آ خر ا لخطبه از ا مير ا لمؤ منين ع ا ست. و با لجمله كلمه حي د ا ل بر جميع صفاتذ ا تيه و كلمه قيوم د ا ل بر صفات فعليه و ا ين جمله د ا ل بر صفات سلبيه كه عبا رت از صفات كما ليه و جما ليه و جلا ليه ا ست وذ كر ا ين د و بخصوص سنت و نوم بمنا سبت ا ينتكه ا ينها از ا سباب غفلت و فطو ر و سستي د ر عمل ا ست و منا في با قيو ميت ا ست و تعبير با خذ يعني ا ينها عا رض نميشو ند و خد ا و ند مقهو ر ا ين عو ا رض نيست چون مو رث عجز هستند و سلب قد رت ميكنند و قا د ر متعا ل منزه و مبر ا ا ست از عجز و نا تو ا ني. و با لجمله و جه تقد يم سنت بر نوم ا ينستكه متعا رف ا ست بگو ئي خد ا و ند هيچ تغييري د ر سا حت قد سش ر و ا نيست نه كو چك نه بز رگ و فطو ري د ر ا و نيست نه ضعيف نه قوي و غفلت عا رض وي نمي شو د نه جز ئي نه كلي. له ما فى ا لسمو ات و ما فى ا لا رض ا ين جمله د لا لت د ا ر د بر تو حيد ا فعا لي بو ا سطه تقد يم كلمه له كه ا حدي ما لك شيئي نيست و تمام آ نچه د ر آ سما نها وز مين ا ست ملك طلق ا لهيست چون تمام مخلوق و مصنوع ا و هستند و خا لق و صا نع و مو جد و محدث و با رع آ نهاذ ات مقدس ا و ا ست و بس و ا ين ملكيتهاي ظا هري تمام جعليت بجعل حق و ا مو ر يست ا عتبا ر يه كه قا ئم بيد معتبر ا ست و معتبر خد ا و ند ا ست و لي ملكيت حقه حقيقيه مختص با و ا ست. و گذ شت كه مر ا د از سما و ات عو ا لم با لا ا ست كه تمام ا ين كر ات جو يه و منظو مه هاي شمسيه يكي از آ نها ا ست و فوق آ نها عو ا لمي ا ست كه جزذ ات ا قد سش و كسا نيكه ب آ نها ا فا ضه علم فر مو ده خبري از آ نها ند ا ر ند و مو جو د ات د ر ا ين عو ا لم چيست از عا لم مجر د ات و ما د يات و ا صناف ملا ئكه و جن و ا نس و حيو ا نات و نبا تات و جما د ات از جو ا هر و ا عر اض و با لجمله جميع ممكنات تما ما مملوك ا و هستند. منذ ا ا لذي يشفع عنده ا لا باذ نه من ا ستفهام ا نكا ر يست د ر مقام نفي يعني ا حدي نيست كه بتو ا ند نز د خد ا شفا عت كند مگر باذن ا و و ا ين جمله ر د جميع طبقات كفا ر ا ست كه مشر كين بتهاي خو د ر ا شفيع ميد ا نند. يهو د مو سي ر ا, نصا ري عيسي ر ا, عبده شمس و كو ا كب و آ تش و ملا ئكه و جن و سا ير معبو د ات با طله خو د ر ا ا ميد شفا عت د ا ر ند, بلكه شفا عت مختص بكسا نيست كه د ين آ نها مر ضي ا لهي با شد لا يشفعون ا لا لمن ا ر تضي و آن ا هل ا يمان هستند ا ليوم ت ت ئ ي ت ي ي ت ت ئ ت ت ئ لكم ا لا سلام د ينا سو ره ما ئده آ يه3. و با لجمله شفا عت هر كه هر كه نيست ا و لا شفيع با يد ا جازه د ا شته با شد يكي ر ا ا جازه ميد هند يك نفر ر ا شفا عت كند تا مليون مليون. و ثا نيا ا شخا صيكه شفا عت ميشو ند با يد قا بليت شفا عت د ا شته با شند كه ا هل ا يمان با شند. و ثا لثا با يد يك تماس و ا ر تبا طي با شفيع د ا شته با شند. و ر ا بعا با يد عملي از آ نها صا د ر شده با شد كه مثو بت آن ا نيست كه مو ر د شفا عت شو ند. يعلم ما بين ا يد يهم و ما خلفهم علم خد ا و ند غير متنا هيست و حدي بر اي طر فين آن نيست از كثرت, از ليست ا و ل ند ا ر د, ا بدي ا ست آ خر ند ا ر د. ما بين ا يد يهم ا شا ره بما قبل ا ست ا لي غير ا لنها يت و ما خلفهم ا شا ره بما بعد ا ست ا لي غير ا لنها يه, و ا ين جمله تهد يد ا ست كه با عما ل گذ شته و آ ينده شما آ گا هست. و علم ا شرف صفات و عينذ ات ا ست و گذ شت كه بسيا ري از صفات از مصا د يق علم ا ست: سميع, بصير, مد رك, مر يد, حكيم, و خبير. و لا يحيطون بشيئي من علمه ا لا بما شاء كلمه بشيئي من علمه نكره د ر سياق نفي ا ست ا فا ده عموم ميكند د لا لت ميكند بر ا ينكه ممكن از ا شرف ممكنات تا ا خس آ نها همين نحو يكه د ر و جو د محتاج بمو جد هستند د ر جميع كما لات كه ا شرف آ نها علم ا ست هم محتاج بمفيض علي ا لا طلاق هستند كه ب آ نها ا فا ضه فر ما يد هر كسي ر ا بمقد ا ر قا بليت و ظر فيت و ليا قت و ا ستعد ا د. و ا فا ضه علم تا ره بد ون ا سباب ظا هر يه ا ست مثل علوم ملا ئكه و ا نبياء و ا ئمه عليهم ا لسلام, يا بو ا سطه ملك و و حي يا بد ون و ا سطه و از ا ين قبيل ا ست ا لها مات ا لهيه كه بقلوب علماء صلحاء مؤ منين ميشو د كه ا لعلم يقذ فه ا لله في قلب من يشاء و تا ره با سباب ظا هر يه مثل علو ميكه از ا نبياء و ا ئمه ببيا نات شا فيه و آ يات قر آ نيه و ا خبا ر با مت و ملت و ر عيت ر سيده چه ر ا جع بعلوم د ينيه يا د نيو يه كه محتاج بز حمت تحصيل و سئو ا ل از علماء و د ا نشمند ان ا ست و مثل علوم هند سيه كه آ نها هم محتاج بتحصيل ا ست از ا سا تيد, و يك قسم علوم طبيعيه ا ست كه خد ا و ند د ر طبيعت ا نسان و حيو ا نات بلكه د ر نبا تات و جما د ات بلكه د ر جميعذ ر ات عا لم قر ا ر د ا ده هر يك ر ا بمقد ا ر محد و دي و با لجمله تما ما مستند با فا ضه ا و ا ست و د ر كلمه ا لا بما شاء مند رج ا ست. و علم كه ا شرف صفات ا ست ا ين ا ست پس سا ير صفات و كما لات هم بطر يق ا و لي ممكن از خو د ند ا ر د محتاج بعنا يت ا و ا ست. بلي صفات نقص و عيب از ا حتياج و فقر و صفات رذ يله و ا عما ل سيئت از خو د عبد ا ست چون سر تا پا نقص ا ست ما ا صا بك من حسنت فمن ا لله و ما ا صا بك من سيئت فمن نفسك نساء آ يه 81. و سع كر سيه ا لسمو ات و ا لا رض كر سي د ر لغت چيزي ا ست كه سلا طين و ا عا ظم بر آن جلوس ميكنند و ا ستعا ره از هر ا مر خطير يستكه شخص آ نر ا حا ئز با شد فلان بر كر سي سلطنت يا كر سي ر يا ست يا كر سي علم مستقر گر د يد. و مر ا د از كر سي د ر ا ين مقام چيست هر كسي چيزي گفته, عقيده حكماء طبيعي تا چندي قبل ا ين بو د كه كر سي عبا رت از فلك هشتم ا ست كه تعبير بفلك ثو ا بت ميكنند كه محيط بر سما و ات سبع كه ا فلاك سيا ر ات ميبا شد و عنا صر ا ر بعه و عرش فلك نهم ا ست كه محيط بر كر سي ا ست. و چون ا ين عقيده فا سد و عا طل ا ست بو ا سطه ا ستكشا فات جد يد بلكه گفتيم قبلا كه تمام كر ات جو يه از ثو ا بت و سيا ر ات و جميع ا ين منظو مات شمسيه د ر فضاي خو د عبا رت ا ست از سماء د نيا كه ميفر ما يد وز ينا سماء ا لد نيا بز ينت ا لكو ا كب و ا لصا فات آ يه6, و فوق ا ينها عو ا لميت كه جز خد ا و ر ا سخين د ر علم نميد ا نند كه تعبير بشش آ سمان يعني عا لم با لا و فوق آ نها عا لميست محيط بكر سي و آ نچه بر آ نها محيط ا ست تعبير بعرش. چنا نچه د ر ا خبا ر بسيا ري كه د ر بر هان و غير آن مذ كو ر ا ست كه كل شيئي فى ا لكر سي و ا لعرش ا عظم من كر سي و د ر پا ره ئي از ا خبا ر و كلمات از كر سي تعبير كر ده ا ند بعلم ا لهي كه محيط ا ست بجميع آ سما نها وز مين و آ نچه د ر آ نها ا ست و همين معنا ر ا د ر عرش هم كر ده ا ند . چنا نچه د ر حد يث مفضل كه ا بن با بو يه مسند ا ر و ا يت كر ده از حضرت صا دق عليه ا لسلام كه سئو ا ل كر د از آ نحضرت از عرش و كر سي حضرت فر مو د ا لعرش في و جه هو جملت ا لخلق و ا لكر سي و عا ئه و في و جه آ خر ا لعزش هو ا لعلم ا لذي ا طلع ا لله عليه ا نبيا ئه و ر سله و حججه و ا لكر سي هو ا لعلم ا لذي لم يطلع عليه ا حد ا من ا نبيا ئه و ر سله و حججهع و ا لبته ا ين تفسير از بو ا طن قر آن ا ست منا في با ظا هر نيست چنا نچه از خو د حد يث ميتو ان ا ستفا ده كر د از كلمه في و جه و في و جه آ خر . و لا يؤ ده حفظهما يعني مشقت و سنگيني بر خد ا و ند ند ا ر د نگا هد ا ري آ سما نها وز مين چون قد رت حق نسبت بتمام ممكنات علي ا لسو اء ا ست, خلقت عرش و آ نچه د ر ا و ا ست با خلقت پشه يكسان ا ست, تمام بمجر د ا ر ا ده و مشيت مو جو د مي شو ند ا نما قو لنا لشيئي اذ ا ا ر د ناه ان نقو ل له كن فيكون نحل آ يه42, بلكه ا حتياج بكلمه كن هم ند ا ر د بمجر د ا ر ا ده و ا يجا د كه ا مر ر بطي ا ست بين مو جد يكسر و مو جد بفتح و د ر لسان حكماء تعبير بو جو د منبسط ميكنند مو جو د ميشو د نه ا حتياج با سباب و آ لات د ا ر د نه مدت ميخو ا هد و نه فكر و تا مل و همين نحو يكه ا يجا د با ر ا ده ا ست نگا هد ا ري و حفظ هم با ر ا ده ا ست و ا فناء هم چنين ا ست و ما ا مر ا لسا عت ا لا كلمح ا لبصر ا و هو ا قرب نحل آ يه79. و هو ا لعلي ا لعظيم د ر مجلد ا و ل صفحه171 د رذ كر ر كوع و سجو د معناي علي و عظيم گذ شت كه د ر تو حيد صد وق ره از حضرت صا دق ع ر و ا يت كر ده فر مو د د ر معني عظيم ر فيع لا يقد ر ا لعبا د علي صفته و لا يبلغون كنه عظمته لا تد ر كه ا لا بصا ر و هو يد رك ا لا بصا ر و هو ا للطيف ا لخبير . و د ر مجمع ا لعلي عن ا لا شباه و ا لا ضد ا د و ا لا مثا ل و ا لا ند ا د و عن ا ما ر ات ا لنقص و د لا لات ا لحد وث , و با لجمله علي و عظيم و كبير و ر فيع متقا رب ا لمعني ا ست و از صفاتذ ا تيه ثبو تيه ا ست و عين ذ ات ا ست مثل علم و قد رت و سا ير صفاتذ ا تيه چه صفات محضه با شد و چه صفاتذ ات ا ضا فه.

/ 6486