در قبول دين، اكراهى نيست. (زيرا) راه درست از راه انحرافى، روشن شده است. بنابر اين، كسى كه به طاغوت ( بت و شيطان، و هر موجود طغيانگر) كافر شود و به خدا ايمان آورد، به دستگيره محكمى چنگ زده است، كه گسستن براى آن نيست. و خداوند، شنوا و داناست. (256)
ترجمه انگليسي / English Translation
Let there be no compulsion in religion: Truth stands out clear from Error: whoever rejects evil and believes in God hath grasped the most trustworthy hand- hold, that never breaks. And God heareth and knoweth all things.
تفسير 1
(256)(لا اكراه في الدين ):(هيچ اكراه و اجباري در اين دين نيست )،اكراه به معناي اجبار به انجام عملي بدون رضايت است و جهت اين مطلب آنست كه دين سلسله اي از معارف علمي و عملي است كه اعتقادات را تشكيل مي دهند واعتقاد از امور قلبي است كه حكم اكراه در آنها معني ندارد و كاربرد اكراه دراعمال ظاهري است چون اعتقاد قلبي براي خود علل و اسباب ديگري از سنخ خود اعتقاد و ادراك دارد،و محال است كه مثلا جهل ،علم را نتيجه دهد (قد تبين الرشد من الغي ):(همانا كمال از ضلال متمايز و آشكار است ) (رشد)رسيدن به واقع و حقيقت امر و وسط طريق است ،(غي )عدول و فراموش كردن هدف وغايت است به نحوي كه نداند كه چه مي خواهد و اينها مخالف هم هستند ورشد و غي اعم از هدايت وضلالت ميباشند و اكراه و اجبار در اموري هستند كه آمر مقصد مهمي داشته باشد كه نتواند فلسفه آن را به مأمور بفهماند، ناگزيرمتوسل به اكراه مي شود يابه جهت فهم ناقص مأمور و يابه علت ديگر در حالي كه اسلام ديني است كه رشد و هدايت در پيروي از آن و گمراهي و غي در ترك آن است و موجبي براي اكراه نمودن شخصي بر آن وجود ندارد،چون (خير)آن واضح است و نيازي به اجبار و اكراه در آن نيست و اين آيه شريفه دلالت مي كندكه مبنا و اساس دين اسلام شمشير و خون نيست و كساني كه حكم جهاد را به جهت اين سخن استدلال مي آورند، بايد بدانند كه جهاد براي گسترش اجباري دين نيست ،بلكه براي احياء حق و دفاع از نفيس ترين سرمايه هاي فطرت يعني توحيد،مي باشد، اما پس از گسترش توحيد ديگر اسلام اجازه نمي دهد به حقوق يكديگر تجاوز كرده و يا نزاع و جدال كنند، (فمن يكفر بالطاغوت ):(پس هر كس به طغيانگران كافر شود...)(طاغوت )به معناي طغيان و تجاوز از حد است وتاحدي مبالغه در طغيان را هم مي رساند و اين كلمه در مواردي استعمال مي شودكه وسيله طغيان باشند ،مانند اقسام معبودهاي غير خدا مثل بتها و شيطانها وجنيان و پيشوايان ضلالت از قبيل رهبران مسلكهاي فكري و قراردادي وخداوند كفر به طاغوت را مقدم بر ايمان به خود قرار داد، براي آن بود كه موافق ترتيبي ذكر كرده باشد كه با فعل جزا مناسب است ، چون فعل جزاي شرطاستمساك به عروه الوثقي است و استمساك يعني ترك هر كار و متمسك شدن به عروه الوثقي پس اقتضاء مي كند كه انسان ابتدا طاغوت را ترك نمايد و از غير خدامنقطع شود ،آنگاه به عروه الوثقي متمسك گردد، (ويؤمن بالله )و به خدا ايمان آورد)وايمان به خدا همان گرفتن و تمسك به عروه الوثقي است ، (فقد استمسك بالعروه الوثقي ):(به تحقيق بردستاويزي محكم چنگ زده است )استمساك به معناي محكم چسبيدن و چنگ زدن به چيزي است و (عروه )به هر دستگيره يا به گياهان ريشه دار و آنهايي كه برگشان نمي ريزد نيز اطلاق مي شود و در اصل به معناي (تعلق )مي باشد و جمله مورد بحث استعاره است و مي فرمايد: رابطه ايمان با سعادت رابطه دستگيره ظرف بامظروف يا محتواي ظرف است ، يعني همانطور كه گرفتن ظرف يا برداشتن و استفاده از محتواي آن بدون گرفتن دستگيره آن ممكن نيست ، همانطور هم رسيدن به سعادت بدون ايمان به خدا وكفر به طاغوت ميسر نمي شود،(لا انفصام لها و الله سميع عليم ):(دستاويزي كه ناگسستني است و خدا بسيار شنوا و داناست )،يعني نه منقطع مي شود و نه منكسر مي گردد و اين جمله (لاانفصام لها)حاليه است كه (عروه )راتوضيح مي دهدو سپس مي فرمايد: خدا شنوا و داناست ،چون ايمان و كفر هم متعلق به قلب وهم متعلق به زبان مي باشد و خداوند از هر دو آنها آگاه است .
تفسير 2
ا كر اه بمعني ا جبا ر ا ست كه كسي ر ا و ا د ا ر كنند بر فعلي كه بد ون ا ختيا ر از ا و صا د ر گر د د. و د ر حد يث ر فع يكي از نه چيز يكه از ا ين ا مت بر د ا شته شده ما ا ستكر هو ا عليه ا ست كه ا گر كسي عملي از ر وي كره و جبر از ا و صا د ر شد مسئو ليتي ند ا ر د و آ ثا ر هم بر ا و متر تب نميشو د, مثلا جبر ا و كر ها بفر و شد يا بخر د يا از د و اج كند يا عملز شتي از ا و صا د ر شو د آن معا مله و از د و اج صحيح نيست مگر بعد ازز و ا ل ا كر اه با ختيا ر ا مضاء و ا جازه كند و گنا هي هم بر ا و نيست. و ا ين آ يه د ليل ر و شني ا ست بر ر د جبر يه كه گفته ا ند ا نسان د ر قبو ل ا سلام يا كفر يا عبا د ات و معا صي و سا ير ا فعا ل مجبو ر ا ست خد ا و ند كسي ر ا ا كر اه و ا جبا ر نفر مو ده د ر د ين هر كه قبو ل نمو د با ختيا ر خو د قبو ل نمو ده و هر كه ر د نمو د بسوء ا ختيا ر خو د ر د كر ده لذ ا ميفر ما يد لا ا كر اه في ا لد ين . لا نفي جنس ا ست, و بنا قو ل نحو يين خبرش محذ وف ا ست كه مو جو د با شد يعني لا ا كر اه مو جو د في ا لد ين لكن گذ شت د ر كلمه تو حيد كه د ر ا ين نمره مو ا ر د لا بر اي نفي حقيقت ا ست مثل لا ا له ا لا ا لله, لا فتي ا لا علي لا سيف ا لا ذ و ا لفقا ر, لا سخاء ا لا في ا لعرب و ا مثا ل ا ينها و ا سم و خبر نميخو ا هد مثل كان و ليس تا مه كانز يد و ليس عمر و پس معني ا ينستكه حقيقت ا كر اه د ر د ين نيست چون د ين عبا رت از ا مر قلبي و ا عتقا د با طني و يقين قلبيست و آن قا بل ا كر اه نيست حتي بر ظا هر ا سلام و ا قر ا ر بز بان و عمل با ر كان ر ا هم خد ا و ند كسي ر ا مجبو ر نفر مو ده و مو ضوع جها د و ا مر بمعر وف و نهي از منكر و ا جر اء حد و د بر اي د فع فسا د و جلو گيري از بر اي سر ا يت بمسلمين ا ست. و از بر اي ا كر اه معا ني د يگري ا ست مثل ا ينكه بگو ئي فلان كا ر مكر وه ا ست يعني تنفر طبع مقا بل ملا يمت با طبع و مكر وه د ر باب ا حكام خمسه جيز يستكه مفسده غير ملز مه د ا ر د مقا بل و ا جب و حر ام و مستحب و مباح ز ير ا ا گر مصلحت ملز مه د ا ر د و ا جب ا ست و مصلحت غير ملز مه مند وب و مفسده ملز مه حر ام و غير ملز مه مكر وه و ا گر مصلحت و مفسده ند ا ر د يا تسا وي ا ست مباح قد تبين ا لر شد من ا لغي ر شد عقل كا مل ا ست كه پي بر دن بمصا لح و مفا سد ا فعا ل ر شد عقلي د ا ر د د ر مقا بل سفا هت كه د رك مصا لح و مفا سد نميكند فلان سفيه ا ست و د ر مقا بل غي كه مصلحت ر ا مفسده ميچند ا ر د و مفسده ر ا مصلحت, حق ر ا با طل و با طل ر ا حق, هد ا يت ر ا ضلا لت و با لعكس, ا يمان ر ا كفر و با لعكس و هكذ ا و خد ا و ند عا لم بو ا سطه ا فا ضه عقل كه د رك حسن و قبح و خير و شر و نفع و ضر ر و صلاح و فسا د و مصلحت و مفسده ر ا ميكند و بو ا سطه ا ر سا ل ر سل و ا نز ا ل كتب و جعل ا حكام كه بند گان ر ا د لا لت بجميع منا فع شخصيه و نو عيه د نيو يه و ا خر و يه فر مو ده و آ نها ر ا متنبه بجميع مضا ر شخصيه و نو عيه د نيو يه و ا خر و يه نمو ده ببيا نات و ا ضحه و ا د له محكمه متقنه و مو ا عظ كا فيه شا فيفه و معجز ات با هره ر شد ر ا از غي جد ا كر ده و ر اه عذ ري بر اي كسي با قي نگذ ا شته و حجت ر ا بر همه تمام فر مو ده, هر كه ر اه حق ر ا بچيما يد از ر وي منطق و بيان با شد و هر كه د ر با طل سير كند از ر وي عنا د و جهل و سا ير صفات خبيثه با شد ا نا هد يناه ا لسبيل ا ما شا كر ا و ا ما كفو ر ا سو ره د هر آ يه3. فمن يكفر با لطا غوت طا غوت از طغيان و سر كشي وز يا د ر وي مصد ر ا ست د ر قر آن بر مفر د و جميع هر د و ا طلاق شده ير يد ون ان يتحا كمو ا ا لي ا لطا غوت و قد ا مر و ا ان يكفر و ا به نساء آ يه63, كه ضمير به مفر د ا ست مر جعش طا غوت و د ر آ يه بعد مي آ يد د ر كلمه يخر جو نهم ضمير جمع بطا غوت بر مي گر د د و د ر مقام ا سم مصد ر ا ست ا طلاق بر هر ر ئيس كفر و ضلا لت ميشو د, شيطان رؤ ساء كفر, قضات جو ر ا ر باب ضلا لت. و ا صل آن طغيوت بو ده لام ا لفعل قلب بعين ا لفعل و با لعكس شده طيغوت بر خلاف قياس چنا نچه د ر ا لسنه بسيا ري د ر عرف تز و يج ر ا نجو يز مي گو يند. و د ر مجمع ا لبيان از حضرت صا دق ع طا غوت ر ا بشيطان تفسير فر مو ده از باب بيان مصد اق ا ست, و لذ ا د ر كا في از حضرت صا دق عليه ا لسلام بر و ا يت ا بو بصير ا ست فر مو د كل ر ا يت تر فع قبل قيام ا لقا ئم فصا حبها طا غوت . پس بعد از ا ينكه د ر د ين ا كر ا هي نيست و حق و با طل از هم ممتاز هستند و مبين و و ا ضح و ر و شن پس هر كس بطا غوت كا فر گر د د و جميع د عات با طله ر ا كنا ر گذ ا ر د و د عوت آ نها ر ا ا جا بت نكند و ا يمان بخد ا د ا شته با شد و ر اه حق ر ا بچيما يد و د ر صر ا ط مستقيم ثا بت قدم با شد و مصد اق يؤ من با لله با شد فقد ا ستمسك با ا لعر وه ا لو ثقي . تمسك: ا عتصام و گر فتن و چنكز دن ا ست. و عر وه: ر يسمان و حبل و تناب ا ست . و و ثقي: محكم و مستحكم ا ست. ا ين كس چنكز ده ا ست بتناب محكم ا لهي بحق و ا هل حق. و د ر بعض ا خبا ر ا مير ا لمؤ منين عليه ا لسلام ر ا عر وه ا لو ثقي گفتند, و د ر بعضي ا ئمه طا هر ين ع ر ا كه فر مو د ند نحن ا لعر وه ا لو ثقي از باب بيان ا ظهر مصا د يق ا ست و ا لا تمام د عات حق بلكه تمام د ستو ر ات ا لهيه و طرق حقه عر وه ا لو ثقي ا ست. لا ا نفصام لها حق ثا بت ميما ند و با طل از بين مير و د و قل جاء ا لحق وز هق ا لبا طل ان ا لبا طل كانز هو قا بني ا سر ا ئيل آ يه81 ليحق ا لله ا لحق و يبطل ا لبا طل و لو كره ا لمجر مون پس ر يسمان محكم ا لهي پا ره شدن و ا نفصام ند ا ر د د ين حق بر جا ا ست و بر پا ا ست. چر ا غي ر ا كه ا يز د بر فر وز د هر آ نكس پف كند ر يشش بسوز د ير يد ون ليطفئو ا نو ر ا لله با فو ا ههم و ا لله متم نو ره و لو كره ا لكا فر ون صف آ يه8. و ا لله سميع عليم بيا نش گذ شت مكر ر ا معناي سميع و عليم.
لطفا منتظر باشید ...
