الذين ياكلون الربا لا يقومون لا كما يقوم الذي يتخبطه الشيطان من المس ذلك بانهم قالوا نما البيع مثل الربا واحل الله البيع وحرم الربا فمن جاه موعظه من ربه فانتهى فله ما سلف وامره لى الله ومن عاد فاولـئك اصحاب النار هم فيها خالدون
ترجمه فارسي
كسانى كه ربا مىخورند، (در قيامت) برنمىخيزند مگر مانند كسى كه بر اثر تماس شيطان، ديوانه شده (و نمىتواند تعادل خود را حفظ كند; گاهى زمين مىخورد، گاهى بپا مىخيزد). اين، به خاطر آن است كه گفتند: "داد و ستد هم مانند ربا است (و تفاوتى ميان آن دو نيست.)" در حالى كه خدا بيع را حلال كرده، و ربا را حرام! (زيرا فرق ميان اين دو، بسيار است.) و اگر كسى اندرز الهى به او رسد، و (از رباخوارى) خوددارى كند، سودهايى كه در سابق ( قبل از نزول حكم تحريم) به دست آورده، مال اوست; (و اين حكم، گذشته را شامل نمىگردد;) و كار او به خدا واگذار مىشود; (و گذشته او را خواهد بخشيد.) اما كسانى كه بازگردند (و بار ديگر مرتكب اين گناه شوند)، اهل آتشند; و هميشه در آن مىمانند. (275)
ترجمه انگليسي / English Translation
Those who devour usury will not stand except as stand one whom the Evil one by his touch Hath driven to madness. That is because they say: "Trade is like usury," but God hath permitted trade and forbidden usury. Those who after receiving direction from their Lord, desist, shall be pardoned for the past; their case is for God (to judge); but those who repeat (The offence) are companions of the Fire: They will abide therein (for ever).
تفسير 1
(275)(الذين ياكلون الربوا لا يقومون الا كما يقوم الذي يتخبطه الشيطان من المس ):(كساني كه ربا مي خورند رفتار و كردارشان مانند شخص فريب خورده شيطان است )(خبط)به معناي كج و معوج راه رفتن است ، انسان معمولي به واسطه نيروي فطري خير وشر را از هم تميز مي دهد و راه صحيح زندگي رامي پيمايد ،اما انساني كه ممسوس شيطان شده و ربا خوار است قوه تميز وتشخيص او مختل گرديده و بين زشت و زيبا و نافع و مضر و خير وشر فرق نمي گذارد، وضع رباخوار عينا همينطور است ،چون او اقدام به دزدي از مال شخص مديون مي كند(يعني چيزي را براي مدتي به ديگري مي دهد و درعوض همان رابا مقداري زيادتر مي گيرد)و مال خود را از قبل مال شخص بدهكارزيادتر ميكند و به اين وسيله او را نابود مي سازد،پس ربا با توازن و تعادل اجتماعي تضاد دارد و همچنين بر خلاف فطرت انساني است ،چون فطرت اقتضاء مي كند انسان آنچه را مازاد براحتياج خويش دارد به ديگران كه نيازمندهستند ببخشد و ياباآنچه او به آن نيازمند است معاوضه كند نه اينكه افزونترش را از آن شخص بستاند،(ذلك بانهم قالوا انما البيع مثل الربوا):(اين به آن دليل است كه آنها مي گويند خريد و فروش هم مثل ربا است )پس اصل معامله و داد وستد نزد آنان مختل شده است و لذا مي گويند: خريد و فروش مثل ربا است و هيچ مزيتي بر ربا ندارد ،پس حجتي براي ترك كردن ربا وجود ندارد،(واحل الله البيع وحرم الربوا):(و خدا بيع را حلال نموده و ربا را حرام كرده است ) اين جمله مستأنفه است و حاليه نيست و منظور آن اخبار است از حكمي كه قبلا صادر شده نه انشاء حكم و زمينه چيني براي مطلبي كه بعدا خواهدآمد،(فمن جاءه موعظه من ربه فانتهي فله ماسلف وامره الي الله ):(پس هركس موعظه اي از جانب پروردگارش دريافت كند و از معصيت خدا دست بردارد،گناهي كه قبلا كرده حكم گناه بعد از موعظه را ندارد و امر آن بدست خداست )اين حكمي كلي است كه ربا و غير آن از گناهان كبيره شامل مي شود و بطور كلي هر كس از نصايح و پند پروردگار متنبه شود و دست از گناه بردارد وتوبه كند،گناهان سابقش بخشوده گردد .در اين مورد كساني كه قبل از حكم حرمت رباخواري آن را مرتكب شده اندگناهي متوجه آنها نيست و مي توانند از اموالي كه قبلا از راه ربا بدست آورده اندبهره مند شوند ،اما امر آنها با خداست ،يعني اگر او بخواهد مي تواند آنها را رهاكند ويا وظيفه و تكليفي متوجه آنها نمايد كه كارهاي سابق خود را جبران كنند،(ومن عاد فاولئك اصحاب النارهم فيها خالدون ):(و هركس باز به گناه خودرجوع كند،چنين كساني ياران آتشند و در آن جاودانه خواهند بود) (عود)معنايي است كه با (عدم انتهاء)جمع مي شود ،يعني هر كس عمل زشت خود را ترك نكند و بر آن اصرار نمايد و حكم خدا را نپذيرد،اين كفر و ارتداد باطني است ،اگر چه به زبان به كفر و ارتداد اقرار نكند،بنابر اين چنين كسي از رستگاران نخواهد بود و همين امر موجب ورود و جاودانگي او در دوزخ است .
تفسير 2
يكي از محر مات و معا صي كبيره ر بو ا ا ست و آ يات و ا خبا ر د ر حر متش و شدت عقو بتش بسيا ر ا ست مثل همين آ يه و آ يات بعد از آن, و مثل ا خبا ر و ا ر ده كه از آ نجمله ا ست حد يث مر وي از علي بن ا بر ا هيم از حضرت صا دق عليه ا لسلام فر مو د د ر هم ر با ا عظم عند ا لله من سبعينز نيت بذ ات محرم فى بيت ا لله ا لحر ام و نيز فر مو د ا لر با سبعون جزء ا ا يسره مثل ان ينكح ا لر جل ا مه فى بيت ا لله ا لحر ام و غير ا ينها. و ر با د و قسم ا ست: ر باء قر ضي و معا ملي . ر باء قر ضي عبا رت ا ست از ا ينكه چيزي ر ا بعنو ان قرض بد هد و شر ط كند كه چيزيز ا ئد بر ا ين ما ل با و ر د كند و فرق نميكند كه آن شيئيز ا ئد از جنس همان عين مقر و ضه با شد يا شيى د يگر حتي ا گر شر ط عملي بشو د و لو قر ا ئت يك سو ره از قر آن يا يكذ كر از اذ كا ر يا شر ط و صفيز ا ئد با شد مثل جيد و ر دي, ا ماز يا ده بد ون شر ط ما نعي ند ا ر د بلكه مستحب ا ست و لو د ا ئن هم بد ا ند كه مد يون آن ز يا ده ر ا ميد هد و د ا عي بر د ين هم با شد لكن شر ط نكند كه مد يون ملزم با شد بر دز ا ئد. و حر مت ر با مخصوص بگير نده نيست بلكه د هنده و و ا سطه و شا هد و كا تب تما ما شر يك د ر حر مت هستند بنص ا خبا ر, و طر قي د ر فقه بر اي فر ا ر از ر بو اذ كر كر ده ا ند با سم حيل ر با كه بهتر ين آ نها ا ينستكه قبل از قرض آنز ا ئد ر ا د هنده بگير نده صلح يا هبه كند و شر ط كند كه ا ين مقد ا ر بمن قرض بده تا فلان مدت بتو ر د كنم كه قرض شر ط صلح با شد و ا ما عكس آن كه صلح شر ط قرض شو د ر با ا ست و حر ام ا ست و ا ين ر باء قر ضي د ر همه چيز مي آ يد. و ا ما ر باء معا ملي كه عبا رت از مبا د له جنس بجنس با شد د ر خصوص مكيل و موز ون ا ست كه با يد جنسين هر د و از حيث مقد ا ر و وزن متسا وي با شند كه ا گر يكي از آ نهاز ا ئد بر د يگري با شد ر با ا ست و حر ام ا ست, و لي د ر معد و د مثل تخم مرغ يا مبا د له يك ا سكناس صدي بصد ا سكناس يك تو ما ني يا د رذ رع و متر مثل پا ر چه ياز مين يا خا نه ما نعي ند ا ر د, و طرق فر ا ر از ا ين ر با هم بسيا ر ا ست, از آ نجمله ا ينكه د ر طرف نقيصه جنس د يگري ر ا ضميمه كنند يا د ر طر فين يا د و معا مله بشو د مثلا شكر ر ا بيك قيمتي بفر و شد و قند ر ا بهمان قيمت بخر د كه قند باز اء شكر نبا شد ا لذ ين يا كلون ا لر بو ا ا كل كنا يه از تصرف و ا خذ ا ست مثل لا تا كلو ا ا مو ا لكم بينكم با لبا طل بقره آ يه181, و مثل ان ا لذ ين يا كلون ا مو ا ل ا ليتا مي ظلما نساء آ يه11. لا يقو مون فر د اي قيا مت كه تمام خلق قيام ميكنند بر اي حساب ا لا كما يقوم ا لذي يتخبطه ا لشيطان من ا لمس آ كل ر با قيام نميكند مگر مثل آ دم جنز ده نظير آ دم غشي و حمله ئي و مست كه برز مين ميخو ر ند و بنحو متعا رف ر اه نمير و ند و با صطلاح كج و منحرف ر اه مير و ند كه تمام ا هل محشر از ا ين علا مت ميفهمند كه ا ينها آ كل ر بو ا هستند. و خبط بمعني حر كت غير طبيعي ا ست و فلان مخبط ا ست يعني عقلش بر خلاف مو از ين عقليه حكم ميكند. و ا ختلاف ا ست د ر ا ينكه آ يا تماس شيا طين و ا جنه نسبت با نسان حقيقت د ا ر د يا آ نكه ا ين حا لات مرض ا ست عا رض مي شو د و د ر نظر عا مه تعبير بجنز ده ميكنند و خد ا و ند مطا بق نظر عا مه تعبير فر مو ده. و تحقيق مطلب ا ينكه هر د و قسم ممكن ا ست و و ا قعيت د ا ر د, بسا ا مر ا ضي مو جب ا ين حا لات ميشو د و بسا بو ا سطه عملي تماس با جن و شيا طين پيد ا ميكند و بسيا ر مشا هده شده و بطر قي ر فع شده و آ يات قر آ نيه بر ا ين نا طق ا ست مثل همين آ يه و آ يه و ا جلب عليهم بخيلك و ر جلك و شا ر كهم فى ا لا مو ا ل و ا لا و لا د ا سري آ يه66 و آ يات و ا خبا ر و ا د عيه و عوذ ات و شو ا هد خا ر جيه كه قا بل شبهه و ا شكا ل نيست. ذ لك با نهم قا لو ا ا نما ا لبيع مثل ا لر بو ا ز ير ا ر با د ر نظر مر دم خو د يك نوع مبا د له ا ست و يك نوع كسب و تجا رت ا ست و چه بسيا ري هستند كه شغل و كسب و تجا رت آ نها منحصر بهمين ا ست و بخصوص ر باي معا ملي كه حقيقت مبا د له ثمن و مثمن ا ست, و جو اب آ نها ا ينستكه مجر د تشا به و مثليت مو جب حليت نمي شو د چه بسيا ر بيع ها ئي ا ست كه شا رع مقدس حر ام كر ده مثل بيع خمر و آ لات قما ر و آ لات ساز و آ و از و مجسمه و غير ا ينها, و حا صل ا ينكه د ر حليت بيع و صلح و ا جا ره و سا ئر معا ملات محتاج با مضاء شرع ا ست و لو د ر نظر عرف همه يكسان با شد. و ا حل ا لله ا لبيع و حرم ا لر بو ا و حا ل آ نكه خد ا و ند بيع ر ا حلا ل فر مو د با مر ا عات شر ا ئط مقر ره د ر فقه از شر ا ئط عو ضين و متعا ملين و نفس معا مله و ر با ر ا حر ام فر مو د و بز ر گان مضا ر د نيوي ر با ر ا مفصلا متعرض شد ند كه چه مفا سدي د ر بر د ا ر د لكن ا مر وز معمو ل د نيا د ر تمام مما لك و تمام با نكها و تجا ر تخا نه ها و جميع ا د ا ر ات ا ست و بسيا ر مو ر د تعجب ا ست از مما لك ا سلا مي با ا ينكه نص قر آن و ضر و رت د ين بر حر متش قا ئم ا ست ب آن قا نو نيت د ا ده ا ند. فمن جا ئه مو عظت من ر به مو عظه عبا رت از تر سا ندن از عو ا قب سوء معا صي و نصيحت بفعل طا عات و تذ كر بمفا سد و مصا لح ا مو ر و حث بر ا عما ل حسنه و و صيت بتقوي و پر هيز گا ري و تنبه از ا غتر ا ر بد نيا و ز خا رف آن و تر غيب ب آ خرت و مثو بات آن و نحو ا ينها و د ر مقام بيان حكم و حر مت ر باء ا ست. فا نتهي يعني آ كل ر با منتهي شد از پند ا لهي و ترك ر با كر د. فله ما سلف يعني آ نچه پيش از بيان حكم و قبل از تحر يم از ر با ا خذ كر ده بر اي ا و حلا ل ا ست و خد ا و ند گذ شت ميفر ما يد نظير حد يث ا لا سلام يجب ما قبله و بعضي گفتند پيش از علم بحر مت كه جا هل بو ده بحر مت ر با بر ا و حلا ل و پس از علم بحر مت د يگر حلا ل نيست, و بر طبق ا ين هم ا خبا ري د ا ر يم د ر بر هان مذ كو ر ا ست و حا صلش ا ينستكه و ا رث ا گر ميد ا ند كه مو رث ا و ر با ميگر فته آ يا ا رث بر ا ين حر ام ا ست با ا ينكه ميد ا ند د ر ا ين ما ل ر بو ا هم هست حضرت ميفر ما يد ا گر ما ل بخصو صي ر ا ميد ا ند ر با ا ست با يد ر د كند و ا گر مختلط ا ست حلا ل ا ست. و ا ين ا خبا ر د لا لتش بر ا ين معني معلوم نيستز ير ا ا ين مسئله بيان حكم ما ل شبهه ا ست و مختلط بحر ام كه د ر فقه معين شده كه ا گر مقد ا ر حر ام و صا حب ر ا ميشنا سد و معلوم ا ست با يد ر د كند و ا گر صا حب معلوم و مقد ا ر مجهو ل تصا لح كنند و ا گر مقد ا ر معلوم و صا حب مجهو ل ر د مظا لم و ا گر هر د و مجهو ل خمس محلل. بلي د رذ يل حد يث د ا ر د فان ر سو ل ا لله قد و ضع ما مضي من ا لر با و حرم عليهم ما بقي فمن جهله و سع له جهله حتي يعر فه اذ ا عرف تحر يمه حرم عليه و و جب فيه ا لعقو بت لكن ا ين جمله همه د لا لتش تمام نيست بلكه ممكن ا ست ا ين با شد كه جا هل غا فل نه جا هل ملتفت ا گر ما ل حر ام بد ست آ و ر د و صا حب ما ل بر ضا يت با و د ا د و لو ما لك نميشو د لكن ا گر تلف شد با ينكه مصرف كر د چون باذن ما لك بو ده ضمان ند ا ر د بلي ا گر عين با قيست با يد ر د كند و ا لله ا لعا لم. و ا مره ا لي ا لله از بر اي ر بو ا د و حكم ا ست و ضعي كه با يد بصا حبش ر د كند و ضا من ا ست و حق ا لناس ا ست , و تكليفي كه حر ام ا ست و مستحق عقو بت ا ست, از حيث حكم و ضعي با يدذ مه خو د ر ا فا رغ كند و ا ما از حيث تكليفي ا مر ا و با خد ا و ند ا ست مي خو ا هد عفو كند و ميخو ا هد عقو بت فر ما يد مثل سا ير معا صي د ر صو ر تي كه مستحل ر با نبا شد كه كا فر مي شو د و قا بل عفو نيست. و من عا د كه با علم بتحر يم د ست بر ند ا شت چنا نچه ا كثر با ا ينكه ميد ا نند حر ام ا ست مر تكب ميشو ند. فا و لئك ا صحاب ا لنا ر هم فيها خا لد ون تفسيرش و ا ضح و گذ شت ا لا ا ينكه ا ينجا يك نكته د ا ر د و آن ا ينست كه بضر و رت مذ هب شيعه مؤ من مخلد د ر عذ اب نيست و با لا خره بو ا سطه ا يمان نجات پيد ا مي كند و ا ين آ يه حكم بخلو د فر مو ده ميتو ان گفت كه آ كل ر با ا گر بي تو به از د نيا ر و د بي ا يمان از د نيا مي ر و د نعوذ با لله من عذ اب ا لله و سخطه .