آيه: 10 وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ - تفسیر نور سوره النور نسخه متنی

آيه: 10 وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ وَأَنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ حَكِيمٌ

ترجمه :

و اگر فضل و رحمت خداوند بر شما نبود (رسوا مي شديد و نظام خانوادگي شما مختل مي شد) قطعا خداوند توبه پذير و حكيم است .

نکته ها

وقتي آيه ي چهارم اين سوره نازل شد و حكم نسبت دادن زنا به زنان پاكدامن را بيان كرد ((سعدبن عباده )) (يكي از انصار) گفت : يا رسول اللّه ! اگر مردي وارد خانه شد و فاسقي را در كنار همسر خود ديد چه كند? اگر فرياد بزند، شلاق مي خورد، چون يك نفر است و شاهد هم ندارد. اگر سكوت كند، غيرتش اجازه نمي دهد. اگر به دنبال يافتن شاهد برود، كار زنا تمام مي شود. به هر حال آيه ي مربوط به هشتاد ضربه شلاق ، براي سعد مسأله ي پيچيده اي شده بود. در اين ميان شخصي به نام ((هلال بن اميه )) با اضطراب وارد شد و به پيامبر (ص ) عرض كرد: زنم را با مردي در حال زنا ديدم ، به خدا سوگند راست مي گويم .

پيامبر (ص ) ناراحت شد. اصحاب آن حضرت نيز هيجان زده شدند كه اين مرد، هم ناموسش را در چنين حالي ديده است و هم شلاق خواهد خورد، زيرا شاهدي ندارد تا سخن خود را ثابت كند. ناگهان اين آيه نازل شد ((والّذين يرمون ...)) كه اگر مردي به همسرش نسبت زنا داد و شاهدي نداشت ، به جاي آوردن چهار شاهد، چهار بار بگويد: ((اشهد باللّه انّي لمن الصادقين )) خدا را گواه مي گيرم كه من از راستگويانم . و براي تحكيم و تثبيت ادّعاي خود يك بار هم اين جمله را بگويد: ((لعنه اللّه علي ّ ان كنت من الكاذبين )) لعنت خدا بر من اگر از دروغگويان باشم .

زن نيز همچون مرد حق ّ دارد از خود دفاع كند، زيرا ممكن است مردي با چهار سوگند دروغ، همسر خود را به سنگسار شدن محكوم كند و براي هميشه آبروي او و بستگانش را ببرد.

اسلام كه حامي حقوق همگان است براي پيشگيري از وقوع اين كار، به زن نيز اجازه داده است تا براي اثبات پاكدامني خود و نجات از سنگسار شدن ، چهار بار سوگند ياد كند و چنين بگويد: ((اشهد باللّه انّه لمن الكاذبين )) خدا را گواه مي گيرم كه همسرم از دروغگويان است . و براي محكم كاري بيشتر بگويد: ((غضب اللّه علي ّ ان كان من الصادقين )) قهر و غضب خدا بر من اگر همسرم از راستگويان باشد.

در پنجمين جمله ي مرد ((لعنت خدا)) بود و در پنجمين جمله ي زن ، ((غضب خدا)) كه از لعنت شديدتر است ، زيرا حساسيّت كسي كه مورد تهمت قرار گرفته است بيشتر است و براي نجات از سنگسار شدن حاضر است غضب خدا را تحمّل كند.

به هر حال در محضر قاضي و حاكم اسلامي اين ده جمله (پنج جمله از مرد و پنج جمله از زن ) گفته مي شود كه در اصطلاح به اين كار، ((لعان )) (يكديگر را لعن كردن ) مي گويند. در اين مورد مسائل فقهي و حقوقي خاصّي مطرح است . قاضي و حاكم اسلامي بايد زن و شوهر را موعظه نمايد و سعي كند لعان واقع نشود و در صورت لزوم اجرا، آن دو را به مكان هاي مقدّس مانند ((مسجدالحرام )) و ((مسجدالنّبي )) و يا مسجد ديگري ببرد و رو به قبله بنشاند، آن گاه مراسم لعان انجام گيرد.

با اجراي لعان و سوگند خوردن زن و شوهر و گفتن جمله هاي ذكر شده ، اسلام قوانيني را در نظر گرفته است كه بايد به آنها عمل شود:.

1- زن و مرد، بدون صيغه ي طلاق ، براي هميشه از يكديگر جدا مي شوند و حق ّ مراجعه و ازدواج مجدد ندارند.

2- مرد هشتاد ضربه شلاق نمي خورد و زن سنگسار نمي شود.

3- اگر فرزندي از آن زن متولد شود متعلق به خود اوست نه مرد.

از اين چند آيه استفاده مي شود كه قرار دادن چهار شاهد يا چهار سوگند آن هم با لعنت و غضب براي اثبات زنا، نشانه ي آن است كه خداوند با فضل و رحمت خود از طريق اينگونه احكام مانع رسوايي شده و گرنه هر روز هزاران مرد و زن يكديگر را رسوا و قبيله ها و فاميل ها را به تباهي مي كشاندند.

آري ، دفاع زن از شخصيّت و آبروي خود و نجات او از سنگسار شدن با گفتن چند جمله ، نشانه ي فضل الهي است و اگر چنين نبود بسياري از افراد سنگسار مي شدند، و آبروهايي بر باد مي رفت و خانواده هايي متلاشي مي شد.(ولولا فضل اللّه ).

پيام ها:

1- آبرو و حفظ آن در اسلام مورد توجّه است . (أربع شهادات باللّه ) (قانون چهار سوگند و يك لعنت براي كنترل مردم از رسوا كردن يكديگر است )

2- در خصوص همسر، چهار سوگند و يك لعنت ، به جاي چهار شاهد پذيرفته است . (ان لم يكن لهم شهداء... فشهاده أحدهم أربع شهادات )

3- اسلام ، حامي حقوق زن است . زن نيز با چهار سوگند مي تواند اتّهامي را كه مرد با چهار سوگند اثبات كرده ، از خود دفع كند. (أربع شهادات ... أربع شهادات )

4- اسلام براي پيشگيري از فرو پاشي نظام خانواده ، علاوه بر چهار بار خدارا گواه گرفتن ، گفتن جمله ي پنجمي را نيز بر هر يك از طرفين واجب كرده است . (والخامسه )

5- با سوگند زن راه سوء استفاده مردها بسته مي شود (و يدرؤا عنها العذاب )

6- نفرين در شرايطي جايز است . (غضب اللّه عليها)

7- سود اجراي قوانين و دستورات خداوند براي خود مردم است . (و لولا فضل اللّه عليكم )

8- عذر پذيري خداوند هميشه با مصلحت و حكمت همراه است . (توّاب حكيم )

9- قوانين كيفري اسلام ، احكامي سنجيده و برخاسته از حكمت الهي است . (حكيم )