علم و حکمت در قرآن و حدیث جلد 1

هوس طوفانى است كه غبارهايى به رنگ انواع ناشايستگيها ايجاد مى‏كند . اين غبارها آينه دل را تيره و انسان را از نور علم بى‏بهره مى‏كند ، و با آنكه مى‏داند ، گمراه مى‏شود همانطور كه خداوند عز و جل فرموده است : «آيا آن كس را ديده‏اى كه هواى نفسش را [ همچون ] خداى خود گرفت و خداوند او را با وجود آگاهى‏اش ، بيراه گزارد و بر گوش و دل او مُهر نهاد و بر چشمش پرده كشيد ، پس چه كسى پس از خداوند او را هدايت مى‏كند، آيا پند نمى‏گيريد؟» ¹ .

بنابراين براى مبارزه اساسى با موانع نور علم ، قطع كردن ريشه هوس ضرورى است .

مسأله سوم : مبادى وسوسه

‏

نكته مهم ديگرى كه در بررسى اين فصل قابل توجه است ، اين است كه موانع نور علم، مبادى دسيسه‏هاى شيطان نيز به شمار مى‏رود. اين موانع نه تنها انسان را از معارف حقيقى والهامات ربّانى محروم مى‏سازد ، بلكه او را در معرض وسوسه‏هاى شياطين و احساسات و ادراكات دروغين ناشى از آن قرار مى‏دهد . از اين رو در رواياتى كه ملاحظه شد ، هوا و كبر ، هم آفت عقل شناخته شده است وهم دام شيطان ² . در اين ارتباط در مناجاة الشاكين منسوب به امام زين العابدين عليه‏السلام آمده است : «بار خدايا به تو شكايت مى‏برم از دشمنى كه گمراهم مى‏كند و از شيطانى كه به اغوايم كمر بسته است ؛ سينه‏ام را از وسوسه پُر ساخته و اوهام و افكار واهى‏اش قلبم را احاطه كرده ، از هواهايم پشتيبانى مى‏كند و دوستى دنيا را در نظرم مى‏آرايد

1 -  جاثية : 23 «أَ فَرَءَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَـهَهُ هَوَاهُ وَ أَضَلَّهُ اللَّهُ عَلَى عِلْمٍ وَ خَتَمَ عَلَى سَمْعِهِ وَ قَلْبِهِ وَ جَعَلَ عَلَى بَصَرِهِ غِشَـوَةً فَمَن يَهْدِيهِ مِن بَعْدِ اللَّهِ أَفَلاَ تَذَكَّرُونَ »

2 -  بنگريد به : بخش چهارم ، موانع ، حجابهاى دانش و حكمت ، فصل نخست ، هوا و كبر .