حكمت و موعظه
دو ويژگي حركت انبيا كه موجب پيروزي و استمرار، حركت آنان شده است حكمت و موعظه حسنه است.آنان بر اساس واقعيات هستي كه با فطرت پاك بشر هماهنگي دارد دعوت خود را آغاز كرده و تداوم ميبخشيدند. دعوت آنان سرشار از «حكمت» و «تعليم» و «تزكيه» و «بيّنات» بوده است.پيامبران در منش اجتماعي خود «متواضع» و فروتن بودهاند. اين خصلت باعث ميشده است كه با مردم ارتباط گرمي داشته باشند و در همه كارها به رايزني بپردازند. چنانكه در قرآن آمده است:فبما رحمةٍ مِنَاللّهِ لِنْتَ و لَو كُنْتَ فظّا غليظ القلب لاَنفَضّوُا مِنْ فَاعْفُ عَنْهُم وَاسْتَغفِر لَهُم وشاورهُم فيِالاَمْرِ...»7مبلِّغ از رمز پيروزي پيامبران الهي درس گرفته و از عوامل شكست رهبران ضلالت پرهيز ميكند.«ادعُ الي سبيل ربك بالحكمة والمؤعظةالحسنة و جادلهم بالتي هياحسن.»8«قل هذِهِ سَبيلي أدعُوا اِليَاللّهِ عَلي بَصيرَةٍ أنَا وَ مَنِاتَّبعَني...»9ويژگيهاي تبليغ مؤثر
التزام به گفتارسزاوار است مبلِّغ پيامهايي را كه خود به آنها عمل ميكند را بيان كند؛ حضرت علي عليهالسلام ميفرمايد:«ايها الناس اِنّيِ وَاللّه ما أَحُتُّكُم عَلي طاعَةٍ اِلاّ وَ أسْبِقُكُم إِلَيْها وَلا اَنْهاكُم عَنْ مَعْصِيَةٍ اِلاّ وَ أتَنا قَبْلَكُم عَنْها.»10و از امام صادق عليهالسلام چنين روايت شده:رحماللّه قوما كانوا سراجا و مَنارا كانوُا دُعاةً اِلَيْنا بِأعمالِهِم و مجهودِ طاقَتِهم...»11و نيز فرمودهاند:«اِنَّ العالِم اذالَم يَعْمل بِعلمه زَلَّت موعظَتُه عَنِالقُلُوبِ كمايَزِلُّ المطَرُ عَنِالصَّفا.»12
به ز دانشمند ناپرهيزگار
وين دوچشمش بود و در چاه اوفتاد13
كان به نابينايي از راه اوفتاد
عام نادان پريشان روزگار
كان به نابينايي از راه اوفتاد
كان به نابينايي از راه اوفتاد