عوامل شایستگی در تبلیغ نسخه متنی

«ميخائيل نصيحه» نويسنده لبناني در مقدمه كتاب جرج جرداق گويد:

«علي عليه‏السلام تنها در ميدان جنگ قهرمان نبود در همه جا قهرمان بود. در صفاي دل، پاكي وجدان جذابيّت سحرآميز بيان انسانيت واقعي... او در همه ميدانها قهرمان بود»21

به گفته جاحظ ابن عباس كه خود سخنوري برجسته بود، در مقابل حضرت علي عليه‏السلام زانو مي‏زد. كلام او مي‏شنود. تمامي كساني كه اهل سخن بوده و هستند با شنيدن و خواندن كلمات علي عليه‏السلام مسحور مي‏شوند. سخنان حضرت آن چنان عظمتي دارد كه گاهي از شنيدنش به گريه مي‏افتادند و چه بسا قالب تهي مي‏كردند.

وقتي حضرتش خطبه معروف الفرّاء را القاء فرمود. بدن‏ها لرزيد و اشك‏ها جاري شد و دل‏ها به طبش افتاده.22 مغمام بعد از شنيدن صد صفت از صفات متقين در بيان حضرت خشكيد و بزمين افتاد. و جان به جان آفرين تسليم كرد!

اعتراف سخنوران بر عظمت سخنان حضرت امير عليه‏السلام

استاد ابن مقفع دانشمند و نويسنده عرب مي‏گويد:

هفتاد خطبه از خطبه‏هايش را حفظ كردم پس از آن ذهنم جوشيد كه جوشيد.23

ابن ابي الحديد معتزلي مي‏گويد:

به حق، سخن علي را از سخن خالق فروتر و از سخن مخلوق فراتر خوانده‏اند.24

او در جلد چهارم كتابش پس از شرح نامه امام عليه‏السلام به عبداللّه‏ بن عباس گويد:25

فصاحت را ببين كه چگونه افسار به دست اين مرد داده و مهار خود را به او سپرده است. نظم عجيب الفاظ را تماشا كن... مانند چشمه‏اي كه خود به خود بدون مزاحمت مي‏جوشد. سبحان اللّه‏... علي مافوق بشر است.

شيخ محمد عبده در مقدمه شرح خود بر نهج‏البلاغه گويد:

در همه مردم عرب زبان يك نفر نيست، مگر آن كه معتقد است، سخن علي عليه‏السلام بعد از قرآن و كلام نبوي. شريف‏ترين و بليغ‏ترين و پر معني‏ترين و جامع‏ترين سخنان است.26

طه حسين اديب و نويسنده مصري در كتابش، داستان مردي را نقل مي‏كند كه در جريان جنگ جمل دچار ترديد مي‏شود. آن مرد با خود مي‏گويد: چطور ممكن است شخصيّت‏هايي مثل طلحه و زبير بر خطا باشند؟! پس درد دل خود را با علي عليه‏السلام در ميان مي‏گذارد. حضرت به او مي‏فرمايد:

«انك ملبوس عليك. ان الحق و الباطل لا يعرفان باقدار الرجال. اعرف الحق تعرف اهله، و اعرف الباطل تعرف اهله».27

طه حين سپس مي‏گويد:

«من پس از وحي و سخن بالا جوابي پر جلال‏تر و شيواتر از اين جواب نديده و نمي‏شناسم.28